诗韵“乐善好施”之黎学锦(25•03)

沧浪啸歌

总第42期 <p class="ql-block" style="text-align:center;"><b>乐善好施之黎学锦</b></p><p class="ql-block"> 黎学锦(1776~1838),字云屏,生于大围堤(今围堤湖乡)一富豪人家。自幼好学,弱冠中郡庠生,旋选贡,入国子监。1801年(清嘉庆六年),以学行优异,授四川候补道。次年,钦加运使衔。1804年,委派甲子科文武两闱监视。1806年2月,委署盐茶道。5月实授川北兵备道。1824年(道光四年)8月,调广东惠潮湖嘉道,到任不久,遭母丧回故里。1829年补授河南粮储道,兼署布政使。</p><p class="ql-block"> 黎学锦为官勤廉,所至不声。在川北兵备道任内,政绩显著。1818年(嘉庆二十三年)冬,亲自勘测阆中县沙溪场到观音寺地段,兴建“通济渠”,灌溉城东北数千顷耕地。1820年,捐俸银修保宁府西城和嘉陵江堤,防止水患。在阆中县锦屏山麓,兴建“云屏书院”,培育人才。此外,还致力培护阆中城四周的风景名胜,将锦屏山的白塔山、北岩寺、滕王亭子、桓侯祠、凤凰楼等修葺一新。川北人士立“黎青天”碑以彰其德。在河南粮储道任内,改建贡院,振兴文教,建“憩园”一所,供学子习经韵诗。在此之前,祥符(即今开封市,清代为府治)所属各县三科乡试无一人登第,由此开始,人文蔚起,科第连绵。河南人士感其栽培教育之功,吟诗作文以颂其事,并收集其公余吟咏,编为《憩林雅韵》。</p><p class="ql-block"> 黎学锦好为义举。1798年遵父遗志,捐银万余两,在县城东门处创办龙池书院,总建筑面积2000平方米,居常德府各县之冠。书院开馆又捐田600亩,作为书院师生常年膏火费用。湖广总督姜晟、湖南学政吴省兰合疏嘉庆皇帝,请旨建坊,御赐“乐善好施”匾额,诰封黎学锦为中议大夫,追封其父为中宪大夫。1801年5月,京城连绵降雨,常德会馆房屋倒塌。适黎学锦到京,即捐银670两,全面整修。1806年初莅川北兵备道之际,正逢川北大饥,便慷慨解囊,设粥场18处,时经数月。1831年(道光十一年),县境遭受水灾,堤垸溃决,灾民流离失所。其时他居官河南,闻讯长叹,随即寄回俸银2000两,助修堤垸,安抚流亡。县境至今有口碑:“若要义举成,除非黎六(学锦排行第六)临”。</p><p class="ql-block"> 嘉庆二十二年,黎学锦亲自勘察规划,兴建沙溪到观音寺地段的水渠,架筒车抽嘉陵江水,并引北岩寺山泉水入渠,以灌溉城东北数千亩田园。渠宽约3丈,深一丈余,渠汇于锦屏书院(即古治平园,今东风中学)门外为巨池,其上有桥,直达书院大门,门内更有曲池,环绕于课堂寝舍间,池塘养鱼种荷,岸植杨柳,为书院增添幽奇。又设闸门以司宣泄,确保渠水常满。经费大部分为黎学锦自捐奉银,渠成众议名“黎公渠”,黎不许,因名“通济渠”。今设通济渠街,以为纪念。</p><p class="ql-block"> 嘉庆二十五年,黎学锦同保宁知府徐三桂、知县李传杰,自捐奉银,并向全县士绅募捐,增筑西门嘉陵江河堤,即在旧堤之外再筑新堤,并在旧堤叠砌石匮以杀水势,又在新堤上分筑鱼翅形成分流,对旧堤中的单薄地段进行增筑加固,低洼处更行增高。江堤南接南门外,北抵玉台山麓,有效地保护了古城城基。此外,黎学锦还将被迁走的锦屏书院迁回治平园,重修考棚,建张烈文侯祠,对锦屏山、白塔山、北岩寺、滕王阁、桓侯祠、凤凰楼等名胜古迹修葺一新。</p><p class="ql-block"> 黎学锦在阆中十余年,功绩卓著,阆中人敬重,祀入名宦祠。<span style="font-size:18px;">黎学锦1836年(道光十六年)告老还乡,1838年病卒于家。葬于县境崔家桥乡蔺家山。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">张良政</span></p><p class="ql-block">游黎学锦文化园</p><p class="ql-block">蔺家山色雨空蒙,同吊乡人善德公。</p><p class="ql-block">往返园中迷一景,修篁簌簌唤清风。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">鄢洁</span></p><p class="ql-block">三叩黎公墓</p><p class="ql-block">一叩青天思未平,二三欲叩四围清。</p><p class="ql-block">为官若有黎公德,世上皆无硕鼠行。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">熊礼兵</span></p><p class="ql-block">黎公墓地文化公园</p><p class="ql-block">卧床随友网中游,修德黎公碑上留。</p><p class="ql-block">先为前人谋善事,龙池利国万年酬。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">朱培干</span></p><p class="ql-block">观黎学锦文化墙</p><p class="ql-block">诗朋采访蔺家山,一览黎公政绩垣。</p><p class="ql-block">兴教功德芳史册,悯穷善举世代传。