<p class="ql-block">常见(修辞)对仗举隅(十一)</p><p class="ql-block">(玩诗先玩对,玩对先玩字)</p><p class="ql-block">文/刘考令</p><p class="ql-block">回头联、顶接联、迭映联等专集</p><p class="ql-block">二百一十一、回头联,又叫双齐联</p><p class="ql-block">联中使用相同字、词,如再次回头,故名回头联。一般在古诗、词曲、歌谣、寺庙等联中(奇巧对联,格律可宽)。其形式如下:</p><p class="ql-block">(一)、齐头式联</p><p class="ql-block">1、双句齐头式联。如:</p><p class="ql-block">①宁栖野树林,宁饮涧水流。</p><p class="ql-block">(王维)</p><p class="ql-block">②此时惜别讵堪闻,此地相看未忍分。</p><p class="ql-block">(李白)</p><p class="ql-block">③沧浪之水清兮,可以濯吾缨;</p><p class="ql-block">沧浪之水浊兮,可以濯吾足。</p><p class="ql-block">(选自先秦《沧浪歌》)</p><p class="ql-block">④为恶必灭,为恶不灭,祖宗有余德,德尽则灭;</p><p class="ql-block">为善必昌,为善不昌,祖宗有余殃,殃尽则昌。</p><p class="ql-block">(选自《百度文库》)</p><p class="ql-block">2、单句齐头式。如:</p><p class="ql-block">①十方来,十方去,十方共成十方事;</p><p class="ql-block">万人施,万人舍,万人团结万人缘。</p><p class="ql-block">(浙江七塔报恩寺联)</p><p class="ql-block">②十年河东,十年河西,切莫放年华虚度;</p><p class="ql-block">一脚门里,一脚门外,可晓得脚步留神。</p><p class="ql-block">(泰州光孝寺)</p><p class="ql-block">(二)齐尾式联</p><p class="ql-block">1、双句齐尾式联。如:</p><p class="ql-block">①多出人才,快出人才。</p><p class="ql-block">(俗语)</p><p class="ql-block">②人须心眼正,官要作风正。</p><p class="ql-block">(俗语)</p><p class="ql-block">③智者贤君哲理诗,无知笨蛋显才诗,疯子疯狂疯语诗;</p><p class="ql-block">骗人骗子大吹诗,没肺没心胡弄诗,高人识世讲真诗。</p><p class="ql-block">(选自《诗》)</p><p class="ql-block">2、单句齐尾联。如:</p><p class="ql-block">①坐,请坐,请上坐;</p><p class="ql-block">茶,敬茶,敬香茶。</p><p class="ql-block">(宋、苏轼)</p><p class="ql-block">②兄玄德,弟翼德,德兄德弟;</p><p class="ql-block">友子龙,师卧龙,龙友龙师。</p><p class="ql-block">(清、汪继之题关帝庙联)</p><p class="ql-block">③绿杨技上鸟声声,春到也,春去也;</p><p class="ql-block">清水池中蛙句句,为公乎?为私乎?</p><p class="ql-block">(1917年毛泽东对夏默庵)</p><p class="ql-block">④左为难,右为难,左右为难难左右;(上联)</p><p class="ql-block">前相助,后相助,前后相助助前后。(下联一)</p><p class="ql-block">上求索,下求索,上下求索索上下。(下联二)</p><p class="ql-block">(1983年上海《青年报》征联选二)</p><p class="ql-block">(三)、齐腰式联</p><p class="ql-block">1、双句齐腰式联。如:</p><p class="ql-block">①高者未必贤,下者未必愚。</p><p class="ql-block">(白居易)</p><p class="ql-block">②吏呼一何怒,妇啼一何苦。</p><p class="ql-block">(杜甫)</p><p class="ql-block">2、单句齐腰式联。如:</p><p class="ql-block">①无山得似巫山好,何水能如河水清。</p><p class="ql-block">(宋、苏轼)</p><p class="ql-block">②为政戒贪,贪利贪,贪名贪,勿务声华忘政本;</p><p class="ql-block">养廉帷俭,俭己俭,俭人俭,还从宽大保廉昌。</p><p class="ql-block">(格言警句)</p><p class="ql-block">(四)、齐头齐尾式联</p><p class="ql-block">1、双句齐头齐尾联。如:</p><p class="ql-block">①有人无事心欢畅,有事无人难舒畅。</p><p class="ql-block">(俗语)</p><p class="ql-block">②因地制宜,因时制宜;</p><p class="ql-block">因物制宜,因人制宜。