平水韵三十平声韵部特点、完整韵脚及经典诗词全例

空心鱼

<p class="ql-block">平水韵是古典诗词押韵的核心准则,由南宋刘渊整合韵书而成,共106韵部,其中平声韵30部(上平15部、下平15部)。每部韵字因古音相近归类,且自带独特声情特点,适配不同情感与意境的表达。以下分述各韵部特点、完整韵脚及全文诗词示例:</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">上平声十五韵部</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">一东</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">属“穿鼻韵”,古音近似现代“ong、iong”,声情宽洪雄浑、沉着庄重,是平声韵中包含字数极多的“宽韵”。韵字多关联自然、宏大意象(如“风”“宫”“雄”),适合表达尊崇、壮阔、肃穆的情感,在咏史、颂圣、写景等题材中应用广泛。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">东、同、童、僮、铜、桐、峒、筒、瞳、中(中间)、衷、忠、盅、虫、冲、终、忡、崇、嵩(崧)、菘、戎、绒、弓、躬、宫、穹、融、雄、熊、穷、冯、风、枫、疯、丰、充、隆、窿、空、公、功、工、攻、蒙、濛、朦、瞢、笼、胧、栊、咙、聋、珑、砻、泷、蓬、篷、洪、荭、红、虹、鸿、丛、翁、嗡、匆、葱、聪、骢、通、棕、烘、崆</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《经鲁祭孔子而叹之》唐·唐玄宗</p><p class="ql-block">夫子何为者,栖栖一代中。</p><p class="ql-block">地犹鄹氏邑,宅即鲁王宫。</p><p class="ql-block">叹凤嗟身否,伤麟怨道穷。</p><p class="ql-block">今看两楹奠,当与梦时同。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">二冬</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">同为“穿鼻韵”,古音在“ong、iong”基础上开口度略小,声情稳重严肃、文雅沉静,亦属“宽韵”。虽与“一东”韵音近,但平水韵中二者严格区分、不可通押。韵字多含“沉静”“厚重”意象(如“钟”“浓”“容”),适合描绘幽深场景、表达内敛情感,常见于山水、禅意题材。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">冬、咚、彤、农、侬、宗、淙、锺、钟、龙、茏、舂、松、淞、冲、容、榕、蓉、溶、庸、佣、慵、封、胸、凶、匈、汹、雍、邕、痈、浓、脓、重(重复)、从(服从)、逢、缝、峰、锋、丰、蜂、烽、葑、纵(纵横)、踪、茸、蛩、邛、筇、跫、供(供给)、蚣、喁</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《过香积寺》唐·王维</p><p class="ql-block">不知香积寺,数里入云峰。</p><p class="ql-block">古木无人径,深山何处钟。</p><p class="ql-block">泉声咽危石,日色冷青松。</p><p class="ql-block">薄暮空潭曲,安禅制毒龙。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">三三江</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“穿鼻韵”变体,古音近似“ɑŋ、uɑŋ”,开口度宽,声情爽朗开阔,但属典型“险韵”——包含字数极少且多生僻字(如“扛”“梆”“幢”),创作中需谨慎选字,多用于诗人炫技或强化特定情感张力,在豪放派写景诗中偶见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">江、缸、窗、邦、降(降伏)、双、泷、庞、撞、豇、扛、杠、腔、梆、桩、幢、蛩(冬韵同)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《闻乐天授江州司马》唐·元稹</p><p class="ql-block">残灯无焰影幢幢,此夕闻君谪九江。</p><p class="ql-block">垂死病中惊坐起,暗风吹雨入寒窗。</p><p class="ql-block">垂死病中惊坐起,暗风吹雨入寒窗。(注:原诗为绝句,此处全文呈现,韵脚“幢”“江”“窗”属三江韵,强化孤寂悲切感)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">四支</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">属“展辅韵”,古音含“ye、yue、ye-i”成分,声情缜密细腻、幽思深沉,是平声韵中字数极多的“宽韵”。韵字多关联“情感”“景物细节”(如“思”“悲”“眉”),适合表达离别愁思、静夜怀人、细腻感悟,在抒情诗、闺怨诗中应用最广。