吴昌硕石鼓文

丛越立

<p class="ql-block">石鼓文【释文,译文】</p><p class="ql-block">吾車既工,吾馬既同。 吾車既好,吾馬既阜。</p><p class="ql-block">我们的车已坚固,我们的马已齐备。我们的车多美好,我们的马多健美。</p><p class="ql-block">君子員獵,員獵員游。 麀鹿速速,君子之求。</p><p class="ql-block">公卿大夫去狩猎 ,队伍浩荡旗飘扬。麀鹿惊慌速奔跑,公卿大夫追逐忙。</p><p class="ql-block">騂騂角弓,弓玆以持。 吾驅其特,其來趩趩。</p><p class="ql-block">牛角装饰好良弓,持弓待发不放松,我们驱赶群鹿首,鹿群踟躇向前冲。</p><p class="ql-block">炱炱,即篽即塒。麀鹿趚趚,其來亦次。</p><p class="ql-block">(群鹿奔跑)烟灰扬,进入猎围无处藏。麀鹿仓皇把命逃,它们趑趄且彷徨。</p><p class="ql-block">吾敺其樸,其來,射其猏獨。</p><p class="ql-block">我们驱赶出肥鹿,脚步沉重行怱怱, 开弓搭箭正命中。</p><p class="ql-block">汧殹沔沔,烝彼淖淵。 鰋鯉處之,君子漁之。</p><p class="ql-block">汧河啊水流荡荡,注入那湖泊地方。这是鰋鲤的家园,公卿们的捕鱼场。</p><p class="ql-block">濿有小魚,其游汕汕。 帛魚皪皪,其盜氐鮮。</p><p class="ql-block">浅水湾中有小鱼,群魚翩翩游得欢 。那边白鱼光闪闪 ,它们抢食很新鲜。</p><p class="ql-block">黃帛其鯾, 有魴有鲌。 其孔庶。</p><p class="ql-block">黄白色的是鲂鱼,有鲂鱼还有鲌鱼。它们影子多又多。</p><p class="ql-block">臠之毚毚,汗汗搏搏。其魚維何,維鱮維鯉。</p><p class="ql-block">饲之发出“史史”声,活蹦乱跳把食争。不知那是什么鱼,原来是那鲢和鲤。</p><p class="ql-block">何以苞之,維楊及柳。</p><p class="ql-block">鱼用什么来盛装,用杨柳枝编的筐。</p><p class="ql-block">田車孔安,鋚勒馮馮。 四众既簡, 左驂幡幡,右驂健健。</p><p class="ql-block">田猎的车很安稳,马辔首饰亮闪闪。随从侍卫精挑选。左骖旗饰迎风展,右骖健壮蹄翻翻。</p><p class="ql-block">吾以躋于原,吾戎止陝。 宮車其瀉,秀弓待射。</p><p class="ql-block">我们登上那高原,我的队伍来到陕。车辆相连如水泻,壮士引弓待射箭。</p><p class="ql-block">麋豕孔庶,麀鹿雉兔。 其逋有陳,其奔奔。</p><p class="ql-block">这里繁多麋和豕,还有麀鹿和兔雉,它們成群惊慌跑,爭先恐後逃啊逃。</p><p class="ql-block">太子出閣, 亞昊襗 , 執而勿射。</p><p class="ql-block">太子走出木阁来,此时夕阳已西下, 命人捉住勿射杀。</p><p class="ql-block">多庶躍躍, 君子攸樂。</p><p class="ql-block">众人飞跃去追击,君王见此乐无比。</p><p class="ql-block">鑾車,賁髤真。 弓孔碩,彤矢 。</p><p class="ql-block">君王銮车(鸣鸾声),豪华装饰显(威风)。(卫士)良弓甚硕大,红色箭杆(插壶中)。</p><p class="ql-block">四馬其瀉,六轡驁。 徒馭孔庶,鄜宣搏。</p><p class="ql-block">四匹马奔跑欢畅,六根缰绳手中晃。随从人马多又多,驻扎鄜地很宽敞。</p><p class="ql-block">眚車載行,戎徒如章, 原隰陰陽。</p><p class="ql-block">巡视车辆载君行,精选护卫如屏障,跨越高原与沃壤。</p><p class="ql-block">趍趍駱馬,射之族族 。 予如虎,獸鹿如 。</p><p class="ql-block">驱驰黑鬃的白马,飞箭嗖嗖射猎物。我(的勇士)猛如虎,狩猎麋鹿如(击免)。</p><p class="ql-block">多賢,陳禽 , 吾獲允異。