浅说闽南童谣(五)

曲晓妮

<p class="ql-block">五,闽南童谣的分类 </p><p class="ql-block"> 闽南童谣可以从童谣的性质、内容和艺术特点等不同角度分类,这里根据周长辑教授编著的《闽南童谣500首》的分类法,分为时政、民俗、动植物、日常生活、游戏娱乐和迷谣等六大类。</p><p class="ql-block"> 1.时政类时政类的童谣主要反映某些特定历史事件、社会面貌和百姓的生活状态,以及当时人们的人生观、道德观等。如:《厦门一条水路通番邦》、《紧跟红军闹革命》、《拍日本》、《中国梦》等。</p><p class="ql-block"> 《厦门一条水路通番邦e6 mng2 zit8 diao2 zui3 loo6 tang5 huan1 bang1》</p><p class="ql-block">风葱风葱,</p><p class="ql-block">hong1 cang1 hong1 cang1,</p><p class="ql-block">捻去腹里空。</p><p class="ql-block">liam5 ki5 bak7 lai6 kang1.</p><p class="ql-block">厦门一条水路通番邦。</p><p class="ql-block">e6 mng2 zit8 diao2 zui3 loo6 tang5 huan1 bang1</p><p class="ql-block">番邦真正远,</p><p class="ql-block">huan1 bang1 zin1 ziaN5 hng6,</p><p class="ql-block">短命离某离囝心头酸,</p><p class="ql-block">de3 mia6 li6 bboo3 li6 giaN3 sim1 tao2 sng1,</p><p class="ql-block">三担番薯两担芋,</p><p class="ql-block">saN1 daN5 han1 zu2 nng6 daN5 oo6,</p><p class="ql-block">叫㐾母囝怎样度?</p><p class="ql-block">gio5 ggun3 bbu3 giaN3 zaiN3 iuN6 doo6? </p><p class="ql-block"> 《紧跟红军闹革命gin3 de5 ang2 gun1 nao6 gik7 bbing6》</p><p class="ql-block">紧跟红军闹革命,</p><p class="ql-block">gin3 de5 ang2 gun1 nao6 gik7 bbing6,</p><p class="ql-block">伓惊流血甲牺牲。</p><p class="ql-block">m6 giaN1 lao2 huih7 gah7 hi1 sing1.</p><p class="ql-block">艰苦拍拼会出头,</p><p class="ql-block">gan1 koo3 pah7 biaN5 e6 cut7 tao2,</p><p class="ql-block">则有幸福好光景。</p><p class="ql-block">ziah7u6 hing6 hok7 ho3 gong1 ging3.</p><p class="ql-block"> 《拍日本 pah7 lit8 bun3》</p><p class="ql-block">滚,滚,滚,</p><p class="ql-block">gun3,gun3,gun3,</p><p class="ql-block">逐个起来拍日本。</p><p class="ql-block">dak8 e2 ki3 lai2 pah7 lit8 bun3.</p><p class="ql-block">伊占㑑所在,</p><p class="ql-block">i1 ziam5 lan3 soo3 zai6,</p><p class="ql-block">伊抢㑑钱银,</p><p class="ql-block">i1 ciuN3 lan3 ziN2 ggun2,</p><p class="ql-block">伊刣㑑百姓,</p><p class="ql-block">i1 tai2 lan3 beh7 siN5,</p><p class="ql-block">伓互㑑生存。</p><p class="ql-block">m6 hoo6 lan3 sing1 zun2.</p><p class="ql-block">滚,滚,滚,</p><p class="ql-block">gun3,gun3,gun3,</p><p class="ql-block">逐个起来拍日本。</p><p class="ql-block">dak8 e2 ki3 lai2 pah7 lit8 bun3.</p><p class="ql-block">有的拍前锋,</p><p class="ql-block">u6 e pah7 zing2 hong1,</p><p class="ql-block">有的做后盾。</p><p class="ql-block">u6 e zue5 ao6 dun3.</p><p class="ql-block">刀揭好,铳比准,</p><p class="ql-block">do1 giah8 ho3,cing5 bi3 zun3,</p><p class="ql-block">逐个和齐拍日本。</p><p class="ql-block">dak8 e2 ho2 zue2 pah7 lit8 bun3.</p><p class="ql-block">将日本侵略兵,</p><p class="ql-block">ziong1 lit8 bun3 cim1 liok8 bing1,</p><p class="ql-block">拍甲变涂粉。