</p><p class="ql-block">(格言警句)</p><p class="ql-block">③善待自己,幸福无比;</p><p class="ql-block">善待他人,快乐无比。</p><p class="ql-block">(俗语)</p><p class="ql-block">④选对朋友,快乐一生;</p><p class="ql-block">选对伴侣,幸福一生。</p><p class="ql-block">(俗语)</p><p class="ql-block">2、单句齐头齐尾联。如:</p><p class="ql-block">①有人计巧利名有,无人计妙万金无。</p><p class="ql-block">(俗语)</p><p class="ql-block">②抓抓痒痒,痒痒抓抓,不抓不痒,不痒不抓,越抓越痒,越痒越抓;</p><p class="ql-block">生生死死,死死生生,有生有死,有死有生,先生先死,先死先生。</p><p class="ql-block">(清、小李调元戏对先生)</p><p class="ql-block">(五)、齐腰齐尾联</p><p class="ql-block">1、双句齐腰齐尾联。如:</p><p class="ql-block">①朝亦常苦饥,暮亦常苦饥。</p><p class="ql-block">(孟玄卿)</p><p class="ql-block">②拐一年,摇一年,缘分啊;</p><p class="ql-block">吃一堑,长一智,谢谢啊!</p><p class="ql-block">(范伟)</p><p class="ql-block">2、单句齐腰齐尾联。如:</p><p class="ql-block">①红尘看破,破鞋、破衣、破帽,以破就破,破、破、破;</p><p class="ql-block">珍昔当修,修身、修性、修心,要修早修,修、修、修。</p><p class="ql-block">(选自《当代诗书画微报》)</p><p class="ql-block">②借新帐,还旧帐,借帐还帐,帐还帐;</p><p class="ql-block">拆东墙,补西墙,拆墙补墙,墙补墙。</p><p class="ql-block">(清、佚名)</p><p class="ql-block">(六)、齐头齐腰联。</p><p class="ql-block">1、双句齐头齐腰联。如:</p><p class="ql-block">①一曲高歌一樽酒,一人独钓一江秋。</p><p class="ql-block">(清、王士祯)</p><p class="ql-block">②人善人欺天不欺,人欺人善天在望。</p><p class="ql-block">(俗语)</p><p class="ql-block">③人死难带钱一分,人活用钱口一张。</p><p class="ql-block">(俗语)</p><p class="ql-block">2、单句齐头齐腰联。如:</p><p class="ql-block">①山羊上山,山碰山羊角;</p><p class="ql-block">水牛下水,水没水牛腰。</p><p class="ql-block">(姚秀明)</p><p class="ql-block">②戏犹是梦,后览邯郸春梦、蝴蝶美梦,牡丹艳梦,南柯惊梦,百世即须臾,只是一场春梦;</p><p class="ql-block">戏生于情,试看忠孝至情,儿女痴情,豪暴恣情,富贵溥情,万端归结局,不外千古人情。</p><p class="ql-block">(戏台联。佚名)</p><p class="ql-block">(七)齐头齐腰齐尾联</p><p class="ql-block">1、双句齐头齐中齐尾联。如:</p><p class="ql-block">①有利要让人,有理要饶人;</p><p class="ql-block">有权要爱人,有钱要助人。</p><p class="ql-block">(俗语对联)</p><p class="ql-block">②久穷无脑子,久富无呆子;</p><p class="ql-block">久坐无身子,久贪无位子。</p><p class="ql-block">(俗语)</p><p class="ql-block">2、单句齐头齐中齐尾联。如:</p><p class="ql-block">①仁者见仁,智者见智。</p><p class="ql-block">(明、郭之奇)</p><p class="ql-block">②洞中洞见洞中洞,天外天成天外天。</p><p class="ql-block">(广西白玉洞联)</p><p class="ql-block">③见见见,非见非见,见非见;</p><p class="ql-block">闻闻闻,不闻不闻,闻不闻。</p><p class="ql-block">(湖北凤凰山观音洞)</p><p class="ql-block">④善良良善天天善,成败败成事事成。</p><p class="ql-block">(格言警句)</p><p class="ql-block">(八)、单字回头联</p><p class="ql-block">1、双句单字双回头联。如:</p><p class="ql-block">①小人办事人心丧,高人办事人表场。</p><p class="ql-block">(俗语)</p><p class="ql-block">②善欲人知真不善,善真仁义善真良。</p><p class="ql-block">(箴言)</p><p class="ql-block">2、单句单字回头联。