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">支、枝、肢、移(竹移)、为(施为)、垂、吹、陂、碑、奇、宜、仪、皮、儿、离、施、知、驰、池、规、危、夷、师、姿、迟、龟、眉、悲、之、芝、时、诗、棋、旗、辞、词、期、祠、基、疑、姬、丝、司、葵、医、帷、思、滋、持、随、痴、维、卮、麋、螭、麾、墀、弥、慈、遗、肌、脂、雌、披、嬉、尸、狸、炊、湄、篱、兹、差(参差)、疲、茨、卑、亏、蕤、骑(跨马)、歧、岐、谁、斯、澌、私、窥、熙、欺、疵、赀、羁、彝、髭、颐、资、糜、饥、衰、锥、姨、夔、祗、涯(佳、麻韵同)、伊、追、蓍、缁、萁、箕、椎、罴、篪、萎、匙、脾、坻、嶷、治(治国)、骊、綦、怡、尼、漪、牺、饴、而、鸱、推(灰韵同)、陲、魑、锤、缡、璃、骊、羸、帔、蘼、芪、畸、牺、羲、曦、欹、漪、猗、崎、崖、萎、筛、狮、蛳、鸱、绥、虽、粢、瓷、椎、饴、嫠、痍、惟、唯、机、耆、逵、岿、丕、毗、枇、貔、楣、霉、辎、蚩、嗤、媸、颸、埘、莳、鲥、鹚、笞、漓、怡、贻、禧、噫、其、琪、祺、麒、嶷、螭、栀、鹂、累、踟、琵、祁、骐、訾、咨、睢、馗、胝、鳍、蛇(委蛇)、陴、淇、丽(地名)、厮、氏(月氏)、僖、嘻、琦、怩、熹、孜、罹、磁、痿、隋、逶、郦、嵋、唯、椅(音漪,木名)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《积雨辋川庄作》唐·王维</p><p class="ql-block">积雨空林烟火迟,蒸藜炊黍饷东菑。</p><p class="ql-block">漠漠水田飞白鹭,阴阴夏木啭黄鹂。</p><p class="ql-block">山中习静观朝槿,松下清斋折露葵。</p><p class="ql-block">野老与人争席罢,海鸥何事更相疑。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">五微</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“展辅韵”,古音含“i-e-i”成分,声情蕴藉含蓄、清雅芳菲,属“窄韵”——字数较少,选字需避免“凑韵”。韵字多带“轻柔”“清新”意象(如“薇”“晖”“飞”),适合表达淡雅愁绪、自然闲趣,在送别诗、田园诗中常见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">微、薇、晖、辉、徽、挥、韦、围、帏、违、闱、霏、菲(芳菲)、妃、飞、非、扉、肥、威、祈、畿、机、几(微也)、讥、矶、稀、希、衣(衣服)、依、沂、巍、归、诽、痱、欷、葳、颀、圻</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《送元二使安西》唐·王维</p><p class="ql-block">渭城朝雨浥轻尘,客舍青青柳色新。</p><p class="ql-block">劝君更尽一杯酒,西出阳关无故人。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">六鱼</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">属“敛唇韵”,古音近似“哟(io)”,声情幽咽婉转、慷慨欷歔,属“中韵”——字数适中,适配度较广。韵字多关联“居所”“情志”(如“居”“书”“虚”),适合表达怀才不遇的愤懑、独处的落寞,在咏怀诗、闲适诗中应用较多。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">鱼、初、书、居、余、舒、虚、徐、猪、闾、庐、驴、诸、除、储、如、墟、与(给予)、畲、妤、纾、摅、琚、裾、车(居音)、且、蜍、滁、淤、狙、疽、蛆、据(拮据)、蔬、梳、菹、沮、苴、樗</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《岁暮归南山》唐·孟浩然</p><p class="ql-block">北阙休上书,南山归敝庐。</p><p class="ql-block">不才明主弃,多病故人疏。</p><p class="ql-block">白发催年老,青阳逼岁除。</p><p class="ql-block">永怀愁不寐,松月夜窗虚。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">七虞</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“敛唇韵”,古音近“u(去中间o音)”,声情细贴缠绵、感慨踌躇,属“宽韵”——字数极多,是平声韵中应用最广的韵部之一。虽与“六鱼”韵音近,但不可通押,韵字意象丰富(如“孤”“湖”“朱”),适配抒情、写景、叙事等多种题材,豪放与婉约风格皆可驾驭。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">虞、愚、无、芜、巫、于、盂、衢、儒、濡、襦、须、株、诛、珠、朱、蛛、殊、俞、瑜、榆、愉、逾、渝、谀、腴、区、躯、驱、岖、趋、扶、符、凫、芙、雏、敷、夫、肤、纡、输、枢、厨、俱、驹、拘、摹、糊、鸪、沽、酤、徒、途、涂、荼、图、屠、奴、吾、梧、吴、租、卢、鲈、炉、芦、颅、垆、蚨、蛄、晡、趺、呜、迂、枯、洙、苏、酥、乌、污(污秽)、隅、嵎、揄、萸、臾</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《芙蓉楼送辛渐》唐·王昌龄</p><p class="ql-block">寒雨连江夜入吴,平明送客楚山孤。</p><p class="ql-block">洛阳亲友如相问,一片冰心在玉壶。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">八齐</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“展辅韵”,古音在“ei、wei”基础上开口度略大,声情整洁明快、凄楚悲啼,兼具俏皮纤巧之态,属“中韵”。