繁峙三寺与代州古城

晨曦.耀光

<p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">在晋东北有一个拥有2200多年历史,却毫不起眼,低调的几乎让人不识的小城~繁峙。这个北靠恒山,南临五台,东接平型,西连雁门,地处滹沱河谷的古城,始建于春秋时期晋国,战国属赵,秦汉时属代郡,隋开皇十八年(598年)始名繁峙。据说,因地处四大佛教名山五台山之北,寺庙繁多而得此名。这山中小县,历史上究竟藏有多少寺庙,我还真不知,但有几座可称得上是“国宝”级了……这次夏日西行,将其作为出京第一站甚好!</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">天岩村</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:20px;"><i>岩山寺</i></b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">始建于金正隆三年(1158年)的岩山寺,位于繁峙县南峪口天岩村,是五台山外庙之一。虽说规模不大,但其历史文化价值却不容小觑。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">小巧的岩山寺门</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">“巌山寺”匾额</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">钟楼</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">岩山寺的主要看点,全部集中在“南殿”,即文殊殿内,它也是寺内唯一仅存的金代建筑,殿内彩塑水月观音、胁侍、天王及文殊坐骑,虽残破不堪,但生动的造型和精湛的工艺,充分展现了金代雕塑艺术的高超水准。更令人叫绝的是殿内残存近百平方米壁画,出自金代宫廷画师王逵之手,在金大定七年(1167年)绘制完成。其不仅具有极高的艺术价值,还是研究宋、金时期历史、社会、宗教的重要资料。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">全寺仅存的金代建筑~“南殿”文殊殿</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">即使身残也遮不住“倒座”水月观音的美,那种灵动、飘逸的神韵,虽历900年苍桑洗染,仍然能透过视觉,直击观看者的心灵……</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"></span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">身型健美的力士塑像</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">孔武有力的天王塑像</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">文殊菩萨的坐骑,还在等待主人的归来……</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">“胁侍”塑像</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">看前面矮小的那尊塑像身型,似乎是为文殊牵“狮”坠镫的仆从……</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">从残存的几尊彩塑,仍能体现出人体曲线的美感,千年前的无名雕塑者,若在今天,绝对当得起“大师”的称号!</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">殿内壁画虽然模糊,仍能看出是以佛教经传故事为主题,但画中包含了帝王将相、宫妃才女、农、工、商等各色人物形象,以及宫廷楼阁、酒肆茶楼、旗仗车辆等场景,则充分反映出北宋时期的社会风貌。据说,岩山寺壁画与晋南芮城永乐宫壁画並称山西壁画双壁……</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">村口观音阁</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">《清平乐·游岩山寺》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">岩山古寺,静掩千年事。残像难掩观音美,悲悯眸光凝世。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">壁间画卷长留,金代彩墨盈眸。佛国尘寰并绘,传奇漫溯千秋。</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:20px;"><i>三圣寺</i></b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">位于于繁峙砂河镇西沿口村的三圣寺,因其主殿供奉华严三圣而被称为“三圣寺”。其始建年代不祥,据记载,寺内大雄宝殿(三圣殿)是金代建筑,其余则为元、明、清后世各朝所修建。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">坐北朝南的三圣寺,由前后两进院落组成。中轴线上依次为影壁、前院山门、钟鼓楼、东西配殿和地藏殿,及后院东西配殿、大雄宝殿与禅堂。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">钟楼</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">鼓楼</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">前院山门及东西两廂</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">地藏殿</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">地藏菩萨塑像(明代)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">天王塑像及身后壁画</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">观音塑像</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">洛迦山护法塑像</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">金代建筑大雄宝殿(三圣殿)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">殿中供奉的华严三圣塑像及明代壁画。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">殿中有彩塑14尊,6尊为元代所塑,8尊为明代所塑。四壁绘滿壁画,皆为明代遗存。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">殿中房梁上留下的元代维修遗迹</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">殿中壁画</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">金代斗拱及梁架</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">禅院幽幽</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">三圣寺前古木蔭蔭</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">《浪淘沙·游三圣寺》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">古寺屹砂河,岁月沧桑。苔侵石径印兴亡。彩塑壁画藏妙韵,静诉流光。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">宝殿沐残阳,梵音悠扬。禅心一片礼佛忙。几度风云皆过眼,余韵悠长。</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:20px;"><i>公主寺</i></b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">极富传奇色彩的公主寺,位于繁峙县东南15公里的公主村(空如村),始建于北魏,是北魏孝文帝四女城信公主为避红尘之苦,出家修行所建,现存殿堂均为明代建筑,属五台山北台外寺庙。