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">周先锋</span></p><p class="ql-block">谒黎学锦墓园</p><p class="ql-block">石径苔痕丈许长,野花默默伴高冈。</p><p class="ql-block">山溪漱玉环芳冢,夏木垂青护古塘。</p><p class="ql-block">竹节犹存廉吏魄,樟阴常覆故园霜。</p><p class="ql-block">门牌字刻生平事,隽永清新证宦章。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">曾大甫</span></p><p class="ql-block">悼清官黎学锦</p><p class="ql-block">勤政清廉美誉扬,修渠建校福绵长。</p><p class="ql-block">蔺家山麓埋忠骨,兰芷葱茏永溢香。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">李恒珍</span></p><p class="ql-block">访黎学锦公园有吟</p><p class="ql-block">晴云俯映探黎园,绕舍松筠护圣泉。</p><p class="ql-block">气宇冲霄铮铁面,凛然忠骨德仁传。</p><p class="ql-block">俸银倾尽纾民瘼,釜甑长温活众孱。</p><p class="ql-block">政善凿渠千里润,尧天一曲赋宏篇。</p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">童梓</span></p><p class="ql-block">青天黎学锦</p><p class="ql-block">暮雨潇潇蜀道难,朝曦溢彩抚安川。</p><p class="ql-block">亲民福祉缘中守,报国宏图心底诠。</p><p class="ql-block">资助龙池腾校宇,汗浇桃李冠庭园。</p><p class="ql-block">莲香厚德苍茫绩,孝善流芳学锦天。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">谷艾清</span></p><p class="ql-block">闻蔺家山黎学锦事迹有感</p><p class="ql-block">散尽家财莫道痴,黎公善德普天知。</p><p class="ql-block">广施仁政惠川豫,自古官清民立祠。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">肖洁连</span></p><p class="ql-block">梦游蔺家山</p><p class="ql-block">孤雁离群琐碎忙,无缘故里览风光。</p><p class="ql-block">独居陌野壮怀远,慕拜黎公学府尝。</p><p class="ql-block">德行皆高标杆树,善存大爱口碑扬。</p><p class="ql-block">才羞曾似江郎尽,修己齐家心向阳。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">刘建勋</span></p><p class="ql-block">咏黎学锦</p><p class="ql-block">沧水青山育道根,乔松不老蔚慈门。</p><p class="ql-block">梅花衬雪周天笑,杏树开花沃野尊。</p><p class="ql-block">墓所楹联珠璧合,人环典范曲诗存。</p><p class="ql-block">好施乐善超金贵,春日光辉沐厚坤。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">李辅章</span></p><p class="ql-block">赞清官黎公学锦</p><p class="ql-block">黎公垂德政,善泽遍神州。</p><p class="ql-block">捐资兴文脉,疏渠沃垄畴。</p><p class="ql-block">赈荒倾俸粟,筑坝捍城瓯。</p><p class="ql-block">史册丰功载,清风颂未休。</p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">刘玉印</span></p><p class="ql-block">烛影摇红•先贤黎学锦</p><p class="ql-block">善德黎公,幼慈创学开黉史。掏银卖地建龙池,一代先贤仕。</p><p class="ql-block">民困募捐赈米。仗义举丶清廉克己。德遗百载,后昆折腰,高山仰止。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">黄丛华</span></p><p class="ql-block">谒黎公墓感怀</p><p class="ql-block">坟茔绕树深,今日得瞻临。</p><p class="ql-block">兴教开民智,修堤固碧浔。</p><p class="ql-block">殊勋青史记,遗泽后人吟。