万象本色——“中国白·德化瓷”上海艺术大展(上)

梅子

<p class="ql-block">  2025年7月18日,“万象本色——‘中国白·德化瓷<span style="font-size:18px;">’</span>上海艺术大展”在中华艺术宫(上海美术馆)盛大开幕。</p><p class="ql-block"> 展览带来超两百件白瓷精品,让我们感受德化白瓷的魅力。</p><p class="ql-block">  2025年8月9日下午,正逢周日,我与家人抽空前往位于上南路的中华艺术馆参观“万象本色——‘中国白·德化瓷’上海艺术大展”。</p><p class="ql-block"> 展厅入口的长队蜿蜒如河,这次参观没有像以往那样需要预约,更不用身份证验明身份,直接排队安检后进入参观。由于参观的人数较多(大多数是家长带着孩子、年轻人带着相机)我们只能缓缓而行,到展厅门口还得等一会儿,隔一段时间放行一些观众进去。</p> <p class="ql-block"><b style="font-size:20px;"> 前言</b></p><p class="ql-block">  在中华民族传统的宇宙观中,“白”“空白”“无”乃“道”之所在,是化育天下万物之源。因而,“白色”乃天地本色、万象本色、造化本色,德化白瓷以凝脂如玉的“中国白”而诠释了这一理念。自诞生之日起,德化白瓷即以胎骨如雪、釉面生光的物理质感与巧夺天工的瓷雕技艺,开创出“素以为绚”的美学形态,以此完美地契合了庄子的“朴素而天下莫能争美”的自然观、哲学观。</p><p class="ql-block"> 作为千年古县,德化于3700年前夏商时期即开始青瓷的烧造。尔后薪火相传,文脉绵延,至宋元时期,莹润如玉的白瓷渐成大势,一跃而成为海上丝绸之路交流的珍宝。有明一代,感慨于德化白瓷的冰心玉壶之美,法国人将其称为“中国白”(Blanc de Chine);其后,日本学者又誉其为“白瓷中的白眉”(至高之作)。可以说,数百年前, 德化白瓷就赢得了世界性的声誉。在新时代,德化白瓷更是以与时俱进的姿态,塑形铸魂,开创出全新的发展格局。其名窑如珠,大师林立,烧造与瓷雕技术自成一体,成为中国工艺与非物质文化遗产体系中最为卓拔一格的存在。</p><p class="ql-block"> 基于对德化白瓷历史属性与文化价值的认知,本次展览所确立的宗旨在于:</p><p class="ql-block">其一,体系性地展示德化白瓷的历史传承与当代成就;</p><p class="ql-block">其二,通过经典作品的展示,挖掘并呈现德化白瓷“凝天地素色,铸中华美魂”的精神内核;</p><p class="ql-block">其三,以海上丝绸之路的史实为基础,深入研讨德化白瓷的跨文化价值及世界性意义;</p><p class="ql-block">其四,在经典传承与当代创新双向奔赴的格局中,探索德化白瓷的当下意义;</p><p class="ql-block">其五,以文化创意产业为背景,深研德化白瓷的产业定位与市场前景。</p><p class="ql-block"> 本次展览依据文化属性及类型,将作品分为三个板块加以展示,以此形成展览的整体性叙事。</p><p class="ql-block">第一板块为“<b>盛世鼎新</b>”</p><p class="ql-block"> 该展区以德化白瓷的守正创新为叙事主题,集中展示当代大师的经典力作。其代表作“世博和鼎”“神话”“极彩如愿佛”以丰茂蓬勃之神采构成了展览的主体。</p><p class="ql-block">第二板块为“<b>历史钩沉</b>”</p><p class="ql-block"> 该展区以泰兴号沉船装置为中心,周围以时间为顺序,环绕式地展示历代的德化陶瓷珍品,包括夏商时期的佳鸟、泉州博物馆宋以来的馆藏等古代遗珍。</p><p class="ql-block">第三板块为“<b>未来可器</b>” </p><p class="ql-block"> 该展区将全面展示德化青年陶艺家的作品。新时代以来,年轻陶艺家们在“创造性转化、创新性发展”理念的指导下,开创了以当代性、观念性、实验性为表征的白瓷创作新态势,呈现出德化陶瓷未来可期、可器的美好前景。</p><p class="ql-block"> 上海乃中国近现代文化的发祥地之一。百余年来,在华洋杂陈、中西融通、古今互证的历史进程中,上海形成了海纳百川的文化性格。正是这种性格,不仅让上海间接地参与了德化白瓷的全球流通进程,而且在当代层面,上海已成为德化白瓷的市场引擎与研究、收藏高地。这些方面,正是中华艺术宫倾力举办“万象本色--<span style="font-size:18px;">‘</span>中国白·德化瓷’上海艺术大展”的理由。事实上,中华艺术宫策划这场展览更深层的善意还在于:通过展览与研讨,延续海上丝绸之路的文脉,将德化白瓷推向更广阔的国际化交流平台。</p><p class="ql-block"> 值得相信的是,穿越千年的德化白瓷,终将在新时代陶瓷艺术家的创作中,成为中华民族文艺复兴的一种希望与标志。</p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;"> 华师大美院院长、展览策展人</span></p><p class="ql-block"> <b style="font-size:15px;">张晓凌</b></p> <p class="ql-block">下面是今天展会上拍摄的德化瓷部分作品</p><p class="ql-block"><b>第一版块:盛世鼎新</b></p><p class="ql-block"> 以德化白瓷的守正创新为叙事主题,集中展示当代大师的经典力作。</p><p class="ql-block">上海世博会福建馆镇馆之宝:</p><p class="ql-block"><b>世博和鼎</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:陈仁海</span></p><p class="ql-block"> 集各项工艺于一鼎,同时因上海世博会具有了象征意义。</p> <p class="ql-block">  展柜前的目光炽热如焰,我们排了半小时左右的队,为的就是一睹她的芳容。</p><p class="ql-block"><b>神话</b><span style="font-size:15px;">(以电影《神话》玉漱公主为原型)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:连德理</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;"> </span><span style="font-size:18px;">玉漱公主的纱衣薄到了只有0.2mm,若有似无,仿佛你的一口哈气,就能让它飘动起来。</span>只为艺术家对儿子的一个承诺,失败了上百次最终成就了“神话”。</p> <p class="ql-block"><b>极彩·如愿多宝佛 </b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:连紫华</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;"> 融会中西古今,贯通古希腊雕塑、魏晋石刻、唐卡、珠宝镶嵌工艺等不同艺术门类的创造力。