游忻州古城瞻元好问祠堂!

家丁

<p class="ql-block">秀容古城景泰西门城楼。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">忻州市忻府区有秀容古城,走走逛逛相当惬意,看得出来当地政府下了大功夫,城墙、城门、牌坊等高大齐整,街巷及特色产品店铺毗连,南城门边的早市人来客往,好一番悠然自在的市井气息。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">遗山祠正门。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">在秀容古城南北大街的北口、拱辰西门内,我们找到了一座不起眼、但整齐有序的院落——遗山祠,该祠是为了纪念金末元初诗人、作家和历史学家元好问而建。</p><p class="ql-block">元好问(1190年8月10日—1257年10月12日),字裕之,号遗山,世称遗山先生。他是北魏拓跋氏之后,秀容人,秀容是忻州市的古称。他最知名的作品是年轻时写的《摸鱼儿·雁丘词》。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">遗山祠正厅。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">游遗山祠,是晋北之行的一大收获,我回程后新拟一律《游遗山祠有感》:</p><p class="ql-block">乱世原来苦厄全,</p><p class="ql-block">命如悬索总披鞭。</p><p class="ql-block">流离颠沛河汾上,</p><p class="ql-block">换代移朝黎众骞。</p><p class="ql-block">诗遗悲丧工部绪,</p><p class="ql-block">词追幽婉稼轩然。</p><p class="ql-block">韵文情性起双雁,</p><p class="ql-block">今古江山一我天。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">介绍遗山祠的文字。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">元好问主要生活于宋金对峙时期,他是北方文学的主要代表、文坛盟主,又是金元之际在文学上承前启后的桥梁,被尊为“北方文雄”、“一代文宗”。他的诗作成就最高,尤以其“丧乱诗”为世人所知,有人评价其诗歌有杜甫遗风;其词为金代一朝之冠,可与两宋名家媲美,幽婉直追辛弃疾;其散曲传世不多,但当时影响很大,有倡导之功,尤其收养友人之子白朴,可以说引领培养了一代元曲大家。</p><p class="ql-block">元灭金战乱之际,元好问解救了好友白华的两个孩子并抚养多年,在返回祖籍山西途中,于真定(今河北正定县)遇到了孩子的父亲,俩姐弟与父亲团聚,开始了在真定的生活。男孩子就是白朴,才华出众。元朝进驻真定城的是汉人将领史天泽,他在真定“披荆棘,驱狐狸,开城郭,立官府,以招人民”,将这里打造成了乱世中的避风港,农业生产、社会秩序逐步恢复,一些流离失所的金代文人就将真定当作栖身之所,真定由此成为北方的文化高地。在这里成年的白朴,未入官场、寄情曲场,倾心杂剧创作,曲风儒雅端庄,剧作多达十五种,代表作《梧桐雨》写唐明皇杨贵妃故事“沉雄悲壮”,清代王国维评价其“为元曲冠冕”。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">祠堂正厅内的元好问雕像。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">元好问的《摸鱼儿·雁丘词》,为世人所熟知和喜欢:</p><p class="ql-block">乙丑岁赴试并州,道逢捕雁者云:“今旦获一雁,杀之矣。其脱网者悲鸣不能去,竟自投于地而死。”予因买得之,葬之汾水之上,垒石为识,号曰“雁丘”。同行者多为赋诗,予亦有《雁丘词》。旧所作无宫商,今改定之。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">问世间,情是何物,直教生死相许?</p><p class="ql-block">天南地北双飞客,老翅几回寒暑。</p><p class="ql-block">欢乐趣,离别苦,就中更有痴儿女。</p><p class="ql-block">君应有语:渺万里层云,千山暮雪,只影向谁去?</p><p class="ql-block">横汾路,寂寞当年箫鼓,荒烟依旧平楚。招魂楚些何嗟及,山鬼暗啼风雨。</p><p class="ql-block">天也妒,未信与,莺儿燕子俱黄土。</p><p class="ql-block">千秋万古,为留待骚人,狂歌痛饮,来访雁丘处。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">2010年重修遗山祠的碑记。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">公元1231年(正大八年)正月,蒙古军围岐阳(今陕西凤翔),四月城破。</p><p class="ql-block">元好问为此创作《岐阳》组诗,共三首。</p><p class="ql-block">第一首,写关中形胜之地为凶狠的蒙古军所围困,百姓遭受深重灾难,感觉自己救国无策,而空望岐阳,凄泪满裳。</p><p class="ql-block">第二首,写岐阳之役惨状,控诉蒙古军残杀无辜的暴行,包含着诗人深沉的悲愤。</p><p class="ql-block">第三首,从金朝当年全盛时写到今天衰败的可悲,慨叹政治腐败,抗敌不力,险要的山川没有起到屏障作用。全诗沉挚悲凉,字字血泪,感人至深。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">其一</p><p class="ql-block">突骑连营鸟不飞,</p><p class="ql-block">北风浩浩发阴机。</p><p class="ql-block">三秦形胜无今古,</p><p class="ql-block">千里传闻果是非;</p><p class="ql-block">偃蹇鲸鲵人海涸,</p><p class="ql-block">分明蛇犬铁山围。</p><p class="ql-block">穷途老阮无奇策,</p><p class="ql-block">空望岐阳泪满衣。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">其二</p><p class="ql-block">百二关河草不横,</p><p class="ql-block">十年戎马暗秦京。</p><p class="ql-block">岐阳西望无来信,</p><p class="ql-block">陇水东流闻哭声;</p><p class="ql-block">野蔓有情萦战骨,</p><p class="ql-block">残阳何意照空城!</p><p class="ql-block">从谁细向苍苍问,</p><p class="ql-block">争遣蚩尤作五兵?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">其三</p><p class="ql-block">眈眈九虎护秦关,</p><p class="ql-block">懦楚孱齐机上看。</p><p class="ql-block">禹贡土田推陆海,</p><p class="ql-block">汉家封徼尽天山。</p><p class="ql-block">北风猎猎悲笳发,</p><p class="ql-block">渭水潇潇战骨寒。</p><p class="ql-block">三十六峰长剑在,</p><p class="ql-block">倚天仙掌惜空闲。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">从这三首诗起,元好问创作的大部分是“丧乱诗”。其诗感情真挚、言辞凄切,引起历代文人强烈共鸣。清人赵翼在《题元遗山集》诗中写道:“国家不幸诗家幸,赋到沧桑句便工”。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">遗山祠内的元好问创作年谱简编。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">元好问《雁门关外》诗:</p><p class="ql-block">四海于今正一家,</p><p class="ql-block">生民何处不桑麻。</p><p class="ql-block">重关独居千寻岭,</p><p class="ql-block">深夏犹飞六出花。</p><p class="ql-block">云暗白杨连马邑,</p><p class="ql-block">天围青冢渺龙沙。</p><p class="ql-block">凭高吊古情无尽,</p><p class="ql-block">空对西风数去鸦。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">南城门景泰门边的早市。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">保留未修复的一段城墙。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">古城的拱辰西门内侧。</p><p class="ql-block"><br></p>