韵字多关联“自然声响”“日常景物”(如“啼”“溪”“梯”),适合表达轻快闲趣或含蓄怅惘,在绝句、小令中应用较多。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">齐、啼、鸡、稽、兮、倪、霓、西、栖、犀、嘶、梯、鼙、泥、溪、圭、闺、携、畦、犁、黎、梨、黧、妻(夫妻)、萋、凄、堤、低、题、提、蹄、齑、跻、批、迷</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《山中送别》唐·王维</p><p class="ql-block">山中相送罢,日暮掩柴扉。</p><p class="ql-block">春草明年绿,王孙归不归?</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">九佳</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“展辅韵”,古音近似“ai、uai”,声情舒展开阔,但属“险韵”——字数极少且多生僻字(如“豺”“哇”“楷”),创作中使用难度高,多为诗人刻意求新时选用,在沉郁风格的写景诗中偶见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">佳、街、涯、淮、豺、埋、哇、楷、乖、怀、槐、瑰、鲑、排、牌、柴、钗、差(差使)、斋、皆、阶、偕、谐、骸、霾、俳</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《登高》唐·杜甫</p><p class="ql-block">风急天高猿啸哀,渚清沙白鸟飞回。</p><p class="ql-block">无边落木萧萧下,不尽长江滚滚来。</p><p class="ql-block">万里悲秋常作客,百年多病独登台。</p><p class="ql-block">艰难苦恨繁霜鬓,潦倒新停浊酒杯。(注:韵脚“哀”“回”“来”“台”“杯”中,“回”“来”含九佳韵特质,强化沉郁顿挫感)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">十灰</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“展辅韵”,古音在“ai、wai”基础上舌位后移、嘴唇微圆,声情潇洒旷达,亦含悲伤伤感之意,属“宽韵”。韵字多关联“自然现象”“日常器物”(如“梅”“雷”“杯”),适配抒情与写景,在思乡、感怀题材中常见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">灰、恢、回、梅、雷、杯、来、栽、灾、胎、台、苔、抬、才、材、财、裁、哉、莱、开、哀、埃、皑、呆、腮、该、孩、唉、偎、煨、瑰、盔、崔、摧、颓、魁、隈</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《游子吟》唐·孟郊</p><p class="ql-block">慈母手中线,游子身上衣。</p><p class="ql-block">临行密密缝,意恐迟迟归。</p><p class="ql-block">谁言寸草心,报得三春晖。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">十一真</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">属“抵腭韵”,古音近“yuan、yan”且开口度小,声情隽永清新、严肃庄重,属“宽韵”。韵字多关联“人”“时光”“情感”(如“人”“晨”“珍”),适合表达深沉真挚的情感,在怀人、咏史、哲理诗中应用广泛。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">真、人、晨、臣、亲、珍、身、邻、鳞、麟、辰、宸、陈、秦、榛、姻、因、茵、辛、新、薪、申、伸、绅、宾、滨、缤、彬、贫、频、颦、民、岷、泯、珉、神、仁、臻、椿、鹑、皴、循、巡、驯</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《江南逢李龟年》唐·杜甫</p><p class="ql-block">岐王宅里寻常见,崔九堂前几度闻。</p><p class="ql-block">正是江南好风景,落花时节又逢君。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">十二文</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“抵腭韵”,古音为“yuan、yan”替换“a”为“e”,声情典丽欢欣、含蓄深沉,属“中韵”。韵字多关联“声音”“自然景物”(如“闻”“云”“薰”),适合表达豁达、闲适的情感,在送别、田园诗中常见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">文、闻、云、群、君、勤、斤、薰、熏、荤、耘、芸、汾、坟、棼、焚、氛、分(分离)、纷、芬、殷(殷勤)、雯、蚊、纹</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《送杜少府之任蜀州》唐·王勃</p><p class="ql-block">城阙辅三秦,风烟望五津。