作者原意一点通(六十二) <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;"> 悲 愤 诗</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">汉季失权柄,董卓乱天常。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">志欲图篡弒,先害诸贤良。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">逼迫迁旧邦,拥主以自彊。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">海内兴义师,欲共讨不祥。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">卓众来东下,金甲耀日光。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">平土人脆弱,来兵皆胡羌。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">猎野围城邑,所向悉破亡。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">斩截无孑遗,尸骸相撑拒。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">马边悬男头,马后载妇女。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">长驱西入关,迥路险且阻。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">还顾邈冥冥,肝脾为烂腐。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">所略有万计,不得令屯聚。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">或有骨肉俱,欲言不敢语。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">失意几微间,辄言“毙降虏!</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">要当以亭刃,我曹不活汝!”</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">岂敢惜性命,不堪其詈骂。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">或便加棰杖,毒痛参并下。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">旦则号泣行,夜则悲吟坐。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">欲死不能得,欲生无一可。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">彼苍者何辜,乃遭此厄祸!</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">边荒与华异,人俗少义理。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">处所多霜雪,胡风春夏起。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">翩翩吹我衣,肃肃入我耳。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">感时念父母,哀叹无终已。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">有客从外来,闻之常欢喜。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">迎问其消息,辄复非乡里。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">邂逅徼时愿,骨肉来迎己。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">己得自解免,当复弃儿子。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">天属缀人心,念别无会期。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">存亡永乖隔,不忍与之辞。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">儿前抱我颈,问“母欲何之?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">人言母当去,岂复有还时?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">阿母常仁惻,今何更不慈?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">我尚未成人,奈何不顾思!”</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">见此崩五内。恍惚生狂痴。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">号泣手抚摩,当发复回凝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">兼有同时辈,相送告离别。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">慕我独得归,哀叫声摧裂。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">马为立踟蹰,车为不转辙。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">观者皆歔欷,行路亦呜咽。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">去去割情恋,遄征日遐迈。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">悠悠三千里,何时复交会?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">念我出腹子,胸臆为摧败。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">既至家人尽,又复无中外。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">城郭为山林,庭宇生荆艾。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">白骨不知谁,纵横莫覆盖。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">出门无人声,豺狼号且吠。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">茕茕对孤景,怛咤糜肝肺。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">登高远眺望,魂神忽飞逝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">奄若寿命尽,旁人相宽大。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">为复彊视息,虽生何聊赖?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">托命于新人,竭心自勖厉。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">流离成鄙贱,常恐复捐废。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">人生几何时,怀忧终年岁!</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;"> 蔡琰 ,字文姬,生平不详。 东汉著名学者蔡邕的女儿。她博学多才,精通音律。初嫁卫仲道,卫早亡。汉献帝兴平二年(一九五),在战乱中被南匈奴所掳。后为左贤王妾,流落匈奴十二年,生二子。曹操统一北方后,将她赎回再嫁于董祀。 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;"> 她在三国十大美女中排列第一,古代四大美女之一的貂蝉位于其后,只能第二。 由此可知蔡文姬既是千古才女,又是千古美女。才貌双全,秀外慧中。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;"> 蔡琰感伤乱离,追怀悲愤。《悲愤诗》凡二首,今选五言诗,还有一为骚体,被不少学者疑为伪作。另有《胡笳十八拍》,只是相传为她作品,但许多文人疑是伪作,经考证大致估计为后人冒充而写。 此篇五言诗是蔡文姬仅有的一首无异议的作品,别无选择。 目前也只有此三篇流传,其他诗文,皆已在当时的乱世中流散遗失。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;"> </span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;"> 这是一篇自传体的五言长诗,分为三大段。蔡琰通过抒写平生惨痛遭际,展现出一幅汉末军阀混战所致社会残破,疮痍满目的阴暗画面。并且真率表露了归汉前后悲喜交加之感情,极其动人。叙事与抒情结合,富含艺术魅力,为五言长诗之杰作。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;"> 天常: 天理纲常,此处指君臣之间的伦常关系。 主: 指汉献帝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">董卓胁迫汉献帝由洛阳迁都长安之事。描述中原地区人素来脆弱,而董卓军了人中多强悍的羌、氐士兵。被掳掠的人成千上万,却不许聚集一起。蔡琰就是在这次战乱中被掳,所写都是亲身经历!深刻揭露董卓军队的暴行。 动不动就说“辄言”意为: 杀了这些降虏,应当让你们挨刀子,我们军队不想养活尔等! 非打即骂,老天啊,我们犯了什么罪,竟然遭受这种灾难! 第一段诗主写董卓兽兵之暴行与作者被掳的惨状。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;"> 关于蔡琰被掳后怎样流落到匈奴,本诗略而不叙,史传亦未明载。 《汉书》本传只说时在兴平二年(一九五年)。是年十一月,李傕、郭汜等军为匈奴右贤王所破。 郭沫若认为蔡文姬就是在此时被南匈奴所掳,入匈奴约在次年(《谈蔡文姬<胡茄十八拍>》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">据曹丕《蔡伯喈女赋序》说,曹操与蔡邕关系极好,所以派遣使者周近到匈奴用金、壁把蔡琰赎回。 诗中说 : 又得要离开,母子连心而想到后会无期,生死隔绝,不忍分别。 第二段写归汉时悲欢交集之矛盾心理。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;"> 向前走呵,母子之情割断了!飞快赶路呵,母子越来越远了! 每当想起我的亲生子,简直要心碎肠断。 有次悲伤地昏厥过去,周围的人来宽慰劝解,才又苏醒过来了,即使活着又有什么生趣呢!</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">可是现又嫁了人,把命运交给新人,努力自勉,好好生活。 经过多年的流离生活,成了被人轻视之人,常怕又被新人抛弃。 第三段写,回乡所见。 残破景象,悲叹身世。</span></p>