如:</p><p class="ql-block">①半夜三更半,中秋八月中。</p><p class="ql-block">(明末、金圣叹)</p><p class="ql-block">②菜籽榨油油炒菜,棉花织布布包棉。</p><p class="ql-block">(小故事、佚名)</p><p class="ql-block">③说人之人,被说人之人说,人人被说,不如不说;</p><p class="ql-block">管官之官,被管官之官管,官官被管,何必多管。</p><p class="ql-block">(清、佚名)</p><p class="ql-block">(九)、词语回头联。</p><p class="ql-block">1、双句词语回头联。如:</p><p class="ql-block">①富贵有钱人富贵,富贵无仁富贵无。</p><p class="ql-block">(箴言)</p><p class="ql-block">②人办事情事办人,人忙苦事苦忙人。</p><p class="ql-block">(箴言)</p><p class="ql-block">2、单句词语回头联。如:</p><p class="ql-block">①国士无双双国士,忠臣不二二忠臣。</p><p class="ql-block">(梁章钜)</p><p class="ql-block">②自在自观观自在,如来如见见如来。</p><p class="ql-block">(普陀山普济寺门联)</p><p class="ql-block">(十)、回头联与反复联的区别</p><p class="ql-block">1、回头联复用字强调前后呼应;反复联强调加强气势。</p><p class="ql-block">2、回头联讲复用字上下句同位回头;反复联的复用字一般不拘位置。</p><p class="ql-block">(十一)、回头联与回环联的异同</p><p class="ql-block">1、二种修辞方法都强调前后有同字、词。</p><p class="ql-block">2、回头联复字形式:甲→甲,乙→乙,无需中介字。</p><p class="ql-block">3、回环联复字形式:甲→乙,乙→甲,轨迹是圆周,中间应有中介字、词。</p><p class="ql-block">(十二)、回头联与回文联的异同</p><p class="ql-block">1、二者都是前后同字、词。</p><p class="ql-block">2、回头联只能顺读。</p><p class="ql-block">3、回文联可以倒读。</p><p class="ql-block">二百一十二、顶接联</p><p class="ql-block">联句前后的字词,分别在相应的位置顶接,各自互相呼应,加深读者印象。如:</p><p class="ql-block">①黄黍地中走黄鼠,鼠拖黍穗;</p><p class="ql-block">白场树下卧白羊,羊啃杨枝。</p><p class="ql-block">(幼学琼林)</p><p class="ql-block">②药可吃,膏可吃,膏药不可吃;</p><p class="ql-block">脾能医,气能医,脾气勿能医。</p><p class="ql-block">(北宋、张秀才对未婚妻)</p><p class="ql-block">二百一十三、复辞联</p><p class="ql-block">上下联句中各自有同字出现,故曰复辞。如:</p><p class="ql-block">①野水自添田水满,情鸠却唤雨鸠来。</p><p class="ql-block">(黄庭坚)</p><p class="ql-block">②南陇鸟过北陇叫,高田水入低田流。</p><p class="ql-block">(梅圣俞)</p><p class="ql-block">③出门二月已三月,骑马陈州来亳州。</p><p class="ql-block">(王九思)</p><p class="ql-block">二百一十四、迭映联</p><p class="ql-block">(一)、在句子前后相应的位置上迭用同一个词语。如:</p><p class="ql-block">①志在高山,志在流水;</p><p class="ql-block">一客荷樵,一客听琴。</p><p class="ql-block">(河北、汉阳伯牙台联)</p><p class="ql-block">②八千为春,八千为秋,八方向化八方和,庆圣寿八旬逢八月;</p><p class="ql-block">五数合天,五数合地,五世同堂五福备,正昌期五十有五年。</p><p class="ql-block">(清、纪晓岚)</p><p class="ql-block">(二)、复辞联与迭映联的区别</p><p class="ql-block">1、复辞可以是一个字,一个词,一句话;迭映则限一句话中一个词语间隔迭用。</p><p class="ql-block">2、迭映讲究迭用字、词的位置,复辞不受此限。</p><p class="ql-block">3、迭映目的是强调作用,反复多少次强调同一个意思;复辞只复用一次,表示相对、相反、相从的意思。</p><p class="ql-block">二百一十五、复沓(踏)联,又叫复唱联</p><p class="ql-block">(一)、句子和句子之间更换少数词语的对联。如:</p><p class="ql-block">①汴水流、泗水流;</p><p class="ql-block">思悠悠、恨悠悠。