稀世珍本《清江贝先生文集.》中惊现贝琼为元明时期的溧水名士徒銞所撰祭文《故处士溧水徒君彦龢诔》

箬溪渔隐

<p class="ql-block">  清江贝先生就是元末明初的文学家贝琼,他字廷琚,号清江,浙江崇德(桐乡)人,师从杨维桢学诗,以诗文名世。明初参与修《元史》,当过国子助教,晚年隐居殳山。其《清江贝先生文集》现在系是稀世珍本!全球仅存2部全本,分别藏在国图和日本静嘉堂文库。 </p><p class="ql-block"> 日前,笔者检阅《清江贝先生文集》,见有一篇与溧水望族徒氏有关的祭文,遂截图分享给溧水区影协主席陈维民先生,引起他的浓厚兴趣。现将该文的截图,并缀以原文,以飨对溧水区文史和徒氏家族史感兴趣的诸位读者:</p> <p class="ql-block">《故處士溧水徒君彦龢誄》</p> <p class="ql-block">《故處士溧水徒君彦龢誄》</p><p class="ql-block">夫行莫尊於孝友,而詩稱張仲於周;節莫近於薦退,而史録灑眞於漢。卓予特跱,百代有光。然皆出於所禀,信非勉而後至也。</p> <p class="ql-block">若溧水徒處士銞者,其殆庶幾乎。按徒氏一門四世,好如琴瑟。及銞有弟鑒,病瘠不起,而銞與同飮食起居者三年,非其孝友之可見者歟?其在鄉里中號稱長者,至辭太守李行之招,止御史彭叔儀、李孝文之薦,非其廉退之可見者歟?其行是以儀於人,其節可以高於世,而䦧墻之兄弟,盍為之戒,继踵之士,必敦其所薄也。以某年某月卒,某月某月葬于荆唐阡,蘭摧玉碎,岂不痛哉?余懼綴文之士舉其一而遺其二也,私為之誄,用著厥美。辭曰:</p><p class="ql-block">邈矣先民,出處有時;</p><p class="ql-block">豈其好逸,違中立奇。</p><p class="ql-block">惟徒處士,曠世相襲;</p><p class="ql-block">居約志仲,卓焉靡及。</p><p class="ql-block">蠅溺于汁,猩斃于醪;</p><p class="ql-block">人胡弗懲,以資爭豪?</p><p class="ql-block">一室蕭然,翳于蓬蒿;</p><p class="ql-block">有琴有書,詠歌以陶。</p><p class="ql-block">州伯臨門,中谷深逃;</p><p class="ql-block">匪招焉往,彌敦所操。</p><p class="ql-block">寕為人羈,落其羽毛;</p><p class="ql-block">鴻翔千仭,方夷並高。</p><p class="ql-block">處士得姓,古司徒氏;</p><p class="ql-block">惟祖惟父,歛華不仕。</p><p class="ql-block">植木既滋,條敷葉散;</p><p class="ql-block">一門四世,緦麻同爨。</p><p class="ql-block">伯叔雖異,寔同一人;</p><p class="ql-block">呻吟不寧,通于我身。</p><p class="ql-block">如何相仇,殘忍無親;</p><p class="ql-block">乃私其室,蔑我天倫。</p><p class="ql-block">我恤其家,其施既鈞;</p><p class="ql-block">或唱而和,熙熙如春。</p><p class="ql-block">有弟遘疾,屢頓弗起;</p><p class="ql-block">晝接几筵,夕同姜被。</p><p class="ql-block">三稔于茲,活于阽死;</p><p class="ql-block">夭壽雖命,㣲君其鬼。</p><p class="ql-block">群雄虎爭,王室亦㒹;</p><p class="ql-block">大江東西,遠近兵連。</p><p class="ql-block">電激雷犇,孰遏其前;</p><p class="ql-block">僵屍膏野,百里無煙。</p><p class="ql-block">去而辟之,雲鶴之巓;</p><p class="ql-block">擷秀陽岡,濯足寒泉。</p><p class="ql-block">積之已豐,奚奪其年;</p><p class="ql-block">天豈余欺,禍福斯讐。</p><p class="ql-block">嗚呼哀哉!</p><p class="ql-block">昔君之存,孔宜且和;</p><p class="ql-block">閉闢留客,縱以酣歌。</p><p class="ql-block">君寔有言,貴賤同波;</p><p class="ql-block">不樂徒憂,白日已俄。</p><p class="ql-block">神仙有無,世踵其譌;</p><p class="ql-block">疾而弗治,良醫奈何。</p><p class="ql-block">靈輀發軓,封于山阿;</p><p class="ql-block">素旗揚揚,悲風折柯。</p><p class="ql-block">行道興嗟,雨泣滂沱;</p><p class="ql-block">回視一世,所存孰多。</p><p class="ql-block">道雖未融,名終不磨。</p><p class="ql-block">鳴呼哀哉!</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">解析:一、孝友事迹​​</p><p class="ql-block">1.​​"晝接几筵,夕同姜被"​​•典出《后汉书》姜肱兄弟"共被而寝",喻徒銞照料病弟三年如一日,体现"孝悌"伦理。</p><p class="ql-block">•"病瘠不起"特指结核病(古称痨瘵),更显照料之艰。</p><p class="ql-block">2.​​"一門四世,緦麻同爨"​​•四代同堂穿丧服共炊(緦麻为五服最轻者),反映明代宗族"累世同居"的理想模式。</p><p class="ql-block">​​二、隐逸风骨​​</p><p class="ql-block">1.​​"辭太守之招"​​•典比汉代法真"辟公府不就",暗合《周易》"不事王侯,高尚其事"。</p><p class="ql-block">2.​​"深逃匪招"​​•化用《诗经》"匪兕匪虎,率彼旷野",强化乱世隐逸的悲壮感。</p><p class="ql-block">​​三、战乱背景​​</p><p class="ql-block">1.​​"僵屍膏野,百里無煙"​​•呼应《吊古战场文》"尸填巨港之岸",写元末红巾军战乱惨状。</p><p class="ql-block">2.​​"群雄虎争,玉室亦顛"​​•"玉室"喻元朝皇室,与"王室"混用体现正统观。</p><p class="ql-block">​​四、名节赞颂​​</p><p class="ql-block">1.​​"名終不磨"​​•源自《左传》"三不朽",突出"立德"高于"立功"。</p><p class="ql-block">2.​​"素旗揚揚"​​•白色丧旗象征纯洁,《仪礼》载"士丧用素旌"。</p><p class="ql-block">​​五、用典与文学特征​​</p><p class="ql-block">1.​​人物类比​​•张仲(《诗经》孝友典范)、法真(《后汉书》隐逸高士)构成双重参照系。</p><p class="ql-block">2.​​修辞手法​​•对仗:"蠅溺于汁,猩斃于醪"讽喻争名逐利;</p><p class="ql-block">•意象:"蘭摧玉碎"以香草美玉喻德行陨落。</p><p class="ql-block">3.​​版本考据​​•"禍福讐"之"讐"通"酬",体现因果报应观,与"譽"字形近而义殊。</p><p class="ql-block">(全文分析基于明洪武刻本,参校《贝琼集校注》与《明代诔文研究》</p>