</p><p class="ql-block">自古为官者,丰碑黔首心。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">杨华书</span></p><p class="ql-block">龙池书院咏(新韵)</p><p class="ql-block">黎公捐款创黉门,百载龙池毓秀魂。</p><p class="ql-block">学圃千畦耕笔砚,书田万顷润诗霖。</p><p class="ql-block">弦歌不辍传薪火,桃李争芳耀古今。</p><p class="ql-block">紫气萦天牛斗射,贤能书写万年春。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">侯中明</span></p><p class="ql-block">蔺家山(孤雁出群)</p><p class="ql-block">青翠蔺家山,黎公善德传。</p><p class="ql-block">游人徒步品,飞鸟放歌翩。</p><p class="ql-block">清澈瑶池水,深蓝碧玉天。</p><p class="ql-block">风光佳境处,盛誉载千年。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">钟云周</span></p><p class="ql-block">游黎学锦文化园</p><p class="ql-block">春归夏至采风游,记载功勋眼底收,</p><p class="ql-block">骚客蔺山研讨会,黎公善德历千秋。</p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">袁瑞林</span></p><p class="ql-block">西江月·赞一代清官黎学锦</p><p class="ql-block">行善乐捐不断,升官晋爵无求。治军理国展宏猷,笑纳清风两袖。</p><p class="ql-block">川北庶民同赞,楚南学子齐讴。支农兴教有深谋,取得功成名就。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">蒋泰材</span></p><p class="ql-block">读黎学锦先贤</p><p class="ql-block">兴学龙阳人敬之,豫川勤政我沉思。</p><p class="ql-block">如君都有精神好,扭转贪风亦不迟。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">瞿梅初</span></p><p class="ql-block">题黎学锦墓</p><p class="ql-block">群山环抱树葱茏,碧水清清映昊空。</p><p class="ql-block">紫气常凝幽静地,黎公笑卧此山中。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">李冬保</span></p><p class="ql-block">五月十日谒黎公墓</p><p class="ql-block">心忧故里渴求贤,索县龙池生万千。</p><p class="ql-block">训导潜心修品性,国家危难勇当先。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">曾纪国</span></p><p class="ql-block">蔺家山黎冢</p><p class="ql-block">牌联面众柳呜莺,绿竹丛中一老茔。</p><p class="ql-block">功过银捐身外物,字墙伴墓古今评。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">刘明安</span></p><p class="ql-block">蔺家山有感</p><p class="ql-block">学锦官清正气刚,捐资办校在龙阳。</p><p class="ql-block">黎公渠畔良田美,善举川湘永溢芳。</p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">刘保成</span></p><p class="ql-block">初识蔺家山</p><p class="ql-block">古索清廉一尚卿,引渠助校两关情。</p><p class="ql-block">蔺家山下丰碑在,学锦千秋留美名。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">张长明</span></p><p class="ql-block">赞一代清官黎学锦</p><p class="ql-block">久谋兴教献丹忱,愿斥家财几万金。</p><p class="ql-block">体恤民情施惠政,诰封善德世人钦。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">彭中发</span></p><p class="ql-block">赞黎公</p><p class="ql-block">未入蔺山地,黎公久慕名。