</span></p> <p class="ql-block"><b>玉玲珑梅瓶</b><span style="font-size:15px;">(曾入选金砖国礼)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:陈明华</span></p> <p class="ql-block"><b>花开富贵系列</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:郑燕婷</span></p> <p class="ql-block"><b>刻花牡丹笔筒</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:冠富平</span></p> <p class="ql-block"><b>玉兰花觚 </b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:庄晓阳</span></p> <p class="ql-block"><b>八仙过海</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:陈明良</span></p> <p class="ql-block"><b>扬帆起航</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:李甲栈</span></p> <p class="ql-block"><b>雀语吉祥</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:林灵月</span></p> <p class="ql-block"><b>结瓶</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:赖喜荣</span></p> <p class="ql-block"><b>玄</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:许瑞峰</span></p> <p class="ql-block"><b>结结</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:赖喜荣</span></p> <p class="ql-block"><b>虚谷长馨之荷花 </b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:许丽枝</span></p> <p class="ql-block"><b>梅园鹿语 </b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:林灵月 曾朝晖</span></p> <p class="ql-block"><b>草帽</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:林灵月 曾朝晖</span></p> <p class="ql-block"><b>东方之珠</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:陈明华</span></p> <p class="ql-block"><b>兽耳筒瓶</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:庄晓阳</span></p> <p class="ql-block"><b>天女散花</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:许瑞峰</span></p> <p class="ql-block"><b>昭君出塞 </b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:李甲栈</span></p> <p class="ql-block"><b>戏里戏外</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:李璋高</span></p> <p class="ql-block"><b>巾帼英雄--穆桂英 </b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:连德理</span></p> <p class="ql-block"><b>花旦</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:史俊贤</span></p> <p class="ql-block"><b>何萧</b> </p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:苏献忠</span></p> <p class="ql-block"><b>唐女</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:林建胜</span></p> <p class="ql-block"><b>牡丹亭</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:杨德宝</span></p> <p class="ql-block"><b>唐韵</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:李璋高</span></p> <p class="ql-block"><b>朱熹 </b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:郑志德</span></p> <p class="ql-block"><b>共创辉煌</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:许瑞峰</span></p> <p class="ql-block"><b>行吟者 </b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:王代丁</span></p> <p class="ql-block"><b>仿自在持莲观音 </b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:连紫华</span></p> <p class="ql-block"><b>紫气东来</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:兰全盛</span></p> <p class="ql-block"><b>伏虎</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:李璋高</span></p> <p class="ql-block"><b>悟君之道</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:王祖掌</span></p> <p class="ql-block"><b>超然自在</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:郑雄彭</span></p> <p class="ql-block"><b>渡海妈祖</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:苏联旺</span></p> <p class="ql-block"><b>降龙</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:李璋高</span></p> <p class="ql-block"><b>儒童文殊</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:林一豪</span></p> <p class="ql-block"><b>文殊菩萨</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:陈剑都</span></p> <p