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">关于公主寺传说</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">繁峙民间传说一,北魏孝文帝四公主,看破红尘,在此建庙修行,此地名为公主村,寺名公主寺。附马不舍,亦追随公主,在旁建庙出家,称为附马庙。堪称“不负如来不负卿”之典范。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">传说二,城信公主天生丽质,又有鲜卑人的豪放性格,她不顾皇家指婚贵族纨绔,却爱上了汉族士大夫、吏部尚书崔玄伯的孙子崔恂,二人私定终身,却因崔是汉人,为鲜卑贵族所反对。虽说孝文帝是北魏最开明的帝王,但执政初期也忌惮鲜卑贵族势力。城信公主一气之下,离宫出走。崔恂被捕下獄,酷刑之下,初心不变,伤重而亡。公主闻讯要为崔郎殉情,被贴身丫鬟劝下,皈依佛门,与青灯古佛相伴余生。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">两个传说虽大相径庭,但结局都是堕入空门,与青灯古佛相伴余生。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">据载,隋唐年间公主寺毁于兵火,唐初曾有一尼,在原址掘得尺壁(古玉器),献给武则天,武则天敕令原址重建公主寺。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">现在的公主寺是明代迁建,座北向南,有三进院落,依次为山门、过殿、大雄宝殿、后殿等,占地约4000余平方米,其建筑结构仿似唐代佛光寺,只不过不如佛光寺那般雄伟壮观。寺内最有价值的是过殿与大雄宝殿,均为明代建筑,殿内明代彩塑、悬塑及壁画技艺精湛,栩栩如生,堪称“双绝”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">公主寺山门</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">过殿亦称“毗卢殿”,面阔进深各三间,殿内保存有明正德元年(1506年)彩塑毗卢佛、文殊、普贤及十八罗汉像30余尊,形态逼真,色彩鲜明。可惜上世纪九十年代,由于公主寺两次被盗,十八罗汉仅余三尊完整,其他十五尊罗汉头是后配的。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">殿内正中为释迦牟尼座像,大梵天王与帝释天王分立左右。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">彩塑释迦牟尼佛与十八罗汉</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">形态各异,色彩鲜明的十八罗汉</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">凝思苦想的修行者</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">文殊菩萨塑像</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">普贤菩萨塑像</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">细数修行经历</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">洞中修行者</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">身穿红色袈裟的思想者</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">慈眉善目的罗汉</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">楞……</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">手持匕首的罗汉</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">一脸哀愁的伏虎罗汉</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">双目微睁,似乎悟出点什么?</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">四人谈</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">形态各异</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">倒座观音塑像</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">门窗紧闭的大雄殿,是明宏治十六年(1503年)重修,内设佛坛,坛上塑有释迦牟尼、药师佛、阿弥陀佛(华严三圣),释迦牟尼佛前塑有迦叶、阿难二尊者,精美绝伦。殿内四壁皆为明代壁画,以卢舍那佛和弥勒佛为中心,300多人物面佛而立,大者1米,小者60厘米,线条流畅,内容丰富,尤其是其色彩鲜明,红绿相间,视觉冲击力极强,为山西古壁画之精品!</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">经与年近80,守庙40余年的屈大哥协商,可入殿近距离观看。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">释迦牟尼佛及迦叶、阿南塑像</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">精美绝伦的明代壁画</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">东跨院的奶奶庙</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">对面坡上的龙王庙,好像就是传说中的“附马庙”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">山西乡间小庙众多,其中可列入国宝级的不少,更兼门前车马稀,游人少,确为晋游之选项。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">《西江月·咏公主寺》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">古刹深藏山崖,传说漫染烟霞。公主殉情怨无涯,留得芳名传罢。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">壁上丹青依旧,金妆彩墨堪夸。佛天人物绘繁华,一眼千年入画。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">远处山中的佛塔</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">代州古城是中国古代北境著名的边塞重镇,也是州、郡、道的军政治所。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">建于明洪武七年(1374年)的边靖楼在古城中央,取靖边安民之意,是古代守望、指挥作战的军事设施。南悬巨匾两块,一为“声闻四达”,一为“雁门第一楼”,北悬长8米宽3米巨匾一块,上书“威镇三关”四个大字。代州边靖楼与应县木塔齐名,素有“代州鼓楼应县塔,正定府的大菩萨”之称。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">远眺边靖楼</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">楼前“天朝良弼”牌坊</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">建于隋仁寿元年(601年)的阿育王塔,时称“龙兴”塔,原为木塔,几经焚毁,元世祖忽必烈至元十二年(1275年)改建砖塔,俗称白塔。其塔造型秀美,稳健挺拔,是中国藏传佛塔中的佳作。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">毛主席东渡黄河去西柏坡时路居代县旧居纪念馆。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">《浪淘沙·代州怀古》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">危楼耸代州,风卷残秋。檐铃曾伴胡马啾,表里山河连古塞,往事难休。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">古塔镇荒丘,佛影长留。历经风雨几度秋,凭吊千年兴废事,滹沱东流。</span></p>