金柅诗韵鉴赏之七:宦海沉浮中的时空哲思——明代刘玉瓒《金柅园》鉴赏

RJP艺海拾贝

<p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">现今抚州一中校园内的金柅园</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">  踏入抚州一中校园内的金柅园,绿意如诗般铺展。树木枝叶交织,似在私语。小径蜿蜒,通向静谧深处。石上刻字,似在诉说岁月的故事。亭台隐于林间,仿若时光的避风港。每一寸绿意都藏着宁静,让人暂忘喧嚣,沉醉于自然的温柔怀抱。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="font-size:22px;">金柅園</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">老樹閱人真驛舍,況於官閣記年華。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">危樓只對秋山好,芳徑惟鄰春草賒。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">何遜舊曾留逸興,劉郎今更種桃花。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">金柅名字誰題取,無語東風冷絳霞。</span></p> <p class="ql-block">该诗收录于《古今图书集成》抚州府部</p> <p class="ql-block">明代刘玉瓒的作品:</p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;"> 金柅园</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">老树阅人真驿舍,况于官阁记年华。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">危楼只对秋山好,芳径惟邻春草赊。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">何逊旧曾留逸兴,刘郎今更种桃花。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">金柅名字谁题取,无语东风冷绛霞。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="font-size:22px;">▲【注释】</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 1. 驿舍:古代供传递公文者或官员歇宿的处所</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 2. 危楼:高楼(此处指郡府建筑)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 3. 何逊:南朝梁诗人,曾任建安王水曹行参军</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 4. 刘郎:指唐代诗人刘禹锡,其《再游玄都观》有"种桃道士归何处"句</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 5. 金柅:地名,位于今江西抚州一中校园内,南唐时曾在此设金柅园</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 6. 绛霞:红色云霞,此处比喻桃花盛开景象</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="font-size:22px;">▲【古诗今译】</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 郡府的老树像驿站般阅尽过往行人,更何况官阁里记载着岁月的痕迹。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 高楼只对着秋山景色美好,芬芳的小路旁唯有春草蔓延。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 何逊当年曾在此留下超逸兴致,如今刘郎又在此地种下桃花。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 金柅这个名字是谁题写的呢?东风无语,冷落了天边的绛色云霞。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="font-size:22px;">▲刘玉瓒简介</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 刘玉瓒,直隶顺天府大兴县(今北京市大兴区)人,清初(顺治至康熙年间)政治人物、进士出身。顺治四年(1647年)丁亥科,登进士,官至抚州府知府(正四品)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 刘玉瓒是清初典型科举官僚代表,凭借进士身份累迁至知府,在抚州推行恢复经济、安定社会的常规政策,其主要政绩如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1.恢复民生:招抚流民、垦荒屯田,推行“更名田”等清初政策。 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">2.文教振兴:修缮府学、县学。 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">3.治安整顿:清初赣东匪患频发,知府协调驻军平乱,保障商路畅通。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 康熙《抚州府志》载顺治间知府“刘公”重修文昌桥;另载减免赋税举措。</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px;"><span class="ql-cursor"></span>▲明代刘玉瓒《金柅园》鉴赏:宦海沉浮中的时空哲思</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">  刘玉瓒的七律《金柅园》以凝练的意象、典雅的用典和冷寂的意境,构建了一幅明代士大夫宦游生涯的精神图卷。全诗通过“老树”“危楼”“秋山”“春草”等意象的时空叠映,交织出对仕途、历史与人生的多重思考,展现了明代文人特有的沉郁与超脱。</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">一、时空意象的张力:宦海浮沉的隐喻</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">  首联“老树阅人真驿舍,况于官阁记年华”以“老树”与“驿舍”的并置,将自然物象与人生境遇紧密勾连。老树阅尽沧桑,如同驿站见证过客匆匆,而“官阁”作为权力场域,叠加的“年华”更凸显仕途的漂泊感。此处“驿舍”暗含《庄子·天运》“人生天地间,若白驹过隙”的哲学意味,暗示官场生涯如逆旅,个体不过是时空中的短暂栖居者。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">  颔联“危楼只对秋山好,芳径惟邻春草赊”以“危楼”与“秋山”、“芳径”与“春草”形成矛盾对照。“秋山”的萧瑟对应宦途的冷峻,“春草”的绵延则暗喻生命力的顽强,季节的错位映射出诗人对仕隐矛盾的复杂心态——既厌倦宦海风波,又难舍功名牵系。</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"><span class="ql-cursor"></span>二、典故的自我投射:历史与当下的对话</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">  颈联“何逊旧曾留逸兴,刘郎今更种桃花”借南朝诗人何逊的文采风流、唐代刘禹锡“玄都观里桃千树”的豁达,形成双重自我指涉。何逊的“逸兴”象征文人的理想追求,而刘禹锡的“种桃”则暗含对政治变迁的冷眼旁观。刘玉瓒以此自喻,既表达了对前贤的追慕,亦流露出对自身处境的无奈:虽怀济世之志,却终陷于官场倾轧,只能效仿刘禹锡借诗酒桃花暂避尘嚣。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 此联用典精妙,将个人命运嵌入历史长河,凸显了明代士大夫在儒学理想与现实困境间的精神挣扎。</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"><span class="ql-cursor"></span>三、尾联的冷寂收束:文化符号的追问与无解</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">  尾联“金柅名字谁题取,无语东风冷绛霞”从历史溯源转向终极叩问。“金柅”出自《周易·姤卦》“系于金柅”,本为制动车轴的金属装置,后成为江西抚州的文化地标。诗人以“谁题取”发问,实则质疑功名符号的虚妄——金柅园之名承载着前人的荣耀,却难掩当下“东风冷绛霞”的寂寥。冷色调的“绛霞”与“无语东风”构成强烈的视觉与情感反差,暗示繁华终归于虚无,唯有自然永恒。</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">结语</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 《金柅园》以冷峻的笔触,将宦途感慨、历史哲思与生命追问熔于一炉。刘玉瓒通过时空意象的张力、典故的隐喻性,以及文化符号的解构,完成了对士人命运的深刻观照。此诗不仅是个人心迹的吐露,更折射出明代文人面对时代变局时的集体焦虑与超越之思,堪称七律中的“吏隐诗”典范。</span></p>