<p class="ql-block ql-indent-1">帝曰:肠便血,何如? </p><p class="ql-block ql-indent-1">岐伯曰:身热则死,寒则生。</p><p class="ql-block ql-indent-1">帝曰:肠澼下白沫,何如? </p><p class="ql-block ql-indent-1">岐伯曰:脉沉则生,脉浮则死。</p><p class="ql-block ql-indent-1">帝日:肠澼下脓血,何如?</p><p class="ql-block ql-indent-1">岐伯曰:脉悬绝则死,滑大则生。</p><p class="ql-block ql-indent-1">帝日:肠澼之属,身不热,脉不悬绝,何如? </p><p class="ql-block ql-indent-1">岐伯曰:滑大者曰生,悬涩者曰死,以脏期之</p><p class="ql-block ql-indent-1"><br></p> <p class="ql-block ql-indent-1">判断肠道疾病(肠澼,类似痢疾等)中“邪气性质”与“正气盛衰”的关系——邪盛正衰则死,邪虽存但正未竭则生。</p><p class="ql-block ql-indent-1"> </p><p class="ql-block ql-indent-1">具体逻辑拆解如下:</p><p class="ql-block ql-indent-1"> </p><p class="ql-block ql-indent-1">1. 肠便血:身热则死,寒则生</p><p class="ql-block ql-indent-1"> </p><p class="ql-block ql-indent-1">- 病理核心:肠便血多为肠道脉络受损(如热伤血络、虚寒不摄)。</p><p class="ql-block ql-indent-1">- 身热则死:“身热”说明体内有热邪亢盛,热邪会持续灼伤肠道脉络,加重出血,还会耗伤正气(如耗血、伤津),形成“邪盛正伤”的恶性循环,正气难复,故预后差。</p><p class="ql-block ql-indent-1">- 寒则生:“寒”多为虚寒证(如脾肾阳虚、统摄无力),无热邪持续破坏脉络,出血相对缓和,正气耗伤较慢,通过温阳散寒可恢复统摄功能,故预后好。</p><p class="ql-block ql-indent-1"> </p><p class="ql-block ql-indent-1">2. 肠澼下白沫:脉沉则生,脉浮则死</p><p class="ql-block ql-indent-1"> </p><p class="ql-block ql-indent-1">- 病理核心:下白沫多为寒湿邪滞肠道(寒湿重浊,凝结成沫),病位本在里(肠道)。</p><p class="ql-block ql-indent-1">- 脉沉则生:“脉沉”主病在里,与“肠道寒湿”的病位相符,说明邪气未扩散、未深入脏腑,正气仍能在里抗邪,治疗可直接针对里邪,故预后好。</p><p class="ql-block ql-indent-1">- 脉浮则死:“脉浮”主病在表或邪气外越,与“肠道里病”的本质矛盾——提示要么邪气脱离肠道、深入他脏,要么正气虚衰、无力固摄邪气,导致邪气“浮越”,病情反常,故预后差。</p><p class="ql-block ql-indent-1"> </p><p class="ql-block ql-indent-1">3. 肠澼下脓血:脉悬绝则死,滑大则生</p><p class="ql-block ql-indent-1"> </p><p class="ql-block ql-indent-1">- 病理核心:下脓血多为湿热/热毒蕴结肠道(热伤血络、湿浊腐肉,形成脓血),正邪交争剧烈。</p><p class="ql-block ql-indent-1">- 脉悬绝则死:“脉悬绝”指脉象极端异常(如脉跳极快/极慢、无力欲绝),是正气衰竭(气血枯竭、脏腑功能濒临崩溃)的信号,此时虽有邪,但正气已无力抗邪,故预后危重。</p><p class="ql-block ql-indent-1">- 滑大则生:“滑脉”主气血尚充、湿邪未尽,“大脉”主邪盛但正气能承(气血足以与邪交争),说明虽有湿热邪毒,但正气未竭,仍有抗邪之力,治疗可祛邪扶正,故预后好。</p><p class="ql-block ql-indent-1"> </p><p class="ql-block ql-indent-1">4. 肠澼之属:身不热+脉不悬绝,仍以滑大/悬涩定生死</p><p class="ql-block ql-indent-1"> </p><p class="ql-block ql-indent-1">- 前提:“身不热”说明无热邪持续耗伤,“脉不悬绝”说明正气未到衰竭边缘,但需进一步看脉象细节判断正气强弱。</p><p class="ql-block ql-indent-1">- 滑大者生:滑大脉仍代表气血尚充,正气能支撑身体对抗肠道余邪,病情可控,故生。</p><p class="ql-block ql-indent-1">- 悬涩者死:“悬脉”主脉气不续,“涩脉”主气血亏虚(血少、气滞),说明正气已虚(虽未竭但不足抗邪),邪留不去会持续耗正,最终走向“邪盛正衰”,故死。</p><p class="ql-block ql-indent-1">- “以脏期之”:指若预后为“死”,可根据五脏衰竭的规律(如肝、脾、肾与肠道的关联),推测病情发展至脏腑衰竭的时间。</p><p class="ql-block ql-indent-1"> </p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block ql-indent-1">黄帝日:黄疸,暴痛,癫疾厥狂,久逆之所生也。五脏不平,六腑闭塞之所生也。头痛耳鸣,九窍不利,肠胃之所生也。</p>