</p><p class="ql-block">(唐、白居易)</p><p class="ql-block">②自知者智,自胜者勇;</p><p class="ql-block">自暴者贱,自强者成。</p><p class="ql-block">(格言)</p><p class="ql-block">③问女何所思,问女何所忆?</p><p class="ql-block">女亦无所思,女亦无所忆。</p><p class="ql-block">(木兰诗)</p><p class="ql-block">(二)、复沓联、回环联、重叠联、反复联、排比联的区别</p><p class="ql-block">1、复沓是句子和句子之间更换少数词语,如上(一)例子。</p><p class="ql-block">2、回环是相同语句回环往复地说明。如:</p><p class="ql-block">欺雪任单衣,单衣任雪欺。</p><p class="ql-block">3、重叠(叠词)是相同词语相叠。如:</p><p class="ql-block">时时处处多多学,短短长长少少争。</p><p class="ql-block">4、反复是重复使用某些字、词(句子)。如新诗:</p><p class="ql-block">风,你咆哮吧!咆哮吧!</p><p class="ql-block">雨,你疯狂吧!疯狂吧!</p><p class="ql-block">5、排比是三个或以上结构相似、内容相关的句子。</p><p class="ql-block">二百一十六、迂回联</p><p class="ql-block">不直接说明本意,而用拐弯抹角的方式表达的对联。如:</p><p class="ql-block">①月亮贫富家家有,燕不炎凉岁岁来。</p><p class="ql-block">(明、曹义)</p><p class="ql-block">②钓台移柳,非玉美之可望;</p><p class="ql-block">华亭鹤唳,岂河桥之可闻。</p><p class="ql-block">(通过陶侃和陆机的故事,隐含作者望不见故乡柳、听不到故乡鸟鸣,抒发怀念家国之感情。庾信)</p><p class="ql-block">③月照纱窗,个个孔明诸葛亮;</p><p class="ql-block">风送花圃,阵阵畹华梅兰芳。</p><p class="ql-block">(梅兰芳对纪晓岚之妻的绝对)</p><p class="ql-block">二百一十七、暗示联</p><p class="ql-block">用具体事物表示抽象概念,且具有暗示的对联。如:</p><p class="ql-block">①野火烧不尽,春风吹又生。</p><p class="ql-block">(明写草暗喻情。白居易)</p><p class="ql-block">②粉骨碎身全不怕,要留清白在人间。</p><p class="ql-block">(明写石灰暗自喻。明、于谦)</p><p class="ql-block">二百一十八、典雅联</p><p class="ql-block">联意经典雅致之修辞对联。如:</p><p class="ql-block">①但愿人为宰相器,莫忘我做秀才时。</p><p class="ql-block">(清、待考)</p><p class="ql-block">②后会有期,此后莫忘今日语;</p><p class="ql-block">前程无限,向前须问过来人。</p><p class="ql-block">(湖南祁阳石洞源远亭联)</p><p class="ql-block">二百一十九、深婉联</p><p class="ql-block">情深婉转的修辞对联。如:</p><p class="ql-block">①山随画活,云为诗留。</p><p class="ql-block">(清、刘墉)</p><p class="ql-block">②竹疏烟补密,梅瘦雪添肥。</p><p class="ql-block">(郑板桥)</p><p class="ql-block">③非关因果方为善,不计功名始读书。</p><p class="ql-block">(清、梁章钜之父梁赞图)</p><p class="ql-block">二百二十、假悖联</p><p class="ql-block">看似不合情理的对联。如:</p><p class="ql-block">①鼠无大小皆称老,鹦有雌雄都是哥。</p><p class="ql-block">(清、纪晓岚对知县)</p><p class="ql-block">②小老鼠偷吃热凉粉,短长虫盘绕矮高粱。</p><p class="ql-block">(选自相声《对春联》)</p><p class="ql-block">附:七言风骚联(一)</p><p class="ql-block">谐会五音,清便宛转,宫商迭奏,金石相宜,谓之声律。</p><p class="ql-block">暮写景象,巧夺天真,探索幽微,妙与神会,谓之物象。</p><p class="ql-block">要在意圆格高,纤秾俱备,句老而字不俗,理深而意不杂,才纵而气不俗,言简而事不晦。如此之作,方入风骚。(古诗文网)如;</p><p class="ql-block">1、雄健联</p><p class="ql-block">①勇士探洋腾碧海,嫦娥奔月揽星河。</p><p class="ql-block">(田洪元、山东郓城)</p><p class="ql-block">②陈兵剑阁山将动,饮马珠江水不流。