读古今天下第一律诗《登高》

茅歌

<p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 读古今天下第一律《登高》</p><p class="ql-block"> 茅 歌</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">一、古今诗词:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">1、从《诗经》说起:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">诗经(西周)— 楚辞(战国)— 乐府(汉)— 建安七子(三国)— 竹林七贤(西晋)— 田园诗派陶渊明(东晋)— 山水诗派谢灵运(南北朝)— 唐诗 — 宋词 — 元曲 — 明清诗词 — 现代诗歌(1915年的“新文化运动”至今)</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">2、唐诗——中国古代诗歌的巅峰:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">(1)群星璀璨:全唐诗中有2200余诗人</p><p class="ql-block">(2)异彩纷呈:全唐诗存诗48900余首</p><p class="ql-block">(3)不同时期的诗人与不同时期的诗:</p><p class="ql-block">初唐:<span style="font-size:18px;">张若虚、王勃、卢照邻、骆宾王、</span></p><p class="ql-block"> <span style="font-size:18px;">杨炯、</span>宋之问、陈子昂、<span style="font-size:18px;">贺知章</span></p><p class="ql-block">盛唐:李白、杜甫、<span style="font-size:18px;">王昌龄、张九龄</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;"> </span>王维、孟浩然、王之涣、崔颢、</p><p class="ql-block"> 岑参、高适、刘长卿、常健</p><p class="ql-block">中唐:韩愈、孟郊、贾岛、李贺、张籍、</p><p class="ql-block"> 元稹、白居易、刘禹锡、柳宗元</p><p class="ql-block">晚唐:杜牧、李商隐、温庭筠</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">3、成就唐诗辉煌的历史必然:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">(1)诗歌发展的历史积淀</p><p class="ql-block">(2)初唐盛唐时期的国家自信</p><p class="ql-block">(3)隋开科举以来的文化引领</p><p class="ql-block">(4)摧生诗人的时代与诗人的辈出</p><p class="ql-block">(5)<span style="font-size:18px;">由盛及衰的演变与</span>动荡不安的现实</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">二、大唐帝国(618年-907年):</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">(1)概况:是中国历史上继隋朝后的大一统中原王朝,共历21帝,享国289年,分初唐﹑盛唐﹑中唐﹑晩唐四个时期。唐朝,带着半个鲜卑血统的野性蓬勃而生,极盛时期,疆域东起日本海,南据安南,西抵咸海(今哈萨克斯坦与乌兹别克斯坦交界处),北逾贝加尔湖。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">(2)初唐(618-715):隋末,群雄并起,唐国公李渊趁势在晋阳起兵,于618年称帝,建立唐朝,定都长安。唐太宗继位后开创贞观之治,为盛唐奠定基础。唐高宗承贞观遗风,开创永徽之治。690年,武则天改国号周,705年神龙革命,恢复唐国号。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">(3)盛唐(715-755):唐玄宗时期出现开元盛世,达到全盛。天宝末年,全国人口达八千万左右。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">(4)中唐(755-875):755年,安史之乱(755.12—763.2)爆发,历时8年零2个月,成为唐朝由盛而衰的转折点。内战中,人口大量丧失,国力锐减。战后又接连出现藩镇割据、宦官专权,国力渐衰。历经唐宪宗元和中兴、唐武宗会昌中兴及唐宣宗大中之治,国势复振。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">(5)晚唐(875-907):875年后,进入了晚唐。随之而来的唐末农民起义,则破坏了唐朝统治根基,并使藩镇势力大增,中央对地方的控制严重削弱,皇位成为军阀争夺的对象。唐朝名存实亡。907年藩镇将领朱温篡唐,唐朝灭亡。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">三、诗圣杜甫(712—770年):</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">1、生平:</p><p class="ql-block">杜甫,字子美,自号少陵野老,祖籍襄阳(今属湖北),生于巩县(今河南巩义西南),与李白合称“李杜”。他自幼好学,知识渊博,颇有政治抱负。唐玄宗开元后期,举进士不第,漫游各地。后寓居长安近十年,未能有所施展,生活贫困,逐渐对当时的社会状况有较深的认识。后靠献赋才得以“待制集贤院”,先拒任河西尉,不久被改授为右卫率府兵曹参军。安史之乱爆发、长安失陷后,他曾被困城中半年,后逃至凤翔,被唐肃宗拜为左拾遗,世称“杜拾遗”。长安收复后,随肃宗还京,又被外放为华州司功参军。后弃官移家至成都,一度在剑南节度使严武幕中任参谋,被表授为检校工部员外郎,故世称“杜工部”。晚年携家出蜀,于大历五年(770年)冬在辗转途中逝世,享年五十九岁。安史之乱时期,杜甫正值壮年(44-52岁)。命运的悲摧,反而成就了“诗圣”的璀璨。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">2、作品:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">杜甫善于运用各种诗歌形式,尤长于律诗。其留下的《杜工部集》存诗1400多首,继承和发展了自《诗经》以来注重反映社会现实的文学传统,被后人公认为诗歌史上的“集大成者”。他的人格也被认为是中华民族文人品格的楷模。自晚唐两宋后,杜甫逐渐声名远播,后世尊称他为“诗圣”,“诗史”。