pah7 gah7 biN5 stoo2 hun3. </p><p class="ql-block"> 《中国梦diong1 gok7 bbang6》</p><p class="ql-block">华夏历史五千年,</p><p class="ql-block">hua6 ha6 lik8 su3 ggoo6 cing1 ni2,</p><p class="ql-block">炎黄囝孙有智慧。</p><p class="ql-block">Iam6 hong2 giaN3 sun1 u6 di5 hui6。</p><p class="ql-block">中华文明咱创造,</p><p class="ql-block">diong1 hua2 bbun2 bbing2lan3 cong5 zo6,</p><p class="ql-block">九州大地照光辉。</p><p class="ql-block">giu3 ziu1 dua6 due6 zio5 gong1 hui1。</p><p class="ql-block">如今提出“中国梦”,</p><p class="ql-block">lu2 gim1 te2 cut7“diong1 gok8 bbang6”</p><p class="ql-block">人人拍拼立壮志。</p><p class="ql-block">lang2 lang2 pah7 biaN5 lip8 zong5 zi5。</p><p class="ql-block">实现国强民富日,</p><p class="ql-block">sit8 hian6 gok7 giong2 bbin2 hu5 lit8,</p><p class="ql-block">震动世界感动天。</p><p class="ql-block">zin5 dong6 se5 gai5 gam3 dong6 tiN1。</p><p class="ql-block"> 2.民俗类</p><p class="ql-block"> 民俗类童谣主要表现闽南地区几个重要节日的民俗活动,以及闽南人敬天爱人、忠孝仁义的道德风尚。如:《新正歌》、《中秋博饼》、《廿四节气歌》等。</p><p class="ql-block"> 《新正歌 sin1 ziaN1 gua1》</p><p class="ql-block">初一早,cue1 ti7 za3,</p><p class="ql-block">初二早,cue1 li6 za3,</p><p class="ql-block">初三睏到饱。cue1 saN1 kun5 gao5 ba3.</p><p class="ql-block">初四神落地,cue1 si5 sin2 loh8 due6,</p><p class="ql-block">初五隔开,cue1 ggoo6 geh7 kui1,</p><p class="ql-block">初六壅肥。cue1 lak8 ing5 bui2.</p><p class="ql-block">初七七元,cue1 cit7 cit7 gguan2,</p><p class="ql-block">初八完全,cu1 bueh7 uan2 zuan2,</p><p class="ql-block">初九天公生,cue1gao3 tiN1 gong1 siN1,</p><p class="ql-block">初十地妈生。cue1 zap8 de6 ma3 siN1.</p><p class="ql-block">十一请囝婿,zap8 it7 ciaN3 giaN3 sai5,</p><p class="ql-block">十二转来拜,zap8 li6 dng3 lai2 bai5,</p><p class="ql-block">十三食饮糜配芥菜。zap8 saN1 ziah8 am3 bbe2 pe5 gua5 cai5.</p><p class="ql-block">十四搭灯棚,zap8 si5 dah7 ding1 biN2,</p><p class="ql-block">十五上元暝。zap8 ggoo6 siong6 gguan2 mi2.</p><p class="ql-block"> 《中秋博饼diong1 ciu1 buah8 biaN3》</p><p class="ql-block">中秋月圆像明镜,</p><p class="ql-block">diong1ciu1ggeh8 iN2ciuN6 bbing2giaN5,</p><p class="ql-block">耀甲四界光映映。</p><p class="ql-block">cio6 gah7 si5 gue5 gng1 iaN5 iaN5.</p><p class="ql-block">家家户户博月饼,</p><p class="ql-block">ge1 ge1 hoo6 hoo6 buah8 ggeh8 biaN3,</p><p class="ql-block">骰仔掴甲大细声。</p><p class="ql-block">dao6 a3 gok8 gah7 dua6 sue5 siaN1.</p><p class="ql-block">阿公博着状元饼,</p><p class="ql-block">a1 gong1 buah8 dioh8 ziong6 gguan2 biaN3,</p><p class="ql-block">博了分互逐个食。</p><p class="ql-block">buah8 liao3 bun1 hoo6 dak7 e2 ziah7.</p><p class="ql-block">逐个那食那多谢,</p><p class="ql-block">dak7 e2 na3 ziah8 na3 do1 sia6,</p><p class="ql-block">祝伊出运大好额。</p><p class="ql-block">Ziok7 i1 cut7 un6 dua6 ho3 ggiah8.