兰州肃王府(组诗五首)

南岳

<p class="ql-block">图片/网络,文本/原创</p> <p class="ql-block"><b>兰州肃王府是明代藩王文化在西北边疆的重要遗存,其历史变迁与兰州城市发展深度交融,至今仍深刻影响着这座城市的文化基因。</b></p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>一、历史脉络:从边塞藩屏到城市核心</b></p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">1. 初建与迁兰</p><p class="ql-block">肃王府始建于建文元年(1399年),是明太祖朱元璋第十四子朱楧的府邸。朱楧初封汉王,后改封肃王,原驻甘州(今张掖)。因甘州环境恶劣且兵变频发,朱楧在靖难之役前主动上表请求内迁,获建文帝批准后,由曹国公李景隆主持,按“下天子一等”规格在兰州营建王府。王府选址元代兰州署衙旧址,以今中央广场为中心,东至会馆巷,西至城隍庙,南至张掖路,北至滨河路,成为兰州首个大规模皇家建筑群。</p><p class="ql-block">2. 明清更迭与功能演变</p><p class="ql-block">明末李自成起义后,肃王府逐渐衰落。清初改为甘肃巡抚署,乾隆二十九年(1764年)成为陕甘总督府,民国时期为甘肃省政府驻地,新中国成立后至今为甘肃省人民政府所在地。600余年间,这里始终是甘肃的政治中心,见证了从藩王驻地到现代省级行政枢纽的历史跨越。</p><p class="ql-block">3. 历代肃王的文化贡献</p><p class="ql-block">肃王家族虽受政治约束,却在文化领域建树颇丰:</p><p class="ql-block">- 编纂方志:肃庄王朱楧主持编撰兰州首部地方志《金城志》,奠定地方文献基础。</p><p class="ql-block">- 兴教崇文:设立官学、书院,引进江南文化,培养出黄谏、段续等本土人才,推动兰州士人群体形成。</p><p class="ql-block">- 宗教建筑:修建金天观、白衣寺、白塔寺等宗教场所,其中金天观成为明代甘肃道教中心。</p><p class="ql-block">- 艺术传承:末代肃王朱识鋐主持摹刻《淳化阁帖》,现存甘肃省博物馆,被誉为“中国书法艺术宝库”。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>二、建筑格局:明代藩王府的典型范式</b></p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">1. 王府规制与布局</p><p class="ql-block">肃王府坐北朝南,北墙直接沿用兰州城垣,东、西、南三面筑有高二丈有余的围墙,周长三里。中轴线上依次分布仪门、棂星门、承运门、承运殿、存心殿等核心建筑,北城墙上建有拂云楼,可俯瞰黄河。王府东侧为凝熙园(后称节园),园内假山流水、亭台楼阁,是兰州最早的皇家园林,今演变为小西湖公园。</p><p class="ql-block">2. 建筑技艺与遗存</p><p class="ql-block">- 王府大门与中山堂:现存甘肃省人民政府大门及中山堂(原王府大堂),虽经修缮,仍保留明代建筑的庄重风格。</p><p class="ql-block">- 碧血碑:记载末代肃王妃薛氏殉国事迹的石碑,原存节园,现移至兰州市工人文化宫金天观西廊,成为历史悲情的象征。</p><p class="ql-block">- 肃王墓群:位于榆中县金崖镇的明代藩王墓群,葬有10位肃王及眷属,被誉为“小十三陵”,是西北地区规模最大的明代藩王墓群之一。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>三、文化遗产:从物质遗存到精神传承</b></p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">1. 现存文物与建筑</p><p class="ql-block">- 《淳化阁帖》刻石:明代摹刻的宋代书法名帖,现存144块,是研究中国书法史的重要实物。</p><p class="ql-block">- 白衣寺塔:八角十三层实心砖塔,塔身藏有明代佛教文物,现为省级文保单位。</p><p class="ql-block">- 金天观:明代道教建筑群,现存雷坛河西侧,保留明代壁画与建筑结构。</p><p class="ql-block">2. 城市文化基因</p><p class="ql-block">肃王府迁兰带来的江南移民深刻影响了兰州民俗:</p><p class="ql-block">- 方言融合:江南移民语言与本土方言结合,形成独特的兰州话腔调。</p><p class="ql-block">- 园林文化:凝熙园的营造技艺传入民间,催生兰州古民居的园林式布局。</p><p class="ql-block">- 商业格局:王府周边形成兰州最早的商业中心,今张掖路、酒泉路一带仍延续繁华。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>四、现状与争议:历史保护与现代发展的平衡</b></p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">1. 遗址现状</p><p class="ql-block">原王府建筑仅存大门、中山堂及部分城墙基址,其余如拂云楼、望河楼等均因城市建设拆除。省政府大院及周边区域现为兰州政治、文化核心,高楼林立中仍可见历史痕迹。</p><p class="ql-block">2. 恢复争议与文化价值</p><p class="ql-block">近年有提议恢复肃王府部分建筑以发展文旅,但涉及省政府搬迁等复杂问题。支持者认为可借鉴西安大唐芙蓉园模式,打造“金城不夜城”;反对者则强调需优先保护现有行政功能。无论如何,肃王府作为兰州600年行政中枢的象征,其文化价值早已融入城市肌理,如小西湖公园、金天观等遗存,以及《淳化阁帖》等文物,仍在持续讲述着这座城市的历史记忆。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>兰州肃王府不仅是明代藩王制度的实物见证,更是西北边疆与中原文化交融的缩影。它的兴衰史,恰是兰州从边陲要塞发展为西北重镇的生动注脚。</b></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="font-size:20px;">永遇乐 · 肃王府故址怀古今</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>古阙凝尘,残碑记恨,藩邸秋暮。