</p><p class="ql-block">仁心施政教,德善故乡情。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">曾景文</span></p><p class="ql-block">清廉黎公</p><p class="ql-block">蔺家山郁掩黎公,德劭身清两袖风。</p><p class="ql-block">愚贼凿坟无所获,忠魂不贮半分铜。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">彭竹桃</span></p><p class="ql-block">赞清官黎学锦</p><p class="ql-block">蔺家山上影寒沧,德绩镌墙照梓桑。</p><p class="ql-block">倾俸排忧亮高节,万家香火祭贤良。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">陈刚</span></p><p class="ql-block">善德人黎学锦(新韵)</p><p class="ql-block">善德兼备黎学锦,两袖清风赠俸钱。</p><p class="ql-block">捐建龙池黉府兴,疏通汊港惠田连。</p><p class="ql-block">阆中书院传薪火,汴水云屏焕彩篇。</p><p class="ql-block">百载功勋铭史册,一城春雨化甘泉。</p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">蔡明友</span></p><p class="ql-block">谒黎公学锦墓(新韵)</p><p class="ql-block">古索名山古木馨,蔺峰云水护君身。</p><p class="ql-block">勒石善记千秋卷,一曲长歌百世吟。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">徐万利</span></p><p class="ql-block">咏清官黎学锦</p><p class="ql-block">黎公德政古今殊,宦海冰心守玉壶。</p><p class="ql-block">引水开渠人似蜜,筑堤固堰果如珠。</p><p class="ql-block">书声共绕千江月,粥铺常滋万里夫。</p><p class="ql-block">去后甘棠荫旧冢,犹存清气满通衢。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">刘涛彩</span></p><p class="ql-block">浪淘沙•游黎学锦文化园</p><p class="ql-block">善德誉黎公,今日当红,解难谋远有奇功。一片痴情唯奉献,令众推崇。</p><p class="ql-block">几度雨濛濛,地卷西风,金钱美女钓英雄。古代清官忠告你,教训无穷。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">陈德斌</span></p><p class="ql-block">参观黎学锦文化园有感</p><p class="ql-block">史册流芳载大贤,龙阳儿女悼清官。</p><p class="ql-block">廉明执政人民敬,治善助学重泰山。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">曾锐</span></p><p class="ql-block">参观“黎学锦文化园”有感</p><p class="ql-block">惠政昭彰守邑安,疏渠兴教解民难。</p><p class="ql-block">德风若使千秋记,何羡丰碑万口传。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">周德喜</span></p><p class="ql-block">赞清官黎学锦</p><p class="ql-block">黎公懿德远传扬,弱冠庠生仕异乡。</p><p class="ql-block">助学扶危捐赠广,眠云故里伴幽篁。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">刘运政</span></p><p class="ql-block">游黎学锦墓有感(新韵)</p><p class="ql-block">群游圣地蔺家山,祭拜黎公到塚前。</p><p class="ql-block">古木葱茏环抱墓,清官两袖美名传。</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">周运曙</span></p><p class="ql-block">黎学锦公赞(新韵)</p><p class="ql-block">黎公仁义舍家财,慷慨兴学办院来。</p><p class="ql-block">开启黉门启智慧,剪除枷锁树英才。</p><p class="ql-block">恩公百载传佳话,淑气千秋耀鼎台。</p><p class="ql-block">乐善好施同景仰,贤名达帝共开怀。</p>