</p><p class="ql-block"> 《廿四节气歌 liap8 si5 zueh7 kui5 gua1》一年节气廿四个,</p><p class="ql-block">zit8 ni2 zueh7 kui5 liap8 si5 e2,</p><p class="ql-block">㑑用歌诗共伊编。</p><p class="ql-block">lan3 ing6 gua1 si1 ga6 i1 bian1.</p><p class="ql-block">春雨惊春清谷天,</p><p class="ql-block">cun1 u3 ging1 cun1 cing1 gok7 tian1,</p><p class="ql-block">夏满芒夏两暑连,</p><p class="ql-block">ha6 bbuan3 bbong2 ha6 liong3 su3 lian2,秋处白秋寒霜降,</p><p class="ql-block">ciu1 cu5 bik8 ciu1 han2 song1 gang5,</p><p class="ql-block">冬雪雪冬小大寒。</p><p class="ql-block">dong1 suat7 suat7 dong1 siao3 dai6 han2.</p><p class="ql-block">每月两节固定日,</p><p class="ql-block">mui3 ggeh8 nng6 zueh7 goo5 ding6 lit8,</p><p class="ql-block">顶半年是六二一,</p><p class="ql-block">ding3 buaN5 ni2 si6 liok8 li6 it7,</p><p class="ql-block">下半年是八二三,</p><p class="ql-block">e6 buaN5 ni2 si6 bat7 li6 sam1,</p><p class="ql-block">最多相差一两日。</p><p class="ql-block">zue5 zue6 sio (saN)1 ca1 zit8 nng6 lit8.</p><p class="ql-block"> 3.动植物类</p><p class="ql-block"> 闽南四季如春,在山海之间生长繁衍着许多动植物 ,因此也产生了许多描写动植物的童谣。如:《十二个月果子歌》、《四季菜色歌》、《我是大水牛》、《章鱼》。</p><p class="ql-block"> 《十二个月果子歌》</p><p class="ql-block">正月甘蔗节节长,</p><p class="ql-block">二月青果双头黄,</p><p class="ql-block">三月梅仔酸纠纠,</p><p class="ql-block">四月枇杷满山村,</p><p class="ql-block">五月杨梅红贡贡,</p><p class="ql-block">六月莲藕水中央,</p><p class="ql-block">七月荔枝人人爱,</p><p class="ql-block">八月龙眼送上门,</p><p class="ql-block">九月红柿甜佫软,</p><p class="ql-block">十月金桔满山园,</p><p class="ql-block">十一月弓蕉双头翘,</p><p class="ql-block">十二月柑仔用笼装。</p><p class="ql-block"> 《四季菜色歌》</p><p class="ql-block">正葱二韭,三月蕹菜匏。</p><p class="ql-block">四茄五苦瓜,六七韭菜花。</p><p class="ql-block">八月白,九月红,</p><p class="ql-block">十月高丽甲烟筒。</p><p class="ql-block">十一菜花芹菜蒜,</p><p class="ql-block">十二冬笋菠菱样样全。</p><p class="ql-block"> 《我是大水牛 》</p><p class="ql-block">我是大水牛,行路慢躇躇,</p><p class="ql-block">腹肚饭量大,食草伓食瓠。</p><p class="ql-block">作穑出大力,犁田真功夫。</p><p class="ql-block">拖车行远路,从来无厾龟。</p><p class="ql-block">人人拢阿咾,我是实力牛。 </p><p class="ql-block"> 《章鱼》</p><p class="ql-block">章鱼圆头长骹须,大海为家四界泅。</p><p class="ql-block">拄着强敌放乌烟,保护家己安全溜。</p><p class="ql-block">章鱼营养真丰富,煠熟拿来配烧酒。</p><p class="ql-block">食了一块续一块,摇头拌耳撚喙须。</p><p class="ql-block"> 4.日常生活类</p><p class="ql-block"> 日常生活题材的童谣可以说是包罗万象,有千百年传唱不衰的摇篮歌和育儿歌,有生活情感和生活知识,有家庭伦理道德等,以儿童的视角来看待成年人的世界,从中获得教育与启发。例如:《摇蓝歌》、《大食神》、《落大雨,透大风》、《对待爸母着孝顺》 </p><p class="ql-block"> 《摇篮歌》</p><p class="ql-block"> 唔唔摇,唔唔睏,一瞑大一寸。</p><p class="ql-block">唔唔摇,唔唔惜,一暝大一尺。</p><p class="ql-block">摇囝日落山,抱囝金金看。</p><p class="ql-block">囝是我心肝,惊伊受风寒。</p><p class="ql-block">拢是一样囝,哪有两心情。</p><p class="ql-block">丈夫也着疼,查某吗爱成。</p><p class="ql-block"> 《大食神》</p><p class="ql-block">大食神,孝男面。