植物观赏 土圝儿,土名定风珠

新天地

<p class="ql-block">《土圞儿赋》xkr0805c</p><p class="ql-block">乙巳中伏,雨浥轻尘。</p><p class="ql-block">余独行余潭头竹林,忽见绿瀑垂天,紫霞缀野,藤萝结阵。</p><p class="ql-block">细察之,乃野蔓缠竹,织锦为屏,花穗悬珠满满,蝶翼栖露点点。</p><p class="ql-block">老妪告曰:"此定风珠也,又呼野绿豆,民间常疗蛇串。"</p><p class="ql-block">归而考据,始知为土圞儿,遂援笔作赋一篇。</p> <p class="ql-block">若其形貌之殊,实造物之奇工。</p><p class="ql-block">块根潜壤,似玄珠蕴含玉质灵光;</p><p class="ql-block">藤蔓攀霄,若青虬欲破浩瀚苍穹。</p><p class="ql-block">羽叶翩跹多五出,如碧玉裁云;</p><p class="ql-block">茎毛密布常万缕,似银针绣绒。</p><p class="ql-block">及至炎夏,绽放琼英。</p><p class="ql-block">总状花序尺长,花朵密集而生。</p><p class="ql-block">朵似蝶形,别具特征:</p><p class="ql-block">黄绿旗瓣圆形,一瓣如旗展张华盖,</p><p class="ql-block">紫红翼瓣长圆,两根如号管朝天奏;</p><p class="ql-block">尤奇龙骨瓣,蜷曲似九霄环佩,螺旋如梵天法螺,似欲奏响吹鸣。</p><p class="ql-block">雄蕊两束,雌蕊一枚,裹在龙骨瓣中。</p><p class="ql-block">子房含香,花柱卷曲细长,作回雪之娇态;</p><p class="ql-block">荚果凝翠,内含种子数枚,藏星斗之芳踪。</p><p class="ql-block">及至寒露凝荚,三寸扁舟悬绿丛,</p><p class="ql-block">旋即二裂弹籽,玄珠远播乘霜风。</p> <p class="ql-block">至其药用,诚为神异。</p><p class="ql-block">解蛇毒若汤沃雪,愈疱疹如矢破的。</p><p class="ql-block">治血吸虫于江左之乡,救白喉患于岭南之地。</p><p class="ql-block">肝硬腹水见消,肾炎肿满得利。</p><p class="ql-block">牙周炎灼灼烽火可熄,功能性子宫出血能止。</p><p class="ql-block">外敷疗跌打伤,消肿止痛;</p><p class="ql-block">内服治百日咳,止咳顺气。</p><p class="ql-block">昔神农尝百草而载之,时珍访民间乃录之,今见此物藏幽竹,始悟大药常在藜藿间隐迹。</p><p class="ql-block">然其利害同畴,阴阳相生。</p><p class="ql-block">生食过量,则腹痛如绞,汗下似浆,重者紫唇收瞳;须速投绿豆甘草汤,佐以阿托品解厄成。</p><p class="ql-block">此般相生相克并存,恰合阴阳双刃之性。</p> <p class="ql-block">若论其用,岂止入药笼?</p><p class="ql-block">用度之广,乃天地馈赠。</p><p class="ql-block">块根磨粉,饥年充肠绝佳;</p><p class="ql-block">蒸根作膳,丰岁为馐亦胜。</p><p class="ql-block">味比琼糜之甘滑,香含幽清之浓重。</p><p class="ql-block">至若妆点园林,尤称妙手造景:</p><p class="ql-block">藤蔓织荫一片,能避酷暑之盛。</p><p class="ql-block">伴茑萝于竹篱,成田园诗篇;</p><p class="ql-block">并牵牛于草庐,作隐居画面。</p><p class="ql-block">最宜梅雨时节,看翡翠帘栊悬琼珮;</p><p class="ql-block">尤妙晨曦初露,赏琉璃花瓣坠金钿。</p><p class="ql-block">虽非曲江芍药,却得山野真趣浓浓;</p><p class="ql-block">不是洛阳牡丹,别具林泉风骨满满。</p> <p class="ql-block">赞曰:</p><p class="ql-block">生不必华堂,于幽谷自芳。</p><p class="ql-block">入药治百病,饥馑可作粮。</p><p class="ql-block">刚柔并济,毒解双彰。</p><p class="ql-block">此土圞儿之道,暗合周易之章:</p><p class="ql-block">柔蔓能克刚竹,微物可医大恙。</p><p class="ql-block">世人多慕远山灵芝,岂知百步之内,必有妙物天藏。</p><p class="ql-block">愿移栽于万户,闻书香于芸窗。</p> <p class="ql-block">《闽地土圝儿歌》xkr0806c</p><p class="ql-block">乙巳伏暑雨霏霏,拄杖撑伞寻芳菲。</p><p class="ql-block">行至余潭头竹林,翠烟浮动绿萝围。 </p><p class="ql-block">忽见藤蔓织帘幕,蝶花黄绿带紫垂。 </p><p class="ql-block">老妪笑指称奇药,春秋满藤叶葳蕤。</p><p class="ql-block">山翁唤之定风珠,带状疱疹治易收。</p><p class="ql-block">村妪则呼野绿豆,驱除蛇毒愈疮疣。</p><p class="ql-block">解毒散结止咳喘,春叶秋根质最优。 </p><p class="ql-block">谨慎使用别过量,中毒则使肝肠忧。 </p><p class="ql-block">幸有绿豆甘草济,回春妙手解烦愁。</p><p class="ql-block">叶如碧玉栖林杪,花似黄蝶缀紫旒。</p><p class="ql-block">闽山六月花正发,八月芳菲依旧稠。 </p><p class="ql-block">奇在花型极独特,偷把弯管乐器修。</p><p class="ql-block">龙骨蜷曲奏天籁,翼瓣轻卷染绛绸。 </p><p class="ql-block">块根藏土凝玉脂,淀粉丰富收宜秋。</p><p class="ql-block">饥年可作救命粮,丰岁亦成山野馐。 </p><p class="ql-block">不羡牡丹倾国色,偏随篱落伴牵牛。 </p><p class="ql-block">莫道此物生僻壤,济世何愁立清幽。</p><p class="ql-block">土圝儿名未必早,朱橚‌"本草"救荒草。</p><p class="ql-block">首次记载"地栗子",块根可食充饥饱。</p><p class="ql-block">直至一九六九年,正名编入"浙草药"。</p><p class="ql-block">陕甘呼之‌九子羊‌,源自"植物名图考"。‌‌</p><p class="ql-block">江西叫之九牛子‌,贵州土蛋即此物。</p><p class="ql-block">湖南‌称其野凉薯‌,‌药用记载疬子薯‌。</p> <p class="ql-block">以上照片摄于余潭头东峰垛xkr0805</p> <p class="ql-block">以上视频制作于xkr0805</p>