<p class="ql-block"><b> “集句诗” ——即摘取、化用多位古人的经典诗句,按统一主题、韵律重新编排,形成意境连贯、情感集中的新诗,是古典文学中极具巧思的创作体裁。</b></p><p class="ql-block"><b> 核心定义可概括为:“集古人佳句,成一己新篇” 。</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:20px; color:rgb(237, 35, 8);">集古人佳句《人间憾事总难平》</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px; color:rgb(25, 25, 25);">作者: 吴建华</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">东风恶处欢情薄,一怀愁绪叹离索。(陆游)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">当年不嫁春风里,无端却被秋风错。(贺铸)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">人面不知何处去,桃花依旧笑阡陌。(崔护)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">早知如此绊人心,何如当初莫相识。(李白)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">安得广厦千万间,寒士欢颜风雨躲。(杜甫)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">相恨不如潮有信,相思始觉海非阔。(李益)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">君生我未生君老,我生君迟恨难却。(佚名·唐五代民间诗人)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">无可奈何花落去,香径徘徊影自酌。(晏殊)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">悲欢离合古来有,月缺阴晴终难合。(苏轼)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">物是人非事事休,欲语先垂泪几颗。(李清照)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">了却君王天下事,可怜华发映霜雪。(辛弃疾)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">问君能有几多愁,一江春水向东跃。(李煜)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">此情可待成追忆,当时惘然谁与说。(李商隐)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">我未成名卿未嫁,可能俱是不如者。(罗隐)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">最是人间留不住,朱颜辞镜花辞萼。(王国维)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">世间安得双全法,不负如来不负我。(仓央嘉措)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">人生若只如初见,何来秋风悲画舸。(纳兰性德)</b></p> <p class="ql-block"><b>集句诗在宋代最为盛行,王安石、苏轼等名家都有经典作品,也有流传甚广的佚名集句佳作,以下精选几首带溯源标注的范文,方便对照赏析:</b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(237, 35, 8);">1. 王安石《梅花》</b></p><p class="ql-block"><b>白玉堂前一树梅,(蒋维翰)</b></p><p class="ql-block"><b>为谁零落为谁开。(严恽)</b></p><p class="ql-block"><b>惟有春风最相惜,(杨巨源)</b></p><p class="ql-block"><b>一年一度一归来。(詹茂光妻)</b></p><p class="ql-block"><b>四句分别取自四位诗人的作品,串联成梅花孤寂绽放又得春风相惜的意境,暗含诗人对世事无常的感慨。</b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(237, 35, 8);">2. 王安石《送张明甫》</b></p><p class="ql-block"><b>觥船一棹百分空,(杜牧)</b></p><p class="ql-block"><b>十五年前此会同。(晏殊)</b></p><p class="ql-block"><b>南去北来人自老,(杜牧)</b></p><p class="ql-block"><b>桃花依旧笑春风。(崔护)</b></p><p class="ql-block"><b>全诗满是离别的惆怅与宦途的沧桑,四句源自三位诗人的诗作,拼合后毫无牵强感,浑然体现故地重游的怅惘。</b></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">3</span><b style="color:rgb(237, 35, 8);">. 苏轼《南乡子·集句》</b></p><p class="ql-block"><b>怅望送春杯。(杜牧)</b></p><p class="ql-block"><b>渐老逢春能几回。(杜甫)</b></p><p class="ql-block"><b>花满楚城愁远别,伤怀。(许浑,“伤怀”为补衬)</b></p><p class="ql-block"><b>何况清丝急管催。(刘禹锡)</b></p><p class="ql-block"><b>吟断望乡台。(李商隐)</b></p><p class="ql-block"><b>万里归心独上来。(许浑)</b></p><p class="ql-block"><b>景物登临闲始见,徘徊。(杜牧,“徘徊”为补衬)</b></p><p class="ql-block"><b>一寸相思一寸灰。(李商隐)</b></p><p class="ql-block"><b>这首词是苏轼贬谪黄州时所作,集八位诗人诗句,把伤春、思归、乡愁等情绪融合,满是缠绵悲怆的哀思。</b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(237, 35, 8);">4. 辛弃疾《踏莎行·赋稼轩·集经句》</b></p><p class="ql-block"><b>进退存亡,(《易经》)</b></p><p class="ql-block"><b>行藏用舍。(《论语》)</b></p><p class="ql-block"><b>小人请学樊须稼。(《论语》)</b></p><p class="ql-block"><b>衡门之下可栖迟,(《诗经·陈风·衡门》)</b></p><p class="ql-block"><b>日之夕矣牛羊下。(《诗经·王风·君子于役》)</b></p><p class="ql-block"><b>去卫灵公,(《论语》)</b></p><p class="ql-block"><b>遭桓司马。(《孟子·万章上》)</b></p><p class="ql-block"><b>东西南北之人也。(《礼记·檀弓上》)</b></p><p class="ql-block"><b>长沮桀溺耦而耕,丘何为是栖栖者。(《论语》)</b></p><p class="ql-block"><b>很特别的集句词,均摘取自经书,既剖析自身“稼轩”之名,又抒发罢官后隐居田园的心境,突破了传统词的题材边界。</b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(237, 35, 8);">5. 佚名《一韵集句诗》</b></p><p class="ql-block"><b>一蓑一笠一扁舟,(王士祯)</b></p><p class="ql-block"><b>一丈丝纶一寸钩。(王士祯)</b></p><p class="ql-block"><b>一失足成千古恨,(杨仪)</b></p><p class="ql-block"><b>一江春水向东流。(李煜)</b></p><p class="ql-block"><b>以“一”字串联,前两句是渔翁独钓的闲适,后两句转为警世与亡国之叹,反差强烈却浑然一体,解读空间十足。</b></p>