</p><p class="ql-block">与君离别意,同是宦游人。</p><p class="ql-block">海内存知己,天涯若比邻。</p><p class="ql-block">无为在歧路,儿女共沾巾。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">十三元</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“抵腭韵”,古音似“yan、yuan”,声情清新自然、意象温存,部分韵字含凄婉之态,属“中韵”。需注意与“十一真”“十二文”区分,不可通押,韵字多关联“自然场景”(如“原”“园”“猿”),适合描绘田园、山水景致。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">元、原、园、猿、烦、翻、冤、言、轩、萱、暄、繁、樊、藩、蕃、幡、谖、鸳、鹓、蜿</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《登乐游原》唐·李商隐</p><p class="ql-block">向晚意不适,驱车登古原。</p><p class="ql-block">夕阳无限好,只是近黄昏。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">十四寒</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“抵腭韵”,古音与“十三元”相近但开口度更宽,声情淡雅疏朗、挺拔俊逸,属“中韵”。韵字多关联“空间”“自然景物”(如“寒”“宽”“兰”),适合表达开阔、闲适的心境,在山水、行旅诗中应用较多。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">寒、韩、欢、宽、官、端、盘、兰、栏、澜、干(乾坤)、肝、竿、阑、刊、看(平声)、鞍、难(艰难)、餐、滩、坛、檀、弹(弹琴)、残、单、郸、殚、箪、瘢、谩</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《次北固山下》唐·王湾</p><p class="ql-block">客路青山外,行舟绿水前。</p><p class="ql-block">潮平两岸阔,风正一帆悬。</p><p class="ql-block">海日生残夜,江春入旧年。</p><p class="ql-block">乡书何处达?归雁洛阳边。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">十五删</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“抵腭韵”,古音近似“an、uan”,声情清幽淡远、闲适自在,属“中韵”。韵字多关联“山水”“空间”(如“山”“关”“还”),适合描绘宁静的自然场景、表达归隐闲趣,在田园、禅意诗中常见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">删、山、关、还、班、攀、蛮、闲、娴、鹇、鳏、菅、纶(纶巾)、般、颁、斑、艰、奸</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《山居秋暝》唐·王维</p><p class="ql-block">空山新雨后,天气晚来秋。</p><p class="ql-block">明月松间照,清泉石上流。</p><p class="ql-block">竹喧归浣女,莲动下渔舟。</p><p class="ql-block">随意春芳歇,王孙自可留。</p> <p class="ql-block">下平声十五韵部</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">一先</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“抵腭韵”,古音清脆明快,近似“ian、uan”,声情雅秀清丽、景物流连,属“宽韵”——字数极多,是描绘鲜妍景致、表达细腻情感的首选韵部。韵字多关联“时光”“自然景物”(如“天”“年”“烟”),在写景、抒情诗中应用最广。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">先、天、仙、烟、边、川、年、船、然、燃、延、筵、沿、缘、泉、涓、娟、鹃、镌、穿、专、砖、传、篇、偏、扁(扁舟)、绵、棉、连、联、莲、怜、弦、舷、涎、蜒、鞭、颠、巅、癫、钿(金钿)、填、阗、田、钱、牵、悭、愆、虔、筌、诠、痊</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《月夜》唐·杜甫</p><p class="ql-block">今夜鄜州月,闺中只独看。</p><p class="ql-block">遥怜小儿女,未解忆长安。</p><p class="ql-block">香雾云鬟湿,清辉玉臂寒。</p><p class="ql-block">何时倚虚幌,双照泪痕干。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">二萧</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">属“撮口韵”,古音轻扬,近似“iao、ao”,声情飘逸灵动、明快悠扬,属“宽韵”。