自由诗(一二六)

莫谷强

<p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍‍中国古代十大传世名画(一)</p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《洛神赋图》卷一(局部)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍题记:</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍顾恺之(348年-409年)<span style="font-size:18px;">字长康,小字虎头,晋陵无锡(今江苏无锡)人。 出身江南士族家庭,曾任大司马参军、散骑常侍等职,世称"顾虎头"。 </span></p><p class="ql-block">‍他是东晋杰出画家,他被称为中国书画之祖,山水画在他的作品中成型,人物画在他的作品中得到完善。据史书记载:时人称其"才绝、画绝、痴绝"——才华横溢、绘画登峰造极、性格率真幽默。 </p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之画像(世称顾虎头)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍‍五四一,人物简介:</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍顾恺之在年少的时候就博学有才气,</p><p class="ql-block">‍当人们问他会稽山水的状貌和地理:</p><p class="ql-block">‍千山竞秀万壑争流草木蒙笼云霞蔚,</p><p class="ql-block">‍他竟然从容脱口而出没有丝毫迟疑。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍顾恺之喜欢吃甘蔗并抱着极大热情,</p><p class="ql-block">‍他的吃法让人大惑不解睁大了眼睛;</p><p class="ql-block">‍每次吃甘蔗必从顶部先吃直到根部,</p><p class="ql-block">‍有人感到奇怪他的回答是渐入佳境。*</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">顾恺之特别擅长画人像画得很精神,</p><p class="ql-block">‍谢安说自古以来还没有人像他这样。</p><p class="ql-block">‍他曾绘裴楷肖像在脸颊上加三根毛,</p><p class="ql-block">‍观看的人都觉得神情特别美特别像。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍*注:<span style="font-size:18px;">渐入佳境,</span>后成成语。</p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《斫琴图》(局部)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍顾恺之曾为瓦官寺作维摩诘像壁画,</p><p class="ql-block">‍在唐代的建康实录中有这样一段话:</p><p class="ql-block">‍他<span style="font-size:18px;">在瓦官寺的北殿画好维摩诘像后,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;">‍殿堂里的佛光耀辉达一多月的炫华。</span></p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍在南朝宋昙宗法师所写的京师寺记,</p><p class="ql-block">‍讲述了顾恺之作画时发生有趣的事:</p><p class="ql-block">‍瓦官寺初建时僧人请士大夫们募捐,</p><p class="ql-block">‍然而捐募者没有超过十万钱的数字。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍顾恺之表示要让募捐达一百万之巨,</p><p class="ql-block">‍僧人不信顾恺之让僧人闭门一个月。</p><p class="ql-block">‍当他画好维摩诘后让<span style="font-size:18px;">僧人打开寺门,</span></p><p class="ql-block">‍<span style="font-size:18px;">给人们来看他点眼珠结果人头攒越。*</span></p><p class="ql-block">‍‍</p><p class="ql-block">*‍注:当他点完<span style="font-size:18px;">维摩诘像</span>眼珠,整个房屋都照亮了,来观看的人挤满了过道,人们纷纷捐钱,果然很快就得到了百万钱。<span style="font-size:18px;">“点睛之笔”的成语由此诞生。</span></p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《瓦官寺作维摩诘像壁画》</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍顾恺之的师傅是三国东吴著名画师,</p><p class="ql-block">‍毋庸置疑他就是曹不兴的再传弟子。</p><p class="ql-block">‍<span style="font-size:18px;">‍曹不兴擅画动物和人物以传神著称,</span></p><p class="ql-block">‍无独有偶他师傅也有一个有趣故事。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍据说曹不兴曾在为孙权画屏风之时,</p><p class="ql-block">‍<span style="font-size:18px;">因为周围观看的人啧啧称赞太拥挤。</span></p><p class="ql-block">‍当他画到一篮杨梅<span style="font-size:18px;">不小心误落笔墨,</span></p><p class="ql-block">‍便顺手间将墨点绘成一只苍蝇飞驰。