</p><p class="ql-block">(将士从猎)多辛劳,擒取之物(堆满堂),我的收获不寻常。</p><p class="ql-block">癸,零雨。 流迄滂滂。盈盈渫濟。</p><p class="ql-block">(时序已是壬)癸日,电闪雷鸣雨(滂沱)。洪流滚滚波涛涌,人马鼎沸待渡河。</p><p class="ql-block">君子即涉,涉馬流。 汧殹洎洎,萋萋。</p><p class="ql-block">将官率先把河渡,人马奔流随其后。 汧河啊汹涌澎湃,萋萋(水草任漂流)。</p><p class="ql-block">方舟囪逮,自鄜, 徒馭湯湯,維舟以行。</p><p class="ql-block">方舟匆匆驶彼岸,(我们)来自鄜之乡,随从人马多浩荡,乘船而行向前方。</p><p class="ql-block">或陰或陽,极深以槳。 于水一方。勿止。</p><p class="ql-block">舟行汧河两岸间,及到深处划双桨。勇士到达河对岸,没有(犹豫和)徜徉</p><p class="ql-block">其奔其吾,其事。</p><p class="ql-block">将士奔跑齐欢呼,(记下)此事(永不忘)。</p><p class="ql-block">猷,作原作。 道澂我司,除。</p><p class="ql-block">(君王下令把)路修,路况高低平整齐。清理道路我负责,去除(杂草和乱泥)。</p><p class="ql-block">帥彼陂,草為卅里。 微,秩秩攸罟。</p><p class="ql-block">沿着山坡(和野地),清理道路三十里。(条条大路向)远方,纵横交错如鱼网。</p><p class="ql-block">栗,柞棫其。 椶桕祈祈,鳴。</p><p class="ql-block">(道路两旁把)栗种,柞树棫树(皆挺拔)。棕树乌桕红彤彤,风吹阔叶声沙沙。</p><p class="ql-block">亞箬其華,為所游優。 盩導二日,樹五日。</p><p class="ql-block">树木成荫景色美,适合出行去游玩, 两天道路皆修好,五日就把树(栽完)。</p><p class="ql-block">,,而師。弓矢孔庶,。</p><p class="ql-block">(译文略) 军队(啊雄壮威武)。长弓短箭难计数,(译文略)</p><p class="ql-block">以。左驂,滔滔是熾 。不。</p><p class="ql-block">(译文略) 兵强马壮势空前, (译文略)</p><p class="ql-block">具獲信復,具盱來。 其寫,小大具。</p><p class="ql-block">报告匡复好消息,(天子)送胙来祭祀。(公卿大夫)排成排,无论老少皆(来拜)。</p><p class="ql-block">來樂,天子來。 嗣王始,故我來。</p><p class="ql-block">(祭天开始)乐声响,天子(喜悦笑颜开)。继承王位成大统,因此我也来听差。</p><p class="ql-block">,天虹彼,走。濟濟馬薦,栺栺芄芄。</p><p class="ql-block">(雨过天晴映)彩虹 ,(牛羊成群马)奔跑 。欣欣向荣百草丰,葱葱茏茏枝繁茂。</p><p class="ql-block">微微雉立,心其一。之。</p><p class="ql-block">微微锦雉昂首立,(因石刻剥泐严重,译文从略。)</p><p class="ql-block">吾水既清,吾道既平。 吾既止,嘉樹則里,</p><p class="ql-block">河流泉水已疏清,田间大道已修平。祭祀西畤已竣工,美丽树木载其中,</p><p class="ql-block">天子永寧。日維丙申, 旭旭薪薪,吾其周道,</p><p class="ql-block">天子心里永安宁。丙申吉日去祭神,朝迎旭日夜燃薪,我们要行周之道,</p><p class="ql-block">吾馬既陳。秀□康康, 駕弇,左驂驁驁。</p><p class="ql-block">马列两边踏征途。华美(车辆)稳当当,车盖(如云遮太阳),左边马儿神气爽,</p><p class="ql-block">右驂趚趚,牝。 毋不。四翰驪驪。</p><p class="ql-block">右边马儿四蹄扬。 (译文略) 四匹马并驾齐驱。</p><p class="ql-block">,公謂大, 金及如,害不余佑。