韵字多关联“高远景物”“声音”(如“霄”“飘”“谣”),适合表达轻快、高远的意境,在边塞、写景诗中常见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">萧、箫、霄、消、娇、妖、飘、遥、谣、摇、瑶、韶、昭、招、潮、朝(朝阳)、乔、桥、骄、蕉、焦、椒、樵、谯、翘</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《送友人》唐·李白</p><p class="ql-block">青山横北郭,白水绕东城。</p><p class="ql-block">此地一为别,孤蓬万里征。</p><p class="ql-block">浮云游子意,落日故人情。</p><p class="ql-block">挥手自兹去,萧萧班马鸣。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">三肴</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“撮口韵”,古音短促轻快,近似“ao、iao”,声情灵俏活泼、清新明快,属“窄韵”——字数较少,选字需贴合“灵动”意象(如“巢”“郊”“梢”),适合描绘春日、田园等鲜活场景,在绝句中应用较多。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">肴、巢、交、郊、茅、嘲、梢、苞、胞、抛、泡(平声)、咆、庖、匏、坳、敲、尻、爻、咬(平声)、钞(平声)、抓</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《春晓》唐·孟浩然</p><p class="ql-block">春眠不觉晓,处处闻啼鸟。</p><p class="ql-block">夜来风雨声,花落知多少。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">四豪</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">属“开口韵”,古音洪亮开阔,近似“ao”,声情超脱豪迈、刚健有力,属“中韵”。韵字多关联“壮阔景物”“动作”(如“高”“涛”“刀”),适合表达奔放洒脱的情感,在边塞、豪放派诗中应用广泛。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">豪、毫、高、滔、刀、袍、桃、劳、牢、涛、韬、叨、饕、慆、熬、敖、曹、槽、遭、糕、羔、篙、皋、翱、鏖</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《望庐山瀑布》唐·李白</p><p class="ql-block">日照香炉生紫烟,遥看瀑布挂前川。</p><p class="ql-block">飞流直下三千尺,疑是银河落九天。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">五歌</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“开口韵”,古音沉稳庄重,近似“e、uo”,声情端庄典雅、平和舒缓,属“中韵”。韵字多关联“自然景物”“叙事”(如“河”“波”“多”),适配叙事与抒情,在咏史、田园、哲理诗中常见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">歌、河、波、多、罗、和、科、柯、戈、娥、蛾、鹅、荷、何、过(经过,平声)、磨(琢磨,平声)、螺、禾、佗、驼、跎、沱、涡、窝、讹、哦、酡</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《陋室铭》唐·刘禹锡</p><p class="ql-block">山不在高,有仙则名。</p><p class="ql-block">水不在深,有龙则灵。</p><p class="ql-block">斯是陋室,惟吾德馨。</p><p class="ql-block">苔痕上阶绿,草色入帘青。</p><p class="ql-block">谈笑有鸿儒,往来无白丁。</p><p class="ql-block">可以调素琴,阅金经。</p><p class="ql-block">无丝竹之乱耳,无案牍之劳形。</p><p class="ql-block">南阳诸葛庐,西蜀子云亭。</p><p class="ql-block">孔子云:何陋之有?(注:韵脚“名”“灵”“馨”“青”“丁”“经”“形”“亭”“有”中,“名”“灵”含五歌韵端庄感)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">六麻</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“开口韵”,古音响亮开阔,近似“a、ia、ua”,声情豪放激昂、明快有力,属“宽韵”——字数极多,是边塞诗、豪放诗的核心韵部。韵字多关联“场景”“器物”(如“花”“家”“霞”),适配多种题材,风格兼容性强。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">麻、花、家、车(音cha)、斜(音xia)、纱、霞、茶、华、沙、纱、霞、麻、花、家、车、斜、茶、瓜、洼、蜗、蛙、虾、葭、珈、痂、袈、裟、鲨、楂、苴、骅</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《山行》唐·杜牧</p><p class="ql-block">远上寒山石径斜,白云生处有人家。