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍孙权以为真有一只苍蝇飞到了画纸,</p><p class="ql-block">‍他轻轻举起手来想要把苍蝇轰走时,</p><p class="ql-block">‍却发现那只苍蝇原来竟是画上去的,</p><p class="ql-block">‍这就是著名的落墨为蝇的经典故事。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《列女仁智图》卷(局部)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍后人论述他作画意存笔先画尽意在,</p><p class="ql-block">‍笔迹周密紧劲连绵如春蚕吐丝描彩。</p><p class="ql-block">‍著有<span style="font-size:18px;">论画和魏晋胜流画赞理论典籍,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;">‍迁想妙得以形写神论点是精华所在。</span></p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">女史箴图描<span style="font-size:18px;">绘了宫廷女性道德规范,</span></p><p class="ql-block">‍<span style="font-size:18px;">‍画中的线条细腻流畅如吐丝的春蚕;</span></p><p class="ql-block">‍<span style="font-size:18px;">列女仁智图是描绘历史上贤德女性,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;">‍人物的衣纹自如飘逸神态生动坦然。</span></p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍洛神赋图以曹植洛神赋为创作情景,</p><p class="ql-block">‍以连环画展现人神之恋的浪漫意境。</p><p class="ql-block">‍画<span style="font-size:18px;">中以山水树石烘托乃山水画萌芽,</span></p><p class="ql-block">‍<span style="font-size:18px;">首创高古游丝描线条连绵而又细劲。</span></p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《女史箴图》卷(局部)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍顾恺之的《洛神赋图》,是根据三国时期曹植的同名赋文《洛神赋》创作的。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍‍下图:顾恺之《洛神赋图》(局部)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍‍五四二,观看《洛神赋图》</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍第一段描绘了黄昏画卷从右端开始,</p><p class="ql-block">‍曹植率领着众随从由京城返回封地。</p><p class="ql-block">‍正当经过洛水之滨时人马停驻休息,</p><p class="ql-block">‍洛神衣带飘逸踏凌波而来风姿绝世。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍柳岸边曹植见到洛神身体微微前倾,</p><p class="ql-block">‍<span style="font-size:18px;">表现出了曹植见到洛神的惊喜之情。</span></p><p class="ql-block">‍随从们目光呆滞而曹植的目光灼灼,</p><p class="ql-block">‍因为他<span style="font-size:18px;">被洛神绝世之美所深深吸引。</span></p><p class="ql-block">‍‍</p><p class="ql-block">‍曹植解玉佩相赠表达对洛神的爱慕,</p><p class="ql-block">‍洛神指潜渊为期曹植内心不能平复。</p><p class="ql-block">‍于是他便敛容定神静志而守之以礼,</p><p class="ql-block">‍二人情意缠绵目光竟不知如何相处。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《洛神赋图》(局部之一)</p><p class="ql-block">‍‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《洛神赋图》(局部之二)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍于是乎<span style="font-size:18px;">洛神与诸神仙嬉戏流连彷徨,</span></p><p class="ql-block">‍起舞时<span style="font-size:18px;">竦轻躯以鹤立若将飞而未翔。</span></p><p class="ql-block">‍<span style="font-size:18px;">风神收风超长吟永慕声哀厉而弥长,</span></p><p class="ql-block">‍河神平波<span style="font-size:18px;">践殊途无奈步香草而流芳。</span></p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍体态轻盈就像水上的飞鸟<span style="font-size:18px;">飘忽若神,</span></p><p class="ql-block">‍<span style="font-size:18px;">凌波微步踏浪若危若安似罗袜生尘。</span></p><p class="ql-block">‍<span style="font-size:18px;">若往又若还容貌美好气度好比幽兰,</span></p><p class="ql-block">‍<span style="font-size:18px;">进止难期好像有很多的话</span>欲言无声。