</p><p class="ql-block">(译文略),秦公开口谓太仆,今天我们去(西畤),上天一定保佑吾!</p><p class="ql-block">吳人怜亟,朝夕敬。載西載北,忽牿忽代。</p><p class="ql-block">秦公祭祀虞人急,敬戒之心朝与夕。东奔西走选祀品,忽缚此来忽换彼。</p><p class="ql-block">(以下石刻多有漫漶,译文从略。)</p><p class="ql-block">而初 ,献用。,大祝。曾受其庸 種寓逢, 中囿孔, 鹿。吾 其, 緟緟大 求有 是。</p> <p class="ql-block">石鼓文【译文】(参考郭沫若)</p><p class="ql-block">一、吾車既工,吾馬既同。吾車既好,吾馬既阜。</p><p class="ql-block">君子員獵,員獵員游。麀鹿速速,君子之求。</p><p class="ql-block">騂騂角弓,弓玆以寺。吾敺其特,其來趩趩。</p><p class="ql-block">[走+憲]2炱炱,即禦即時。麀鹿[走+朿]2,其來大次。</p><p class="ql-block">吾敺其樸,其來[之+賣]2,射其[豕+肩]蜀。</p><p class="ql-block">二、汧殹沔沔,烝彼淖淵。鰋鯉處之,君子漁之。</p><p class="ql-block">濿有小魚,其游散散。帛魚皪皪,其筵氐鮮。</p><p class="ql-block">黃帛其鯾,有鯆有[魚+帛]。其[立+月]孔庶。</p><p class="ql-block">臠之毚毚,汗汗博博。其魚維何,維鱮維鯉。</p><p class="ql-block">何以苞之,維楊及柳。</p><p class="ql-block">三、田車孔安,鋚勒馮馮。既簡,左驂旛旛,右驂騝騝。</p><p class="ql-block">吾以躋于原,吾戎止垤。宮車其寫,秀工寺射。</p><p class="ql-block">麋豕孔庶,麀鹿雉兔。其原有紳,其 奔奔。</p><p class="ql-block">大 出亞 昊 執而勿射。</p><p class="ql-block">多庶轢轢,君子攸樂。</p><p class="ql-block">四、鑾車,賁[朿+次]真 。彤弓孔碩,彤矢 。</p><p class="ql-block">四馬其寫,六轡驁驁。徒馭孔庶,[广+虜+邑] 宣搏。</p><p class="ql-block">眚車載行,戎徒如章。原灦陰陽,趍趍 馬。</p><p class="ql-block">射之 ,[之+予] 如虎,獸鹿如 。</p><p class="ql-block">多賢,陳禽 ,吾獲允異。</p><p class="ql-block">五、 ,零雨 流。迄[水+甫+方]2盈渫濟。</p><p class="ql-block">君子即涉,涉馬 流。汧殹洎洎,淒淒 。</p><p class="ql-block">方舟 逮, 自,徒馭湯湯,維舟以行。</p><p class="ql-block">或陰或陽,极深以戶。濟于水一方。勿 止。</p><p class="ql-block">其奔其[吾+攵], 其事。</p><p class="ql-block">六、猷作原作道 我司除帥彼陂[莽+早]為 里微 攸 栗柞棫其椶[木+咎] 鳴亞箬其華為所游優盩導[二+日]樹[五+日]</p><p class="ql-block">七、而師弓矢孔庶以左驂滔滔是 不具獲[尸+辛]復具[月+亏]來其寫小大具來樂天子來嗣王始古我來</p><p class="ql-block">八、天虹彼走[馬+齊]2馬 微微雉立心其一 之</p><p class="ql-block">九、吾水既清,吾道既平。吾既止,嘉樹則里。</p><p class="ql-block">天子永寧,日維丙申。翌,吾其旉道。</p><p class="ql-block">吾馬既陳,康康。駕,左驂驁驁。</p><p class="ql-block">右驂[馬束矢],牝。毋不翰驪</p><p class="ql-block">公謂大子,余及如,害不余及。</p><p class="ql-block">十、吳人[粦心],朝夕敬。載西載北,勿奄勿代。</p><p class="ql-block">而初 用大祝曾受其庸</p><p class="ql-block">寓逢中囿孔鹿吾其緟緟大求有是</p>