江南好,最美是湖州 游竹墩古村落

周炳臣

<p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">竹墩村地处浙江省北部的杭嘉湖平原,东苕溪的东岸,距湖州市20公里,即现在的浙江省湖州市菱湖镇竹墩村,是一个典型的江南水乡,也是沈氏家族的祖居地。</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">竹墩村按其家族兴旺发展过程有“朱、茅、吕、石、沈”五姓,而沈姓于明清时期已成吴兴望族。明朝时,竹墩的沈太宦,官至兵部尚书,其父沈玉阳亦被赐封。那时,竹墩沈家曾有因“私造楠木百桌厅”和在竹墩村西的“南凉山”私造“将台”、组建军队而被朝廷追查的传说。现竹墩村竹墩大桥西堍还有一段路,仍名“楠木埂”。据传,这就是当时沈家为逃避追查,将楠木排压沉的地方。</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">竹墩自唐宋以来,“已有明显的兴旺家族居住迹象。而沈氏家族支于分堂,现知道的堂名有:华省堂;世四堂;树德堂;怡永堂;聿庆堂;双桂堂;硕鸿堂;承志堂;宁远堂;德顺堂;春晖堂;襄翼堂;询猷堂;敦叙堂;德茂堂,还有杏明堂和沈仁堂。现承志堂在竹墩村仍有旧屋,且结构基本未变。</b></p> 种德桥 <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">种德桥又名藤桥,在竹墩村外,出租车师傅是个热心人,他开车带我们来好好领略这座孤独的古桥。</b></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">2005年浙江省重点保护文物碑</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">藤桥晓月</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">种德桥位于前丘东前溪与清溪交汇处,半圆形薄拱薄券三孔石拱桥,始建明天顺元年(1457),成化年间(1465-1487)重修。桥上古藤缠绕,有30余种植物,其中中草药10余种。四周水乡生态风光佳绝,清同治《湖州府志》载:“‘藤桥晓月’,列为胜景。”此桥为明朝石拱桥典型,现为浙江省文保单位。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">拱型桥面的画纹</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">历经五百余年的风雨,桥柱仍图纹清细。</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">看完了种德桥我们就在竹墩村的门前下车步行,来参观这座古村落。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">进入竹墩村,首先是竹墩村的文化大礼堂。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">由于我们来的早,水乡一片静谧,但见樱花盛开,小桥流水,红灯高挂,树影婆娑,真美啊!</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">白墙黛瓦,溪水清澈,亭台倒映,美不胜收!</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">出租车师傅告诉我们,竹墩村因保存完好的几座古桥闻名遐迩,一定要好好看看。循着竹溪水我们首先看到了状元桥。</span></p> 状元桥 <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">状元桥南北向跨村中心竹溪,始建宋宣和末年(1125),原为木桥,以纪念状元沈晦而建;明宣德五年(1430),改建石桥;清道光七年(1827)改单孔石平桥为三孔石阶石梁桥,意为状元姚文田连中三元。民谚:“状元桥上走一走,连中三元不用愁。光宗耀祖美名扬,耕读传家世代求。”</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">状元桥面</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">状元桥上走一走</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">状元桥</span></p> 寺前桥 <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">此桥因位于禅智古寺前,故名叫寺前桥。该桥历史有一千多年,宋治平二年(1005)始建。清乾隆五十三年(1768)重修,单孔圆形薄拱薄券石拱桥,桥东南堍原有古戏楼,帮岸为圆孤形,他处罕见。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">藤萝缠满了护栏</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">桥面</span></p> 禅智古寺 <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">禅智古寺建于唐咸通十五年(874),沈思立建为沈氏家庙,号大乘禅院。后唐同光四年(926),沈思蕴重建。后周显德六年(959),改名广福罗汉院。宋治平二年(1065),改名禅智院。原庙址面积近20亩,大殿系武康紫石结构,实为罕见。1969年9月9日拆除。1992年恢复。总管殿和祖师殿(沈氏家庙)为清末建筑。“幔拥朱轮归北陆,雾催金箭入寒塘。”晨鼓暮钟,禅院夕照,历代列为胜景。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">山门</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">山门左侧院墙“庄严国土”</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">山门右侧院墙“利乐有情”</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">禅智古寺供奉弥勒佛</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">四大天王</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">四大天王</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">韦陀像</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圆通宝殿</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圆通殿主尊为观世音菩萨。