<p class="ql-block">《道德经》1-81章</p> <p class="ql-block">道 经</p><p class="ql-block">第一章</p><p class="ql-block">道可道,非常道。</p><p class="ql-block">名可名,非常名。</p><p class="ql-block">无,名天地之始;</p><p class="ql-block">有,名万物之母。</p><p class="ql-block">故常无,欲以观其妙;</p><p class="ql-block">常有,欲以观其徼(jiào)。</p><p class="ql-block">此两者同出而异名,同谓之玄,玄之又玄,众妙之门。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第二章</p><p class="ql-block">天下皆知美之为美,斯恶(wù)已;皆知善之为善,斯不善已。</p><p class="ql-block">故有无相生,难易相成,长短相较,高下相倾,音声相和,前后相随。</p><p class="ql-block">是以圣人处无为之事,行不言之教。</p><p class="ql-block">万物作焉而不辞,生而不有,为而不恃,功成而弗居。</p><p class="ql-block">夫唯弗居,是以不去。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第三章</p><p class="ql-block">不尚贤,使民不争。不贵难得之货,使民不为盗。不见可欲,使民心不乱。</p><p class="ql-block">是以圣人之治,虚其心,实其腹;</p><p class="ql-block">弱其志,强其骨。常使民无知无欲,使夫知者不敢为也。</p><p class="ql-block">为无为,则无不治。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第四章</p><p class="ql-block">道冲,而用之或不盈。</p><p class="ql-block">渊兮,似万物之宗。</p><p class="ql-block">挫其锐,解其纷,和其光,同其尘。</p><p class="ql-block">湛兮似或存。</p><p class="ql-block">吾不知谁之子,象帝之先。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第五章</p><p class="ql-block">天地不仁,以万物为刍狗。</p><p class="ql-block">圣人不仁,以百姓为刍狗。</p><p class="ql-block">天地之间,其犹橐(tuó)龠(yuè)乎?虚而不屈,动而愈出。</p><p class="ql-block">多言数穷,不如守中。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第六章</p><p class="ql-block">谷神不死,是谓玄牝(pìn)。</p><p class="ql-block">玄牝之门,是谓天地根。</p><p class="ql-block">绵绵若存,用之不勤。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第七章</p><p class="ql-block">天长地久。天地所以能长且久者,以其不自生,故能长生。</p><p class="ql-block">是以圣人后其身而身先,外其身而身存。</p><p class="ql-block">非以其无私邪(yé)?故能成其私。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第八章</p><p class="ql-block">上善若水。水善利万物而不争,处众人之所恶,故几于道。</p><p class="ql-block">居善地,心善渊,与善仁,言善信,政善治,事善能,动善时。</p><p class="ql-block">夫唯不争,故无尤。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第九章</p><p class="ql-block">持而盈之,不如其已;</p><p class="ql-block">揣(zhuī)而锐之,不可长保。</p><p class="ql-block">金玉满堂,莫之能守;</p><p class="ql-block">富贵而骄,自遗其咎。</p><p class="ql-block">功遂身退,天之道。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第十章</p><p class="ql-block">载营魄抱一,能无离乎?</p><p class="ql-block">专气致柔,能婴儿乎?</p><p class="ql-block">涤除玄览,能无疵(cī)乎?</p><p class="ql-block">爱民治国,能无为乎?</p><p class="ql-block">天门开阖(hé),能为雌乎?</p><p class="ql-block">明白四达,能无知乎?</p><p class="ql-block">生之,畜之,生而不有,为而不恃(shì),长而不宰,是谓玄德。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第十一章</p><p class="ql-block">三十辐共一毂(gǔ),当其无,有车之用。埏(shān)埴(zhí)以为器,当其无,有器之用。</p><p class="ql-block">凿户牖(yǒu)以为室,当其无,有室之用。</p><p class="ql-block">故有之以为利,无之以为用。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第十二章</p><p class="ql-block">五色令人目盲;五音令人耳聋;五味令人口爽;驰骋畋猎,令人心发狂;难得之货,令人行妨(fáng)。</p><p class="ql-block">是以圣人为腹不为目,故去彼取此。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第十三章</p><p class="ql-block">宠辱若惊,贵大患若身。何谓宠辱若惊?</p><p class="ql-block">宠为下,得之若惊,失之若惊,是谓宠辱若惊。何谓贵大患若身?</p><p class="ql-block">吾所以有大患者,为吾有身,及吾无身,吾有何患?