class="ql-block"><b>祥云弥勒</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:张远景</span></p> <p class="ql-block"><b>坐岩观音</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:兰全盛</span></p> <p class="ql-block"><b>滴水观音</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:连紫华</span></p> <p class="ql-block"><b>鱼篮观音</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:徐进发</span></p> <p class="ql-block"><b>关公</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:庄少卿</span></p> <p class="ql-block"><b>极彩•渡</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:连紫华</span></p> <p class="ql-block"><b>闲庭信步</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:许瑞峰</span></p> <p class="ql-block"><b>禅定达摩</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:郑金土</span></p> <p class="ql-block"><b>大地</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:陈建阳</span></p> <p class="ql-block"><b>文昌帝君</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:林吉祥</span></p> <p class="ql-block"><b>东方微笑佛</b></p> <p class="ql-block"><b>造像</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:苏献忠</span></p> <p class="ql-block"><b>博通古今</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:张明贵</span></p> <p class="ql-block"><b>悲怜众生</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:张南章</span></p> <p class="ql-block"><b>汉字艺术·百家姓</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">制作:彭成雄</span></p> <p class="ql-block"><b>德化白瓷主要品种:</b></p><p class="ql-block"> 德化白瓷自宋代烧制至今,纵横千载,在不同历史时期涌现了广受推崇的特色瓷种。</p><p class="ql-block">从瓷质釉色分,主要如下:</p><p class="ql-block">[象牙白]象牙白相对于纯白而言,是有点偏黄的颜色。德化窑明代白瓷胎体洁白细腻,釉色莹润光洁,瓷质白中泛黄,白中向暖,在光照之下,乳白如凝脂,色如象牙,高贵沉稳,故名象牙白。</p><p class="ql-block">[猪油白】德化窑明代白瓷珍品,胎白质坚,釉质莹厚,油滑明亮,白如凝固的猪油,呈现油脂般温润的厚重感,温婉动人,俗呼"油脂玉润",故名。</p><p class="ql-block">[孩儿红】 明代德化窑白瓷成色最为珍贵的窑变瓷,釉面莹润光亮,呈肉红色,白中微泛粉红,犹如婴孩肌肤般粉嫩透红,红润别致。</p><p class="ql-block">[葱根白]德化窑明代白瓷珍品,色泽光亮柔嫩,白微泛青,明净优雅,光可鉴人,宛如葱根,故名葱根白。</p><p class="ql-block">[鹅绒白]为纯白瓷,胎色如鹅毛般洁白,色白清正,晶莹剔透,富有出淤泥不染的审美情趣。</p><p class="ql-block">[建白瓷]因产自福建德化而得名,古称白建,源于明代象牙白,1963年重新研制成功。通体滑腻若脂,釉质柔和匀净,滋润如玉,色泽白中微黄,类似象牙、猪油白,隽永典雅。</p><p class="ql-block">高白瓷】亦称高级白度瓷,新中国成立后成功研制,胎白釉净,高洁无瑕,冰肌玉骨,雪白高雅,宛如雪玉。1958年经科研部门测定,白度高达88.1度,为白瓷之冠。</p><p class="ql-block">[羊脂玉瓷】高档德化白瓷品种之一,因质地近似软玉之极品羊脂白玉而得名,滑如冰,腻如脂,白如雪,釉色带有油脂光泽,细腻滋润,通透如玉,好似羊脂一样的玉石,温润透亮,清新雅丽。</p><p class="ql-block">[冰种玉瓷】德化白瓷新宠,简约不简单的素瓷,利用特殊瓷泥制作而成,类冰类玉,玲珑剔透,冰清玉洁,透光度特别好,手感佳,既有纯粹质朴之天然气息,又有冰姿雪白之极致雅韵。</p> <p class="ql-block"><b>第二版块:历史钩沉</b></p><p class="ql-block"> 该板块以泰兴号沉船遗珍装置为中心,周围根据时间顺序环绕历代德化瓷珍品,既是对沉船的考古打捞,也是钩沉德化瓷的辉煌历史。泰兴号的遗物不仅是古代海上丝绸之路的物证,更见证了德化瓷如何跨越国界、穿越时代,赢得世界的青睐。凡尔赛宫、吉美亚洲艺术博物馆、大英博物馆、维多利亚与阿尔伯特博物馆、纽约大都会艺术博物馆、德累斯顿国立美术馆等欧美重要机构均藏有德化古瓷精品,足以印证其在世界艺术史中的重要地位与深远影响。</p> <p class="ql-block">  该展区另外包含夏商时期原始青瓷窑址出土的隹鸟,泉州博物馆宋以降(宋朝以后)的历代珍藏,以及各类历史文献和影像记录,共同呈现德化瓷深厚的历史积淀与精神传承,及其跨越文明与时代的恒久魅力。另设小专题,对比展示不同色调的白瓷展品,凸显中国白的丰富色阶和微妙的肌理层次。</p><p class="ql-block"><b>隹鸟</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">夏商(复刻品)</span></p> <p class="ql-block"><b>清代青白瓷(博及渔人款)渔翁</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">清:</b><span style="font-size:15px;">德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">庄晓阳藏</span></p> <p class="ql-block"><b>明代猪油白镶铜鎏金雕(兽耳筒瓶)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">明:</b><span style="font-size:15px;">德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">庄晓阳藏</span></p> <p class="ql-block"><b>明代象牙白饕餮纹鼎式炉</b><span style="font-size:15px;">(左)</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">明</b><span