危岭雄关,长城独秀:《七律•咏北京慕田峪长城》

泾河渔翁(马振利)

<p class="ql-block">《七律•咏北京慕田峪长城》</p><p class="ql-block">文/泾河渔翁 图/百度</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">拱卫京畿踞险巅,</p><p class="ql-block">危墙故垒度狼烟。</p><p class="ql-block">泛林叠壑饕风啸,</p><p class="ql-block">绝塞烽墩虐雪寒。</p><p class="ql-block">大角楼高通九向,</p><p class="ql-block">正关台阔筑三檐。</p><p class="ql-block">鹰飞倒仰惊悬处,</p><p class="ql-block">雉垛骈标夜不眠。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">2022.2.15</p><p class="ql-block">‌注:</p><p class="ql-block">雉垛骈标,是指城墙上的垛口和标志性建筑。</p><p class="ql-block">“雉垛”指的是城墙上的垛口,而“骈标”则是指城墙上的标志性建筑或装饰。这些元素共同构成了城墙的防御体系和视觉特征。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">慕田峪长城位于北京怀柔区,于1368年由明代大将徐达在北齐长城遗址上督建而成,享有“万里长城,慕田峪独秀”的美誉。有正关台、大角楼、鹰飞倒仰等著名景观,长城墙体保持完整,较好地体现了长城古韵。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">慕田峪长城</p><p class="ql-block">位于北京市怀柔区渤海镇慕田峪村,距北京城区73千米,享有“万里长城,慕田峪独秀”的美誉。</p><p class="ql-block">慕田峪长城全长5400米,是中国最长的长城,也是北京十六景之一。1987年,慕田峪长城被联合国教科文组织列入“世界文化遗产”名录。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">慕田峪长城</p><p class="ql-block">明洪武元年(1368年),慕田峪长城由朱元璋手下大将徐达在北齐长城遗址上督建而成。</p><p class="ql-block">慕田峪长城是明代万里长城的精华所在,该段长城东连古北口,西接居庸关,自古以来就是拱卫京畿的军事要处,有正关台、大角楼、鹰飞倒仰等景观,长城墙体保持完整,较好地体现了长城古韵,有着深厚的历史价值和较高的文化价值。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">慕田峪长城</p><p class="ql-block">由城墙、敌楼、城关、烽火台等建筑物共同构筑一个完整的、严密的军事防御体系。慕田峪有三道长城汇合在海拔603米的山顶上,形成著名的北京结。</p><p class="ql-block">慕田峪长城的城墙和敌楼依山势险要,多选外侧陡峭之处,仅靠崖边建筑,其走势富于变化和韵律。</p><p class="ql-block">西北面有俗称“牛犄角边”“箭扣”及“鹰飞倒仰”等长城景观。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">慕田峪长城敌楼</p><p class="ql-block">以独特的建筑结构和历史价值著称,其中最具代表性的是1号“大角楼”、4号“正关台”以及西侧18-20号敌楼群。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">慕田峪长城敌楼群</p><p class="ql-block">共有22座空心敌台,这些敌台在实战中逐步改进和完善,提高了长城的整体防御能力。敌台分布在地势险要和地形转折处,如山脊的凹下部位和突起部位、坡度的转折部和峰顶等部位,占据制高点或显要处‌。</p><p class="ql-block">这些敌台不仅在军事上起到了重要的防御作用,还在建筑艺术上展现了独特的风格和布局。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">正关台</p><p class="ql-block">是慕田峪关的别称,又称三座楼。正关台由三座敌楼并立,该关建于明永乐二年(1404年),战略地位重要,一边是塞外匈奴驻地,一边是入京通道,一边又是进入皇陵的捷径。</p><p class="ql-block">慕田峪关长40米,宽30米,高20米,为上下两层,底层相通,有室多间,可用于囤粮、屯兵。从垛口望长城内外,视野开阔。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">大角楼</p><p class="ql-block">位于慕田峪关东侧的制高点,现编名慕字一台,是慕田峪长城景观之一。</p><p class="ql-block">在历史上大角楼是蓟镇长城和昌镇长城的分界线。