<h3> 朱熹不仅是一代大儒、理学宗师,治家同样严谨有方,他把儒学精华和自身的教育思想融入到家规家训之中,对朱子后裔影响深远。</h3><div><br></div><div> 《朱子家训》是朱熹晚年留给后世子孙的一篇著名家训。全文短短三百余字,讲述了个人在家庭和社会中应该承担的责任和义务,精辟阐明了修身立德治家之道。家训以简朴的语言,勾勒出富含哲学思辨的道德伦理思想,是朱熹关于治家方面的一篇重要著作。通篇家训文句工整对仗,言辞清晰流畅,富有感召力和深厚的人生智慧。</div> <h1 style="text-align: center;"><b>朱子家训</b></h1><h5 style="text-align: center;"><b><br></b></h5><div style="text-align: center;"><b>朱熹</b></div><div style="text-align: center;"><br></div><div style="text-align: center;"><b>君之所贵者,仁也。</b></div><div style="text-align: center;"><b>臣之所贵者,忠也。</b></div><div style="text-align: center;"><b>父之所贵者,慈也。</b></div><div style="text-align: center;"><b>子之所贵者,孝也。</b></div><div style="text-align: center;"><b>兄之所贵者,友也。</b></div><div style="text-align: center;"><b>弟之所贵者,恭也。</b></div><div style="text-align: center;"><b>夫之所贵者,和也。</b></div><div style="text-align: center;"><b>妇之所贵者,柔也。</b></div><div style="text-align: center;"><b>事师长贵乎礼也,交朋友贵乎信也 。</b></div><div style="text-align: center;"><b><br></b></div><div style="text-align: center;"><b>见老者,敬之;</b></div><div style="text-align: center;"><b>见幼者,爱之。</b></div><div style="text-align: center;"><b>有德者,年虽下于我,我必尊之;</b></div><div style="text-align: center;"><b>不肖者,年虽高于我,我必远之。</b></div><div style="text-align: center;"><b><br></b></div><div style="text-align: center;"><b>慎勿谈人之短,切莫矜己之长。</b></div><div style="text-align: center;"><b style="text-align: left;">仇者以义解之,怨者以直报之,</b></div><div style="text-align: center;"><b style="text-align: left;">随所遇而安之。</b></div><div style="text-align: center;"><b>人有小过,含容而忍之;</b><br></div><div style="text-align: center;"><b>人有大过,以理而谕之。</b></div><div style="text-align: center;"><b><br></b></div><div style="text-align: center;"><b>勿以善小而不为,</b></div><div style="text-align: center;"><b>勿以恶小而为之。</b></div><div style="text-align: center;"><b>人有恶,则掩之;</b></div><div style="text-align: center;"><b>人有善,则扬之。</b></div><div style="text-align: center;"><b><br></b></div><div style="text-align: center;"><b>处世无私仇,治家无私法。</b></div><div style="text-align: center;"><b>勿损人而利己,勿妒贤而嫉能。</b></div><div style="text-align: center;"><b>勿称忿而报横逆,勿非礼而害物命。</b></div><div style="text-align: center;"><b>见不义之财勿取,遇合理之事则从。</b></div><div style="text-align: center;"><b><br></b></div><div style="text-align: center;"><b>诗书不可不读,礼义不可不知。</b></div><div style="text-align: center;"><b>子孙不可不教,童仆不可不恤。</b></div><div style="text-align: center;"><b>斯文不可不敬,患难不可不扶。</b></div><div style="text-align: center;"><b><br></b></div><div style="text-align: center;"><b>守我之分者,礼也;</b></div><div style="text-align: center;"><b>听我之命者,天也。</b></div><div style="text-align: center;"><b>人能如是,天必相之。</b></div><div style="text-align: center;"><b>此乃日用常行之道,若衣服之于身体,</b></div><div style="text-align: center;"><b>饮食之于口腹,不可一日无也,可不慎哉!</b></div> <h3><b>【译文】 </b></h3><h3> <br></h3><div><b>当国君所珍贵的是“仁”,爱护人民。</b></div><div><b>当人臣所珍贵的是“忠”,忠君爱国。</b></div><div><b>当父亲所珍贵的是“慈”,疼爱子女。</b></div><div><b>当儿子所珍贵的是“孝”,孝顺父母。</b></div><div><b>当兄长所珍贵的是“友”,爱护弟弟。</b></div><div><b>当弟弟所珍贵的是“恭”,尊敬兄长。</b></div><div><b>当丈夫所珍贵的是“和”,对妻子和睦。</b></div><div><b>当妻子所珍贵的是“柔”,对丈夫温顺。</b></div><div><b>侍奉师长要有礼貌,交朋友应当重视信用。</b></div><div><b><br></b></div><div><b>遇见老人要尊敬,遇见小孩要爱护。</b></div><div><b>有德行的人,即使年纪比我小,我一定尊敬他。</b></div><div><b>品行不端的人,即使年纪比我大,我一定远离他。</b></div><div><b><br></b></div><div><b>不要随便议论别人的缺点;切莫夸耀自己的长处。</b></div><div><b>对有仇隙的人,用讲事实摆道理的办法来解除仇隙。</b></div><div><b>对埋怨自己的人,用坦诚正直的态度来对待他。</b></div><div><b>不论是得意或顺意或困难逆境,都要平静安详,不动感情。<br></b></div><div><b><br></b></div><div><b>别人有小过失,要谅解容忍!<br></b></div><div><b>别人有大错误,要按道理劝导帮助他。</b></div><div><b>不要因为是细小的好事就不去做,不要因为是细小的坏事就去做。</b></div><div><b><br></b></div><div><b>别人做了坏事,应该帮助他改过,不要宣扬他的恶行。</b></div><div><b>别人做了好事,应该多加表扬。</b></div><div><b>待人办事没有私人仇怨,治理家务不要另立私法。</b></div><div><b>不要做损人利己的事,不要妒忌贤才和嫉视有能力的人。</b></div><div><b><br></b></div><div><b>不要声言忿愤对待蛮不讲理的人,不要违反正当事理而随便伤害人和动物的生命。</b></div><div><b>不要接受不义的财物,遇到合理的事物要拥护。</b></div><div><b>不可不勤读诗书,不可不懂得礼义。</b></div><div><b><br></b></div><div><b>子孙一定要教育,童仆一定要怜恤。</b></div><div><b>一定要尊敬有德行有学识的人,一定要扶助有困难的人。</b></div><div><b>这些都是做人应该懂得的道理,每个人尽本分去做才符合“礼”的标准。</b></div><div><b>这样做也就完成天地万物赋予我们的使命,顺乎“天命”的道理法则。</b></div> <h3>【<b>赏析</b>】</h3><h3><br></h3><div> 《朱子家训》寥寥数百字,却全面阐述了朱熹关于做人的准则:仁、义、礼、智、信。《朱子家训》字字珠玑,是朱熹治家、做人思想的浓缩。《朱子家训》倡导家庭亲睦、人际和谐、重德修身。《朱子家训》不可不读,不可不看,不可不学,不可不用 。</div>