《蒲子讲坛》蒲县诗词楹联协会名誉老会长张浚祥老师讲授《对联基本知识》

鹿鸣

<p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">对联基本知识讲座</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"></span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">1,先由身边事导入话题</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">介绍历史上最早的对联:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">五代时期后蜀主孟昶写的</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">新年纳余庆,嘉节号长春</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">2,区分楹联与对联的差别</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">楹联,特指悬挂于庭院、庙宇或公园柱子上的对联。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">对联,凡是所有悬挂、张贴于门上或室内的对联统称。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">一,从杜甫的《绝句》一诗引入</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">二,分析字数</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">板书:字数相等</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">两个黄鹂鸣翠柳</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">一行白鹭上青天</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">三,分析音步,二二一二。</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">板书:音步(节奏)相同</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">四,分析平仄</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">平仄交替及对应规律,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">板书:平仄协调,即本句交替,联句对立。</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">五,再看第二联,二二二一。</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">窗含西岭千秋雪</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">门泊东吴万里船</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">(依上列步骤进行)</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">六,分析内容</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">板书:意义相关</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">七,分析词性</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">板书:词性相同</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1,实词:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">名词(山,水,人,街道)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">动词(跑,唱,冲锋)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">形容词(好,快,美丽,强壮)数(一,三,九,百,千,万)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">量(个,条,根,吨,辆,座)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">代(我,你,他,这里,那里)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">2,虚词:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">副词,表示时间(现在,立刻),地点(前面,附近),方式(快速,立即),程度(很,特别),频率(从来,经常),疑问(什么,哪里)等等。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">介词,(从,在,向,为了,对于)等等。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">连词,(和,与,同,不但…而且,尽管…还,)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">助词,(的,地,得,着,了,过)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">叹词,(啊,吗,呀)</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">八,分析词语结构</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">板书:结构相同</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1,并列 :奔跑,美丽,歌舞</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 2,偏正:小路,高山,红花</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">3,动宾:唱歌,写诗,上课</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">4,主谓:花开,路远,天热</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">5,动补:升起,躲开,刮走</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">6,介宾:自古,从来,为此</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">九,分析修辞手法</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">板书:修辞精美</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1,比喻:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">校园迎春绿,桃李向阳红</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">2,拟人:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">绿柳舒眉辞旧岁,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">红桃开口笑丰年</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">3,夸张:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">铁汉三杯脚软,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">金刚一盏头摇。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">4,借代:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">城阙辅三秦</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">风烟望五津</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">混天绫千秋常在,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">乾坤圈万古不磨。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">其它,还有顶真,反复,反诘,疑问,描摹等等,不再列举。</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">十,分析横披</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">板书:横披贴切</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">一般四个字,具有概括或补充上下联的作用,与对联浑然一体,起到画龙点睛的作用。如:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">和风吹绿柳,丽日展红旗。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">春意盎然。</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">十一,总结:</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">字数相等,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">意义相关,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">平仄协调:(本句交替,联句对立,长联相对宽松一些)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">节奏相同,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">词性相同,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">结构相同,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">对仗工稳,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">修辞精美。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">横披贴切。</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">十二,欣赏名联:</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">星垂平野阔</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">月涌大江流</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">红雨随心翻作浪</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">青山着意化为桥</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">天连五岭银锄落</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">地动三河铁臂摇</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">青山有幸埋忠骨</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">白铁无辜铸侫臣(岳坟)</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">沉舟侧畔千帆过</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">病树前头万木春</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">两湾流水双分月</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">几曲层楼半入云(柏山)</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">林密时时瞻翠柏</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">楼高面面看青山(柏山)</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">十三,切忌合掌问题,板书</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">神州千古秀</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">赤县万年春</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">四海传佳讯</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">五洲报好音</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">五岳独推东岳大</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">群山共仰泰山高(柏山)</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">十四,关于上下联的辨认及张贴知识:</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1,根据尾字来判断,一般来说,仄声尾字为上联,平声尾字为下联。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">2,人与门站在同一个方向,左边贴上联,右边贴下联。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">(口诀:与门同向,左边为上)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">横披按照现行的横写顺序从左向右写即可。如反序写,也不为错。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">十五,再次欣赏名联:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1,问天下头颅几许,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 看老夫手段如何。(理发店)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">2,洞庭八百里,烟浩浩,水渺渺,大主考何地而至;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 巫山十二峰,云霭霭,雾腾腾,老神仙从天而来。(解缙)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">3,吾别良人去矣,大丈夫何患无妻,若他年重结丝萝,莫对生妻谈死妇;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 汝从严父戒哉,小女子终当有母,倘异日得蒙抚养,须知继母即亲娘。(林则徐之妹)</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">十六,强调指出两个联句内涵之间的关系:</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">犹如一担两个筐子,一个装沙,一个装灰,挑去皆为垒墙</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">以陆游诗为例加以说明:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">三万里河东入海,(河)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">五千仞岳上摩天。(山)</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">十七,多看,领悟,积累。</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 二零二五年六月七日</span></p>