往东为蓟镇所辖,往西为昌镇所辖。大角楼还是慕田峪长城中是一个较大的敌楼,这里为东段的制高点,它的军事作用较为重要,西警戒慕田峪关,内外情况一目了然,东警戒丌莲关,进退为必由之路。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">大角楼建筑</p><p class="ql-block">分为上层和下层,下层为锦行,通道上曾修建望亭,面南有四大孔,是小孔,面西有两孔一门,它的内在结构有利于作战,有哨的功能,有守的防御,有站的通道,及建筑精巧用料讲究。</p><p class="ql-block">大角楼三面有长城,一条往西与八达岭相连。一条往东,与古北口相连。一条往南,为內支城“秃尾巴边”,因从长城任何一个角度看,都似一个城角,故名大角楼。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">箭扣长城</p><p class="ql-block">“长城之险在慕田峪,慕田峪之险在箭扣”。慕田峪长城向西有段长城由山腰直伸山顶,在山顶立一敌楼后,又突然下降,翻身向下返回山腰,又骤然升起,直到海拔840多米的地方,绕了一个大弯,其形状酷似牛犄角,人们称之为“牛犄角边”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">箭扣长城</p><p class="ql-block">在慕田峪长城“牛犄角边”的两侧,有一段长城远看其形状犹如一张仰放的弓,最低山口处正如射箭拉弦时手握的扣,因此,这段长城就被人们叫成了“箭扣长城”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">鹰飞倒仰</p><p class="ql-block">长城从尖峰的一侧爬到峰顶,又从另一侧垂直下来,高差达十米,每一台阶只有几指宽,几乎放不下一只脚的宽度。故形容既使老鹰也要仰着才能飞过去,故名“鹰飞倒仰”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">慕田峪长城的好汉坡</p><p class="ql-block">位于西段的20号烽火台,海拔1039米,是慕田峪长城的西线终点‌‌。好汉坡不仅是慕田峪长城的最高点,也是最陡峭的一段,攀爬时需要注意安全‌。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">炮台</p><p class="ql-block">共有20座敌楼,其中包含多个炮台。这些炮台分布在长城的不同位置,提供了重要的防御功能。例如,14号敌楼外有一座明代遗留下来的烽火台,这是目前开放的慕田峪长城段落中可以看到的唯一一座烽火台‌。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">‌</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">炮台</p><p class="ql-block">在古代是传递军情的重要设施,白天点烟、晚上燃火,用于传递军情信号。到了明代,烽火台的功能升级为燃灯、举旗、放炮的方法。</p><p class="ql-block">烽火台在古代战争中起到了关键的作用,确保了信息的快速传递和军事行动的协调‌。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">春季</p><p class="ql-block">气温适中,阳光柔和,游客相对较少,能够安静地欣赏长城与自然融合的美景。此时山花烂漫,尤其是桃花和杏花盛开,形成一幅美丽的春日画卷‌。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">‌夏季</p><p class="ql-block">天气炎热,但长城上常有微风,傍晚时分前往可以欣赏日落美景,感受金色的阳光洒在城墙上的壮丽景象‌。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">‌秋季</p><p class="ql-block">是色彩最为丰富的季节,树叶变色,与长城相互映衬,构成如诗如画的美景。天气凉爽宜人,适合徒步游览‌。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">‌冬季</p><p class="ql-block">白雪覆盖,将长城装点成一片洁白的世界,展现出别样的雄伟与壮美。冬季游客较少,景区显得格外宁静‌。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">作者简介</p><p class="ql-block">马振利(1949-),测绘学科教授、硕士生导师,1986-1988年国家公派赴美访问学者,笔名泾河渔翁,回族,原籍辽宁辽阳市,现居宁夏银川市。北宋来华编制《应天历》的阿拉伯天文学家、司天监监正马公依泽的35世孙,明初彭城(北京)卫指挥、诰封奉政大夫马公仲良的18世孙。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p>