</p><p class="ql-block">(唐、王泠然)</p><p class="ql-block">2、遒劲联</p><p class="ql-block">婉约温柔绡旧艳,雄浑豪放创新声。</p><p class="ql-block">(王继增、山东郓城)</p><p class="ql-block">②劈开华岳连天色,放出黄河到海声。</p><p class="ql-block">(宋、释正觉)</p><p class="ql-block">3、精巧联</p><p class="ql-block">艳艳山中血染梅,纷纷案上雪飞牍。</p><p class="ql-block">(吴凤山、山东郓城)</p><p class="ql-block">②林花荐雨胭脂落,水荇牵风翠带长。</p><p class="ql-block">(杜甫)</p><p class="ql-block">4、引用联</p><p class="ql-block">①若无闲事掛心头,都是人间好时节。</p><p class="ql-block">(孙祝山、江苏南通)</p><p class="ql-block">②杯酒英雄君与操,文章微婉我知血。</p><p class="ql-block">(白居易)</p><p class="ql-block">5、模写联</p><p class="ql-block">①绿山青山如锦绣,苍松翠柏似摇轴。</p><p class="ql-block">(肖玉峰、山东郓城)</p><p class="ql-block">②云藏岛外啼猿树,竹锁桥边卖酒家。</p><p class="ql-block">(宋、赵令畴)</p><p class="ql-block">6、比并联</p><p class="ql-block">①桃裁红锦蜂争蕊,柳钓清波鱼戏钩。</p><p class="ql-block">(肖作林、山东郓城)</p><p class="ql-block">②草萤有耀终非火,荷露虽圆岂是珠。</p><p class="ql-block">(唐、白居易)</p><p class="ql-block">7、上句有声联</p><p class="ql-block">①谁吹玉笛春风起,百里樱红处处花。</p><p class="ql-block">(储长林、江苏南通)</p><p class="ql-block">②睡轻可忍风敲竹,饮散那堪月在花。</p><p class="ql-block">(唐、郑谷)</p><p class="ql-block">8、下句有声联</p><p class="ql-block">①乐施好善不为报,仗义执言气度轩。</p><p class="ql-block">(朱长江、江苏南通)</p><p class="ql-block">②苍苔路熟僧归寺,红叶声乾鹿在林。</p><p class="ql-block">(温庭筠)</p><p class="ql-block">9、比类联</p><p class="ql-block">①金身傲骨覆千载,大汉清魂照万年。</p><p class="ql-block">(徐孟加、江苏南通)</p><p class="ql-block">②初分隆淮山河秀,乍点重瞳旧月明。</p><p class="ql-block">(唐、李远<画>)</p><p class="ql-block">10、比附联</p><p class="ql-block">①亭亭荷叶滚白露,跃跃青鳞吻粉莲。</p><p class="ql-block">(王树华、山东郓城)</p><p class="ql-block">②若非琥珀休为枕,不是琉璃莫作屏。</p><p class="ql-block">(宋、杨黎州)</p><p class="ql-block">11、双句可观联</p><p class="ql-block">①盛世百花铺锦绣,清歌一曲颂升平。</p><p class="ql-block">(温继鹏、山东郓城)</p><p class="ql-block">②粉蝶围飞花转影,彩鸳双沫水生文。</p><p class="ql-block">(唐、温庭筠)</p><p class="ql-block">12、双句有闻联</p><p class="ql-block">①频奏雄歌塞水荡,绵迁丝路笛声欣。</p><p class="ql-block">(黄正英、江苏南通)</p><p class="ql-block">②深秋帘幕千家雨,落日楼台一笛风。</p><p class="ql-block">(唐、杜牧)</p><p class="ql-block">13先动后静联</p><p class="ql-block">①高僧数语微开悟,俗语一堂初了然。</p><p class="ql-block">(孙建华、江苏南通)</p><p class="ql-block">②绿竹挂衣凉处歇,清风展簟因时眠。</p><p class="ql-block">(白居易)</p><p class="ql-block">14、先静后动联</p><p class="ql-block">①山青水绿人生美,柳碧花红鸟语香。</p><p class="ql-block">(刘考令、山东郓城)</p><p class="ql-block">②放鱼池涸蛙争聚,栖燕梁空空自喧。</p><p class="ql-block">(唐、吴融)</p><p class="ql-block">注:</p><p class="ql-block">①山东郓城诗人佳联选自《郓州诗韵》第一期。</p><p class="ql-block">②江苏南通诗人佳联选自《江海新韵》第十五集</p><p class="ql-block">待续</p>