</p><p class="ql-block">故贵以身为天下,若可寄天下。</p><p class="ql-block">爱以身为天下,若可托天下。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第十四章</p><p class="ql-block">视之不见,名曰夷;听之不闻,名曰希;搏之不得,名曰微。</p><p class="ql-block">此三者,不可致诘(jié),故混而为一。其上不皦(jiǎo),其下不昧(mèi)。绳(mǐn)绳不可名,复归于无物。</p><p class="ql-block">是谓无状之状,无物之象,是谓惚恍。迎之不见其首,随之不见其后。</p><p class="ql-block">执古之道,以御今之有。能知古始,是谓道纪。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第十五章</p><p class="ql-block">古之善为士者,微妙玄通,深不可识。</p><p class="ql-block">夫唯不可识,故强为之容:豫兮若冬涉川;犹兮若畏四邻;俨兮其若客;涣兮若冰之将释;敦兮其若朴;旷兮其若谷;浑兮其若浊。</p><p class="ql-block">孰能浊以止?静之徐清;孰能安以久?动之徐生。</p><p class="ql-block">保此道者不欲盈。</p><p class="ql-block">夫唯不盈,故能蔽而新成。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第十六章</p><p class="ql-block">致虚极,守静笃(dǔ)。万物并作,吾以观其复。</p><p class="ql-block">夫物芸芸,各复归其根。</p><p class="ql-block">归根曰静,静曰复命。</p><p class="ql-block">复命曰常,知常曰明。</p><p class="ql-block">不知常,妄作凶。知常容,容乃公,公乃王,王乃天,天乃道,道乃久,殁(mò)身不殆(dài)。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第十七章</p><p class="ql-block">太上,下知有之;</p><p class="ql-block">其次,亲而誉之;</p><p class="ql-block">其次,畏之;</p><p class="ql-block">其次,侮之。</p><p class="ql-block">信不足焉,有不信焉。犹兮其贵言。</p><p class="ql-block">功成事遂,百姓皆谓:我自然。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第十八章</p><p class="ql-block">大道废,有仁义;</p><p class="ql-block">智慧出,有大伪;</p><p class="ql-block">六亲不和,有孝慈;</p><p class="ql-block">国家昏乱,有忠臣。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第十九章</p><p class="ql-block">绝圣弃智,民利百倍;绝仁弃义,民复孝慈;绝巧弃利,盗贼无有。</p><p class="ql-block">此三者以为文不足。</p><p class="ql-block">故令有所属:见素抱朴,少私寡欲,绝学无忧。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第二十章</p><p class="ql-block">唯之与阿(ē),相去几何?善之与恶 (è),相去若何?人之所畏,不可不畏。荒兮,其未央哉!</p><p class="ql-block">众人熙熙,如享太牢,如春登台。我独泊兮其未兆,如婴儿之未孩。儽儽(lěi)兮,若无所归。众人皆有余,而我独若遗。</p><p class="ql-block">我愚人之心也哉,沌(dùn)沌兮!俗人昭昭,我独昏昏;俗人察察,我独闷闷。澹(dàn)兮其若海,飂(liǎo)兮若无止。</p><p class="ql-block">众人皆有以,而我独顽似鄙。</p><p class="ql-block">我独异于人,而贵食母。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第二十一章</p><p class="ql-block">孔德之容,惟道是从。</p><p class="ql-block">道之为物,惟恍惟惚。</p><p class="ql-block">惚兮恍兮,其中有象;恍兮惚兮,其中有物;窈(yǎo)兮冥兮,其中有精。其精甚真,其中有信。</p><p class="ql-block">自古及今,其名不去,以阅众甫。</p><p class="ql-block">吾何以知众甫之状哉?以此。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第二十二章</p><p class="ql-block">曲则全,枉则直,洼则盈,敝则新,少则得,多则惑。</p><p class="ql-block">是以圣人抱一为天下式。</p><p class="ql-block">不自见,故明;</p><p class="ql-block">不自是,故彰(zhāng);</p><p class="ql-block">不自伐,故有功;不自矜(jīn),故长。</p><p class="ql-block">夫唯不争,故天下莫能与之争。</p><p class="ql-block">古之所谓曲则全者,岂虚言哉?</p><p class="ql-block">诚全而归之。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第二十三章</p><p class="ql-block">希言自然。故飘风不终朝,骤雨不终日。</p><p class="ql-block">孰为此者?天地。</p><p class="ql-block">天地尚不能久,而况于人乎?故从事于道者,道者同于道;德者同于德;失者同于失。</p><p class="ql-block">同于道者,道亦乐得之;同于德者,德亦乐得之;同于失者,失亦乐得之;信不足焉,有不信焉。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第二十四章</p><p class="ql-block">企(qì)者不立,跨者不行。自见者不明;自是者不彰;自伐者无功;自矜者不长。