</p><p class="ql-block">停车坐爱枫林晚,霜叶红于二月花。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">七阳</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">属“穿鼻韵”,古音为“ang、iang、uang”,声情富丽宏亮、高亢壮阔,是平水韵中字数最多的“宽韵”。韵字多关联“宏大景物”“情感”(如“阳”“光”“江”),适合表达强烈情感、描绘壮阔场景,在咏史、边塞、颂圣诗中应用最广。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">阳、杨、光、昌、房、芳、长、江、霜、章、张、王、亡、忘、忙、茫、肠、场、裳、伤、殇、商、帮、旁、傍、徨、煌、黄、簧、凰、惶、璜、潢、吭、杭、航、行(行走)、妨、肪、鲂、详、祥、翔、扬、飏、羊、徉、烊、偿、常、偿、棠、堂、塘、廊、郎、狼、榔、琅、稂、囊、狂、筐、黄、簧、凰、惶、璜、潢</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《闻官军收河南河北》唐·杜甫</p><p class="ql-block">剑外忽传收蓟北,初闻涕泪满衣裳。</p><p class="ql-block">却看妻子愁何在,漫卷诗书喜欲狂。</p><p class="ql-block">白日放歌须纵酒,青春作伴好还乡。</p><p class="ql-block">即从巴峡穿巫峡,便下襄阳向洛阳。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">八庚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“穿鼻韵”,古音清亮尖锐,近似“eng、ing”,声情清厉刚劲、明快爽朗,属“中韵”。韵字多关联“光明”“情感”(如“明”“晴”“情”),适合表达昂扬向上的情感、描绘清新景致,在边塞、写景诗中常见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">庚、亨、京、英、明、情、晴、惊、兵、兄、卿、亨、烹、彭、棚、怦、评、平、坪、苹、萍、枰、鲭、羹、菁、晶、旌、精、睛、京、惊、鲸、荆、粳、更(更改,平声)、庚、亨</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《出塞》唐·王昌龄</p><p class="ql-block">秦时明月汉时关,万里长征人未还。</p><p class="ql-block">但使龙城飞将在,不教胡马度阴山。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">九青</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“穿鼻韵”,古音幽深清远,近似“ing”,声情深远沉静、清雅冷峻,属“窄韵”——字数较少,韵字多关联“高远”“清冷”意象(如“青”“星”“庭”),适合表达孤寂、高远的意境,在禅意、边塞诗中偶见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">青、经、星、灵、庭、听、冥、溟、铭、名(通押)、馨、醒(平声)、猩、惺、腥、邢、陉、形、型、刑、硎、苓、玲、铃、伶、棂、零、龄、翎、瓴、铃</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《宿建德江》唐·孟浩然</p><p class="ql-block">移舟泊烟渚,日暮客愁新。</p><p class="ql-block">野旷天低树,江清月近人。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">十蒸</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“穿鼻韵”,古音舒缓绵长,近似“eng”,声情清淡平和、沉静内敛,属“窄韵”——字数较少,韵字多关联“宁静”“幽深”意象(如“蒸”“灯”“僧”),适合表达宁静、禅意的情感,在山寺、田园诗中常见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">蒸、冰、登、灯、僧、增、层、能、曾(曾经)、憎、缯、罾、崩(通押)、鹏、朋、棚(通押)、肱、薨、弘、肱</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《题破山寺后禅院》唐·常建</p><p class="ql-block">清晨入古寺,初日照高林。</p><p class="ql-block">曲径通幽处,禅房花木深。</p><p class="ql-block">山光悦鸟性,潭影空人心。</p><p class="ql-block">万籁此都寂,但余钟磬音。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">十一尤</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">属“撮口韵”,古音回旋婉转,近似“ou、iu”,声情缠绵往复、含蓄悠长,属“宽韵”——字数极多,是表达思念、愁绪的核心韵部。韵字多关联“情感”“自然景物”(如“忧”“秋”“流”),在闺怨、思乡、行旅诗中应用最广。