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍‍水神鸣鼓女蜗起舞洛神在空中舒袖,</p><p class="ql-block">‍或在山间或水中若隐若现从不停留。</p><p class="ql-block">‍通过女神与众神仙的欢乐热闹场景,</p><p class="ql-block">‍衬托出女神无奈和矛盾的内心所求。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《洛神赋图》(局部之三)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《洛神赋图》(局部之四)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍‍第二段描绘了人神殊途不能在同境,</p><p class="ql-block">‍不得不含恨别离时的彼此伤感情景,</p><p class="ql-block">‍画家大力描绘了洛神离去时的阵容,</p><p class="ql-block">‍这是故事情节高潮场面宏大有激情。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍洛神乘六龙驾驭的云车向远方而驶,</p><p class="ql-block">‍鲸航围绕着车的左右是从水底涌起。</p><p class="ql-block">‍六龙文鱼及鲸的描绘动态生动奔放,‍</p><p class="ql-block">‍云车和云气都在天空中作奔腾飞驰。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍在河岸边曹植目送着洛神渐渐远去,</p><p class="ql-block">‍他的眼神中充满了无奈悲伤和无语。</p><p class="ql-block">‍‍洛神却不停的回头望着岸上的曹植,</p><p class="ql-block">‍眼神流露出依恋不舍与分别的痛苦。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍‍下图:顾恺之《洛神赋图》(局部之五)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《洛神赋图》(局部之六)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">最后一部分是描绘了曹植就驾启程,</p><p class="ql-block">‍表现洛神离去后曹植对她思念失魂;</p><p class="ql-block">‍他<span style="font-size:18px;">乘轻舟溯流而上追赶洛神的云车,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;">‍希望再次见到她的倩影曼妙的真身。</span></p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">然人神相隔早己寻不到洛神的踪影,</p><p class="ql-block">‍思念与悲伤不能自已以至彻夜难眠。</p><p class="ql-block">‍望着这山川依旧场景也是历历在目,</p><p class="ql-block">‍他<span style="font-size:18px;">流连忘返</span>在洛水边等待到了天明。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍直到随从们一切准备就绪驱车上路,</p><p class="ql-block">‍他才恋恋不舍<span style="font-size:18px;">踏上返回封地的归途。</span></p><p class="ql-block">‍曹植的无限怅惘之情呈现在画卷上,</p><p class="ql-block">‍不时地紧拉驭马缰绳<span style="font-size:18px;">盘桓不能离去。</span></p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《洛神赋图》(局部之七)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《洛神赋图》(局部之八)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍‍‍此卷很好地传达了原赋的思想意境,</p><p class="ql-block">‍在画中人们可以清晰地感触到原型。</p><p class="ql-block">‍在画卷中站在岸边的曹植表情凝滞,</p><p class="ql-block">‍望着水波上的洛神流露出倾慕之情。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍全画用笔细劲古朴就好比春蚕吐丝,</p><p class="ql-block">‍人大于山水不容泛艺术并不是现实。</p><p class="ql-block">‍古法就依照这种规律去安排和布局,</p><p class="ql-block">‍观画者从来不曾觉得有什么不合适。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍他的传神论是崇尚神贵于形的逻辑,</p><p class="ql-block">‍他深刻领悟在艺术创作中形神关系。</p><p class="ql-block">‍此图卷从构图人物造型和环境描绘,</p><p class="ql-block">‍不愧为中国古典绘画中的瑰宝之一。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《洛神赋图》(局部放大)</p><p class="ql-block">‍‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍附录:《洛神赋》(并序)</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">黄初三年,余朝京师,还济洛川。古人有言:斯水之神,名曰宓妃。