style="font-size:15px;">:德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">庄晓阳藏</span></p><p class="ql-block"><b>明代欢喜弥勒(林扬监制款)</b><span style="font-size:15px;">右</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">明:</b><span style="font-size:15px;">德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">庄晓阳藏</span></p> <p class="ql-block"><b>明代象牙白回纹花觚</b><span style="font-size:15px;">(左)</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">明</b><span style="font-size:15px;">:德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">庄晓阳藏</span></p><p class="ql-block"><b>明代葱根白螭龙瓶 (右)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">明:</b><span style="font-size:15px;">德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">庄晓阳藏</span></p> <p class="ql-block"><b>唐代青瓷双系罐</b><span style="font-size:15px;">(左)</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">唐:</b><span style="font-size:15px;">德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">庄晓阳藏</span></p><p class="ql-block"><b>宋青白釉印花粉盒</b><span style="font-size:15px;">(右)</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">宋:</b><span style="font-size:15px;">德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">庄晓阳藏</span></p> <p class="ql-block"><b>明代象牙白自在弥勒</b><b style="font-size:15px;"> (左一)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">明</b><span style="font-size:15px;">:德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">庄晓阳藏</span></p><p class="ql-block"><b>明代葱根白龙虎杯</b><span style="font-size:15px;">(左二)</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">明</b><span style="font-size:15px;">:德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">庄晓阳藏</span></p><p class="ql-block"><b>明代鸭蛋青竹节炉</b><span style="font-size:15px;">(中)</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">明</b><span style="font-size:15px;">:德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">庄晓阳藏</span></p><p class="ql-block"><b>明代孩儿红乳足诗文杯</b><span style="font-size:15px;">(右二)</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">明</b><span style="font-size:15px;">:德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">庄晓阳藏</span></p><p class="ql-block"><b>明代猪油白(林坪柏酉款)倚麂观音</b><span style="font-size:15px;">(右一)</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">明</b><span style="font-size:15px;">:德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">庄晓阳藏</span></p> <p class="ql-block"><b>清德化月记窑青花牡丹纹盘 </b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">泉州市文物保护中心(泉州市博物馆)藏</span></p> <p class="ql-block"><b>清粉彩人物故事纹盖碗</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">德化白瓷</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">泉州市文物保护中心(泉州市博物馆)藏</span></p> <p class="ql-block">  因下面历代珍品为家人拍摄,故没有拍摄珍品名称</p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">泉州市文物保护中心(泉州市博物馆)藏</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">泉州市文物保护中心(泉州市博物馆)藏</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">泉州市文物保护中心(泉州市博物馆)藏</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">泉州市文物保护中心(泉州市博物馆)藏</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">泉州市文物保护中心(泉州市博物馆)藏</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">泉州市文物保护中心(泉州市博物馆)藏</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">泉州市文物保护中心(泉州市博物馆)藏</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">泉州市文物保护中心(泉州市博物馆)藏</span></p> <p class="ql-block">待续……</p>