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>碧血碑寒,拂云楼杳,只剩黄河去。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>朱墙旧梦,王侯霸业,尽化暮烟飞絮。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>想当年,金戈铁马,怎及庶民安处?</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>红旗映日,铁桥飞架,换了人间时序。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>巷陌春深,高楼星布,笑语喧朝暮。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>民心作鉴,山河为证,不见旧时荣辱。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>看今日,迁善黜恶,万家乐土。</b></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="font-size:20px;">七律 · 过兰州肃王府旧址</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b>其一</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b>残垣犹记旧王畿,紫塞风烟换衮衣。</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b>明殿笙歌沉夜漏,清衙文案入斜晖。</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b>百年兴替潮头立,万姓忧欢眼底违。</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b>莫向荒阶寻帝迹,黄河东去自巍巍。</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b>其二</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b>朱门旧邸枕河隈,王气销沉蔓草堆。</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b>曾见貂裘燃夜烛,谁怜黎庶泣寒灰。</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b>阶前废井苔痕重,壁上残碑血字哀。</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b>若问兴衰何所向,民心作鉴照轮台。</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b></b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b></b></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="font-size:20px;">念奴娇 · 肃王府旧址感怀</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>金城西北,有残垣断壁,曾栖龙雀。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>玉砌雕栏今在否?唯见乱鸦啼彻。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>斗拱埋尘,丹楹蚀雨,剩瓦堆寒铁。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>当年歌舞,醉中谁问民瘼?</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>遥想肃王当年,金樽倾酒,锦帐围霜。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>却忘河湟烽火里,多少征夫魂绝。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>贪墨成墟,骄奢化烬,空剩宫墙月。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>但教天宪,只依民愿裁夺。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b></b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="font-size:20px;">桂枝香 · 肃王府怀古</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>登临纵目。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>正古垒斜阳,鸦噪乔木。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>断壁犹存旧瓦,藓痕凝绿。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>当年王气销磨尽,剩寒云、漫笼幽屋。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>吏衙兴废,兵戈岁月,几番翻覆。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>叹往事,空留剩牍。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>算兴替寻常,民本为轴。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>只看丰熟,休问旐旗狐逐。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>黄河淘尽英雄泪,但教斯世仓箱足。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b>古今同慨,江山不老,故人非昨。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><br></p>