感宋玉对楚王神女之事,遂作斯赋。其辞曰:</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍余从京域,言归东藩,背伊阙,越轘辕,经通谷,陵景山。</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍日既西倾,车殆马烦,尔乃税驾乎蘅皋,秣驷乎芝田,容与乎阳林,流眄乎洛川。</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍于是精移神骇,忽焉思散。俯则未察,仰以殊观。睹一丽人,于岩之畔。乃援御者而告之曰:“尔有觌于彼者乎?彼何人斯,若此之艳也!”御者对曰:“臣闻河洛之神,名曰宓妃。然则君王之所见也,无乃是乎!其状若何?臣愿闻之。”</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍余告之曰:其形也,翩若惊鸿,婉若游龙。荣曜秋菊,华茂春松。髣髴兮若轻云之蔽月,飘飖兮若流风之回雪。远而望之,皎若太阳升朝霞;迫而察之,灼若芙蕖出渌波。……</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍余情悦其淑美兮,心振荡而不怡。无良媒以接欢兮,托微波而通辞。愿诚素之先达,解玉佩而要之。嗟佳人之信修,羌习礼而明诗。抗琼珶以和予兮,指潜渊而为期。……</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍于是屏翳收风,…</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍川后静波。…</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍冯夷鸣鼓,…</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍女娲清歌。…</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍腾文鱼以警乘,鸣玉銮以偕逝。六龙俨其齐首,载云车之容裔。鲸鲵踊而夹毂,水禽翔而为卫。于是越北沚。过南冈,纡素领,回清扬。动朱唇以徐言,陈交接之大纲。恨人神之道殊兮,怨盛年之莫当。抗罗袂以掩涕兮,泪流襟之浪浪。悼良会之永绝兮,哀一逝而异乡。</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍于是背下陵高,足往神留。遗情想像,顾望怀愁。</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍冀灵体之复形,御轻舟而上溯。浮长川而忘反,思绵绵而增慕。夜耿耿而不寐,沾繁霜而至曙。命仆夫而就驾,吾将归乎东路。揽騑辔以抗策,怅盘桓而不能去。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍—— 【三国·魏】曹植《洛神赋》(节选)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍欣赏随感:</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍诗以想象为意境,</p><p class="ql-block">‍图以意境为摹本。</p><p class="ql-block">曹子建描写的宓妃培育了汉赋的绝代风华;</p><p class="ql-block">顾恺之笔下的洛神造就了国画的玉树临风。</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍结束语:</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍《洛神赋图》反映了中国绘画的两大进步:第一,连续性图故事的成熟,其中同一人物在画中反复出现;第二,风景画艺术的发展,画中的山河树木不再是孤立的静物,而是作为连续性故事的背景。画中的自然景象往往起到渲染和比喻的双重作用,比如原赋中一些隐喻一一惊鸿,游龙、秋菊、春松、太阳和芙蓉一一都被画家描绘成具体的形象,巧妙地组织在女神周围的风景之中。</p><p class="ql-block">‍—— 当代中国古代美术史、当代艺术研究家巫鸿</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之画像</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍诗云:</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍马烦车载遇红颜,幻影婆娑洛水间。</p><p class="ql-block">河上仙姿情自溢,眸中才子意淙潺。</p><p class="ql-block">谙然惜别心头荡,奇丽重逢梦里还。</p><p class="ql-block">千古人神无结局,求而不得泪长潸。</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍—— 当代·好学诗 《观<span style="font-size:18px;">洛神赋图抒怀》(</span>七律)</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍图片选自网络,特致谢!</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍延颈秀项,皓质呈露。芳泽无加,铅华弗御。云髻峨峨,修眉联娟。丹唇外朗,皓齿内鲜。</p><p class="ql-block">‍—— 曹之建</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍‍背景音乐:【古曲】春江花月夜</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《洛神赋图》:从南湘之二妃,携汉滨之游女。</p><p class="ql-block">‍</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‍谢谢阅读!</p><p class="ql-block">‍</p><p class="ql-block">‍下图:顾恺之《洛神赋图》:鲸鲵踊而夹毂,水禽翔而为卫。</p><p class="ql-block">‍</p>