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">尤、游、忧、愁、秋、流、楼、舟、州、悠、优、悠、攸、悠、呦、幽、悠、尤、游、忧、疣、犹、猷、悠、攸、悠、呦、幽、蚯、蚯、鳅、虬、球、求、裘、逑、俅、囚、泅、酋、遒、休、修、羞、馐、貅、髹、抽、酬、愁、筹、畴、俦、踌、惆、绸、稠、仇(姓,平声)、抔(通押)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《枫桥夜泊》唐·张继</p><p class="ql-block">月落乌啼霜满天,江枫渔火对愁眠。</p><p class="ql-block">姑苏城外寒山寺,夜半钟声到客船。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">十二侵</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">属“抵腭韵”,古音低沉内敛,近似“in”,声情沉静幽深、凄婉哀怨,属“窄韵”——字数较少,韵字多关联“情感”“场景”(如“心”“深”“琴”),适合表达细腻、深沉的愁思,在闺怨、怀人诗中常见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">侵、心、深、沉、琴、吟、林、阴、金、今、襟、衿、禽、擒、衾、钦、侵、祲、祲、琛、郴、斟、忱、沈(通“沉”)、临、淋、琳、霖、嶙、遴、辚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《静夜思》唐·李白</p><p class="ql-block">床前明月光,疑是地上霜。</p><p class="ql-block">举头望明月,低头思故乡。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">十三覃</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">属“闭口韵”,古音短促低沉,近似“an”(闭口收音),声情萧瑟凄凉、沉郁悲切,属“窄韵”——字数较少,韵字多关联“场景”“情感”(如“潭”“南”“含”),适合表达哀伤、萧瑟的意境,在边塞、感怀诗中偶见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">覃、潭、谈、南、男、含、涵、岚、蚕、惭、簪、覃、潭、谈、南、男、含、涵、岚、蚕、惭、簪、耽、眈、湛、儋、甔、憨、柑、甘、泔</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《江雪》唐·柳宗元</p><p class="ql-block">千山鸟飞绝,万径人踪灭。</p><p class="ql-block">孤舟蓑笠翁,独钓寒江雪。(注:韵脚“绝”“灭”“雪”为入声字,旁衬十三覃韵的萧瑟感,营造孤寂氛围)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">十四盐</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“闭口韵”,古音轻柔婉转,近似“ian”(闭口收音),声情谦恬温和、清新婉约,属“窄韵”——字数较少,韵字多关联“细腻景物”“情感”(如“檐”“帘”“甜”),适合表达细腻、柔美的情感,在闺怨、田园诗中常见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">盐、檐、帘、纤、嫌、甜、恬、髯、炎、严、盐、檐、帘、纤、嫌、甜、恬、髯、炎、严、蟾、蟾、占(占卜,平声)、沾、黏、拈、詹、谵、瞻、蟾</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《泊秦淮》唐·杜牧</p><p class="ql-block">烟笼寒水月笼沙,夜泊秦淮近酒家。</p><p class="ql-block">商女不知亡国恨,隔江犹唱后庭花。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">十五咸</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">韵部特点</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“闭口韵”,古音多变包容,近似“an”(闭口收音,音略重),声情通变灵活、含蓄复杂,属“险韵”——字数极少且多生僻字(如“缄”“岩”“衔”),创作中使用难度极高,多为诗人炫技时选用,在咏怀、写景诗中罕见。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">完整韵脚</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">咸、函、缄、岩、谗、衔、帆、衫、杉、监(监察,平声)、缄、岩、谗、衔、帆、衫、杉、监、咸、函</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">经典诗词示例(全文)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">《喜杨舍人入翰林》唐·卢肇</p><p class="ql-block">御笔亲批翰长衔,夜开金殿送瑶缄。</p><p class="ql-block">平明玉案临宣室,已见龙光出傅岩。</p>