</p><p class="ql-block">见着食,冲头阵。</p><p class="ql-block">做工课,行后面。</p><p class="ql-block">借人钱,好笑神。</p><p class="ql-block">讨伊钱,叫伓应。</p><p class="ql-block">讨人厌,得人猌。</p><p class="ql-block">伓改变,人看轻。</p><p class="ql-block">要改变,着趁紧。</p><p class="ql-block"> 《落大雨,透大风》</p><p class="ql-block">落大雨,透大风,</p><p class="ql-block">乌天暗地(耳真)雷公。</p><p class="ql-block">伓通沃雨树骹行,</p><p class="ql-block">则(勿会)去互雷公摃。</p><p class="ql-block">落大雨,透大风,</p><p class="ql-block">乌天暗地(耳真)雷公。</p><p class="ql-block">门口积水行(勿会)通,</p><p class="ql-block">覕在厝里第一爽。</p><p class="ql-block"> 《 对待爸母着孝顺 》</p><p class="ql-block">对待爸母着孝顺,</p><p class="ql-block">兄弟姊妹(勿爱)算论。</p><p class="ql-block">有孝爸母是美德,</p><p class="ql-block">日后会出好囝孙。</p><p class="ql-block">世间一代传一代,</p><p class="ql-block">孝顺爸母理应该。</p><p class="ql-block">不仁不义家会败,</p><p class="ql-block">家庭和睦福自来。</p><p class="ql-block"> 5.游戏娱乐类</p><p class="ql-block"> 游戏娱乐类童谣涉及闽南一些有趣的童玩游戏,童谣的内容往往与游戏的动作一致,有一定的情节,活泼有趣。例如:《掩呼鸡》、《献沙包》</p><p class="ql-block"> 《 掩呼鸡 》</p><p class="ql-block">掩呼鸡,走(勿会)离,</p><p class="ql-block">一要掠,一要覕。</p><p class="ql-block">咮咮咮,来找你,</p><p class="ql-block">找若有,金交椅,</p><p class="ql-block">找若无,大骹櫼。</p><p class="ql-block">找的找,覕的覕,</p><p class="ql-block">走过来,执过去,</p><p class="ql-block">掠着替身真趣味。</p><p class="ql-block"> 《 献沙包 》</p><p class="ql-block">献沙包,念新歌,</p><p class="ql-block">我开头,你来续。</p><p class="ql-block">一放鸡,二放鸭,</p><p class="ql-block">三分开,四合倚。</p><p class="ql-block">五拍胸,六搭肩,</p><p class="ql-block">七搓手,八弄球。</p><p class="ql-block">九摸鼻,十揪耳。</p><p class="ql-block"> 6. 迷谣猜答类</p><p class="ql-block"> 迷谣猜答类即引导儿童猜测谜底的童谣。这类童谣可以锻炼儿童的思考能力,帮助儿童增加学识和智力,并对培养儿童的观察和分析能力有积极的作用。如:《头尖尾尖》、《腾云驾雾不简单》、《一藤连万家》</p><p class="ql-block"> 《头尖尾尖 》</p><p class="ql-block">头尖尾尖,</p><p class="ql-block">放屎臭莶莶,</p><p class="ql-block">上桌无人嫌。</p><p class="ql-block">【提示】打一动物(家禽类)。</p><p class="ql-block">【谜底】鸡。</p><p class="ql-block"> 《腾云驾雾不简单》</p><p class="ql-block">腾云驾雾不简单,</p><p class="ql-block">施恩布雨在人间。</p><p class="ql-block">家有珠宝平常事,</p><p class="ql-block">统领兵将千百万。</p><p class="ql-block">【提示】打一动物</p><p class="ql-block">【谜底】龙</p><p class="ql-block"> 《一藤连万家 》</p><p class="ql-block">一藤连万家,</p><p class="ql-block">一粒像匏瓜。</p><p class="ql-block">匏瓜(勿会)长大,</p><p class="ql-block">逐瞑会开花。</p><p class="ql-block">【提示】打一日用品。</p><p class="ql-block">【谜底】电灯。</p><p class="ql-block"> 结束语:</p><p class="ql-block"> 作为民间文学艺术的一种形式,闽南童谣的价值在于它不仅是儿童学习语言、认识社会,培养审美意识和能力的有效工具,还在于能激发孩子们的想象力和创造力;它通过简练的语言和生动的形象,带领孩子们进入充满奇思妙想的世界,使他们在欢乐的学习氛围中得到教育和启迪;闽南童谣承载着闽南文化区域的风土人情和价值观,通过一代代的传唱成为一种文化传承,使得这些宝贵的文化遗产得以延续和发展。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><br></p>