</p><p class="ql-block">其在道也,曰余食赘(zhuì)形。物或恶(wù)之,故有道者不处。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第二十五章</p><p class="ql-block">有物混成,先天地生。寂兮寥(liáo)兮,独立不改,周行而不殆,可以为天下母。</p><p class="ql-block">吾不知其名,字之曰道,强为之名曰大。</p><p class="ql-block">大曰逝,逝曰远,远曰反。故道大,天大,地大,王亦大。域中有四大,而王居其一焉。</p><p class="ql-block">人法地,地法天,天法道,道法自然。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第二十六章</p><p class="ql-block">重为轻根,静为躁君。是以圣人终日行不离辎(zī)重,虽有荣观,燕处超然。</p><p class="ql-block">奈何万乘之主,而以身轻天下?</p><p class="ql-block">轻则失本,躁则失君。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第二十七章</p><p class="ql-block">善行无辙(zhé)迹;善言无瑕(xiá)谪(zhé);善数不用筹策;善闭无关楗(jiàn)而不可开;善结无绳约而不可解。</p><p class="ql-block">是以圣人常善救人,故无弃人;常善救物,故无弃物,是谓袭明。</p><p class="ql-block">故善人者,不善人之师;不善人者,善人之资。不贵其师,不爱其资,虽智大迷,是谓要妙。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第二十八章</p><p class="ql-block">知其雄,守其雌,为天下谿(xī)。为天下谿,常德不离,复归于婴儿。知其白,守其黑,为天下式。</p><p class="ql-block">为天下式,常德不忒(tè),复归于无极。知其荣,守其辱,为天下谷。</p><p class="ql-block">为天下谷,常德乃足,复归于朴。</p><p class="ql-block">朴散则为器,圣人用之,则为官长。</p><p class="ql-block">故大制不割。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第二十九章</p><p class="ql-block">将欲取天下而为之,吾见其不得已。</p><p class="ql-block">天下神器,不可为也。为者败之,执者失之。故物或行或随;或嘘或吹;或强或羸(léi);或挫或隳(huī)。</p><p class="ql-block">是以圣人去甚,去奢,去泰。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第三十章</p><p class="ql-block">以道佐人主者,不以兵强天下,其事好还。师之所处,荆棘生焉。</p><p class="ql-block">大军之后,必有凶年。善有果而已,不敢以取强。果而勿矜,果而勿伐,果而勿骄,果而不得已,果而勿强。</p><p class="ql-block">物壮则老,是谓不道,不道早已。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第三十一章</p><p class="ql-block">夫佳兵者,不祥之器,物或恶之,故有道者不处。君子居则贵左,用兵则贵右。</p><p class="ql-block">兵者,不祥之器,非君子之器,不得已而用之,恬淡为上。胜而不美,而美之者,是乐杀人。</p><p class="ql-block">夫乐杀人者,不可得志于天下矣。吉事尚左,凶事尚右。偏将军居左,上将军居右,言以丧礼处之。</p><p class="ql-block">杀人之众,以哀悲泣之。战胜,以丧礼处之。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第三十二章</p><p class="ql-block">道常无名,朴虽小,天下莫能臣也。侯王若能守之,万物将自宾。天地相合,以降甘露,人莫之令而自均。</p><p class="ql-block">始制有名,名亦既有,夫亦将知止,知止可以不殆(dài)。</p><p class="ql-block">譬(pì)道之在天下,犹川谷之于江海。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第三十三章</p><p class="ql-block">知人者智,自知者明。胜人者有力,自胜者强。</p><p class="ql-block">知足者富,强行者有志,不失其所者久,死而不亡者寿。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第三十四章</p><p class="ql-block">大道氾(fàn)兮,其可左右。万物恃之以生而不辞,功成不名有。</p><p class="ql-block">衣养万物而不为主。</p><p class="ql-block">常无欲,可名于小;万物归焉而不为主,可名为大。</p><p class="ql-block">是以圣人终不自为大,故能成其大。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第三十五章</p><p class="ql-block">执大象,天下往。往而不害,安平泰。乐(yuè)与饵,过客止。</p><p class="ql-block">道之出口,淡乎其无味,视之不足见,听之不足闻,用之不可既。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第三十六章</p><p class="ql-block">将欲歙(xī)之,必固张之;将欲弱之,必固强之;将欲废之,必固兴之;将欲夺之,必固与之。</p><p class="ql-block">是谓微明。柔弱胜刚强。</p><p class="ql-block">鱼不可脱于渊,国之利器不可以示人。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第三十七章</p><p class="ql-block">道常无为而无不为。侯王若能守之,万物将自化。</p><p class="ql-block">化而欲作,吾将镇之以无名之朴。</p><p class="ql-block">无名之朴,夫亦将不欲。不欲以静,天下将自定。</p>