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">禅寺的香炉</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">经幢</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圆通宝殿的后墙</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">寮房</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">观音菩萨塑像</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">被拆除的殿堂遗址</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">  地藏菩萨立像</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">地狱未空,誓不成佛;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">众生度尽,方证菩提</span></p> 竹墩村沈氏家族简介 <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">天下沈氏出吴兴,陌上根基在竹墩。</b></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">菱湖镇竹墩村是沈氏的发源地,沈氏家族一直人才辈出,以从政和书画文人居多,是沈尹默、沈迈士等文人墨客的故乡。见史传者一百五十八人,其中三十八人有正传,一百二十人附传,另有皇后三人皇妃五人。竹墩村最著名的就是唐朝皇后沈珍珠的故事,她是竹墩村三位皇后和五位皇妃中最神秘的一位。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">竹墩名人公园水景</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">  关于竹墩村另外两位皇后和五位皇妃的详细信息,暂无更多确切的史料记载,但据《湖州名人志》《菱湖镇志》等文献记载,竹墩村确实有三位皇后和五位皇妃。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">沈氏故里石刻</span></p> 沈珍珠塑像 <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">沈珍珠,唐德宗李适生母,唐朝睿真皇后。祖籍竹墩,其祖父移居东迁。唐玄宗开元末(741年),以良家女选入东宫,赐广平王李豫为太子妃,安史之乱时,沈珍珠下落不明。其子李适即位后,下旨全国寻访沈珍珠,三代帝王历经50年,皆未果,却演绎了可歌可泣的干古母子情。</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">竹墩村中心的名人公园里建有一座汉白玉大型塑像来纪念她。</b></p> 长春书院 <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">宋绍兴十八年(1148),宋代文学家、通问副使直秘阁朱弁“赐田五顷”来竹墩定居,开设学馆,教习族中子弟和邻里,并吸引金国贵族子弟求学。</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">宋淳熙九年(1182),理学大儒朱熹闻其从祖朱弁在竹墩开馆延课,便二次讲学,并题写“长春书院”额匾。并在清乾隆时,长春书院享全国三处之一的徽国公待遇。耕读传家、孝悌承世更成竹墩村风。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">长春书声</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">长春书院</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">竹墩乡贤家风馆</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">沈氏家训</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">孝父母,敬长上,敦友于,正内外,禁游惰,革奢侈,惜孤寡,养贤才,尊师道,戒仆从,务耕读。</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">沈氏族规</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">耕读传家,崇尚蒙养;孝悌承世,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">仁和谦让。渊德懿行,以让第一。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">姚氏族规家训</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">街景门楼</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">溪水绕村</span></p> 养富桥 <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">养富桥为半圆形薄拱券单孔石拱桥,始建明永乐三年(1405);清乾隆五十年(1786)重修。圆形桥心石浮雕缎带、管笛、石榴和花卉图案,意含竹墩人财两旺,岁岁平安;桥名养富,勤劳持家,永葆万岁。登桥四望,“溪流交,山横拖,地脉灵。”水乡风光一览无遗。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">花开映富桥</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">半亭</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">戏台</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">花与桥相映成趣</span></p> 承志堂 <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">承志堂原名成志堂,清乾隆时江南道监察御使沈世枫之宅;光绪晚清大理学家俞樾题写堂名“承志堂”。据史史料和家谱查证,承志堂是当代书法大家沈尹默祖居,距今250年的清中期古建筑。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">承志春晓牌</span></p> 游后感 <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">游竹墩是我们意外的收获,我们游荻港时入住在和孚镇的招待所,条件一般,但湖州菜做的一流,其老板告诉我们附近的潞村花海打造的漂亮,故我们早起打车直奔潞村,一看花谢了,周围空荡荡的,挺失望。出租车师傅是竹墩村人,他说,你们喜欢看古镇,我带你们去我们家竹墩看看,这才有了竹墩之行。</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">当踏入竹墩古村,时光仿佛慢了下来。粉墙黛瓦间,斑驳的墙垣诉说着岁月沧桑,蜿蜒的小巷藏着静谧与故事。古桥横跨竹溪,倒映出悠悠古韵,岸边垂柳轻拂,似在低语往昔繁华。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">乡间小路</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">漫步其间,明清老宅错落有致,精美的木雕、砖雕让人惊叹匠人的巧思。沈珍珠的传奇带我们梦回大唐,仿佛看了一场宫庭斗的大戏。千年禅智古寺的废兴历程,浓缩了华夏历史与文明。竹墩古村落古朴典雅,勾勒出一幅悠然的江南画卷。这里没有商业开发,只有宁静与祥和,仿佛能洗净尘世的浮躁,让人沉醉在这诗意的古村风情中,不舍离去……</b></p>