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">3、杜甫的人生三步曲:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">(1)《望岳》:“会当凌绝顶,一览众山 </p><p class="ql-block"> 小。”(年少轻狂 胸怀抱负)</p><p class="ql-block">(2)《春望》:“感时花溅泪,恨别鸟惊</p><p class="ql-block"> 心。”(中年国破 时运不济)</p><p class="ql-block">(3)《登高》:“艰难苦恨繁霜鬓, 潦倒</p><p class="ql-block"> 新停浊酒杯。”(艰难 苦恨 潦倒)</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">四、《登高》赏析:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">1、创作背景:</p><p class="ql-block">此诗作于767年(时年56岁),作者身在夔州。安史之乱已结束四年,但地方军阀又乘时而起,相互争夺地盘。杜甫本入严武幕府,依托严武。不久严武病逝,杜甫失去依靠,只好离开经营了五六年的成都草堂,买舟南下。本想直达夔门,却因病魔缠身,在云安待了几个月后才到夔州。如不是当地都督的照顾,他也不可能在此一住就是三个年头。而就在这三年里,他的生活依然困苦,身体也非常不好。一天,他独自登上夔州白帝城外的高台,登高临眺,百感交集。望中所见,激起意中所触;萧瑟的秋江景色,引发了他身世飘零的感慨,渗入了他老病孤愁的悲哀。于是,五十六岁的诗人在极端困窘的情况下写成了这首被誉“七律之冠”的《登高》。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">2、赏析:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">(1)《登高》唐.杜甫</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">风急天高猿啸哀, (近景)(哀)</p><p class="ql-block">渚清沙白鸟飞回。</p><p class="ql-block">无边落木萧萧下, (远景)</p><p class="ql-block">不尽长江滚滚来。</p><p class="ql-block">万里悲秋常作客, (悲秋)(悲)</p><p class="ql-block">百年多病独登台。</p><p class="ql-block">艰难苦恨繁霜鬓, (潦倒)</p><p class="ql-block">潦倒新停浊酒杯。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">(2)首联、颔联写景,景中有情:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">前四句写景,述登高见闻,紧扣秋天的季节特色,描绘了江边空旷寂寥的景致:</p><p class="ql-block">深秋,高台之上,正秋风盈面;已沧桑之年,登高而望,仰看长天寥廓,耳边猿声凄厉,阵阵哀鸣,心生悲切……不远处,江边洲上,水清沙白,飞鸟盘旋,几多不舍,谁解我此刻心绪……落叶无边,心事无边,萧索之声,萧索之景,秋去也,秋去也……长江之水,滔滔不绝,滚滚而来,撞我心胸,撞我心绪,感怀万千……好一个“哀”字了得。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">(3)颈联、尾联抒情,情景交融:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">后四句抒情,写登高所感,围绕作者自己的身世遭遇,抒发了穷困潦倒、年老多病、流寓他乡的悲哀之情:</p><p class="ql-block">四句话,二十八字,字字说“悲”:悲,悲秋,悲作客,悲长作客,悲作万里客,悲长作万里客……悲百年(年过半百),悲有病,悲多病,悲登台,更悲独登台,身边连个朋友、亲人都没有……悲人生之艰,悲人生之难,悲人生之苦,悲人生恨,悲两鬓白发,还偏偏很“繁”……悲人生潦倒,潦倒得连“浊酒”都买不起,潦倒得被逼停杯……好一个穷愁潦倒的老者,就在你面前。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">3、意译:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">风急天高,猿猴啼鸣,哀声一片;</p><p class="ql-block">水清沙白,小洲之上,飞鸟盘旋。</p><p class="ql-block">无边落叶,萧萧而下,四散飞落;</p><p class="ql-block">长江之水,滚滚而来,撞击胸怀。</p><p class="ql-block">悲对秋凉,万里漂泊,常年他乡;</p><p class="ql-block">半百之年,疾病缠身,独上高台。</p><p class="ql-block">历尽艰难,多苦多恨,雪染双鬓;</p><p class="ql-block">穷愁潦倒,被迫停杯,无以浇愁。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">4、戴着手铐脚镣的舞蹈——格律诗:</p><p class="ql-block">(1)字数:七律要求七字八句。</p><p class="ql-block">(2)韵脚:一、二、四、六、八押韵。</p><p class="ql-block">(3)对仗:《登高》全诗对仗。</p><p class="ql-block">(4)平仄 :</p><p class="ql-block">风急天高猿啸哀,仄仄平平仄仄平(韵)</p><p class="ql-block">渚清沙白鸟飞回,平平仄仄仄平平(韵)</p><p class="ql-block">无边落木萧萧下,平平仄仄平平仄</p><p class="ql-block">不尽长江滚滚来。仄仄平平仄仄平(韵)</p><p class="ql-block">万里悲秋常作客,仄仄平平平仄仄</p><p class="ql-block">百年多病独登台。中平中仄仄平平(韵)</p><p class="ql-block">艰难苦恨繁霜鬓,平平仄仄平平仄</p><p class="ql-block">潦倒新停浊酒杯。仄仄平平仄仄平(韵)</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">五、读后启发:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">1、精读:学习赏析的方法。</p><p class="ql-block">2、广读:撒网式的吸收方法。</p><p class="ql-block">3、经典:从经典的高度出发。</p><p class="ql-block">4、吟诵:从文字到语言的升级。</p><p class="ql-block">5、创作:观察与思考 联想与想象。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">2025.1.17写于深圳南山</p><p class="ql-block"><br></p>