<p class="ql-block">目录:</p><p class="ql-block">第一集</p><p class="ql-block">五脏辨证</p><p class="ql-block">各论</p><p class="ql-block">一、感冒</p><p class="ql-block">二、发热</p><p class="ql-block">三、咳嗽</p><p class="ql-block">四、喘证</p><p class="ql-block">五、哮证</p><p class="ql-block">六、肺痈</p><p class="ql-block">七、失音</p><p class="ql-block">第二集</p><p class="ql-block">八、肺劳</p><p class="ql-block">九、头痛</p><p class="ql-block">十、眩晕</p><p class="ql-block">十一、耳鸣耳聋</p><p class="ql-block">十二、腰痛一</p><p class="ql-block">十三、胃痛</p><p class="ql-block">十四、呕吐</p><p class="ql-block">十五、腹痛</p><p class="ql-block">十六、泄泻</p><p class="ql-block">十七、痢疾</p><p class="ql-block">十八、胁痛</p><p class="ql-block">十九、中风</p><p class="ql-block">二十、急性黄疸型肝炎</p><p class="ql-block">二十一、心悸</p><p class="ql-block">二十二、失眠</p><p class="ql-block">二十三、中西医治疗尿道结石</p><p class="ql-block">二十四、虚劳</p><p class="ql-block">二十五、癃闭</p><p class="ql-block">二十六、遗尿</p><p class="ql-block">二十七、脱发</p><p class="ql-block">二十八、常见的舌诊图谱</p> <p class="ql-block"> 五脏辨证</p><p class="ql-block">心的辩证</p><p class="ql-block"> 虚证:(1)心阳虚:心悸气短,自汗畏寒,面色苍白,舌质淡,脉细弱。</p><p class="ql-block"> 治法:温心阳,益心气。</p><p class="ql-block"> 主方:养心汤,四逆散。</p><p class="ql-block">心阴虚:心悸失眠,多梦,五心烦热,盗汗,舌质红,脉细数。</p><p class="ql-block"> 治法:滋阴养心安神。</p><p class="ql-block"> 主方:补心丹,朱砂安神丸。</p><p class="ql-block">实证:</p><p class="ql-block"> 痰炎内扰:心烦,口渴生疮,小便赤,脉数。</p><p class="ql-block"> 治法:清心化痰。</p><p class="ql-block"> 主方: 导赤散。</p><p class="ql-block">痰浊蒙窍:嗜睡,昏迷,谵言,喉中痰多。</p><p class="ql-block"> 治法:调痰开窍。</p><p class="ql-block"> 主方:导痰汤。</p><p class="ql-block">心气瘀阻 :心胸憋闷,心中刺痛,痛则彻背。</p><p class="ql-block"> 治法:活血通络。</p><p class="ql-block"> 主方:冠心2号,失笑散。</p><p class="ql-block"> 肝的辩证</p><p class="ql-block">肝血虚:头晕耳鸣,眼花,肢体麻木,面色无华,雀目,舌质淡,少津,苔少,脉细弦数。</p><p class="ql-block"> 治法:柔肝养阴。</p><p class="ql-block"> 主方:杞菊地黄丸,补肝汤</p><p class="ql-block">肝气郁结:腹痛便涩,胁痛,积聚,苔薄,脉弦等。</p><p class="ql-block"> 治法:疏肝理气,破积散聚。</p><p class="ql-block"> 主方:柴胡疏肝散。</p><p class="ql-block">肝炎上炎:头痛,口苦,目赤,易怒,尿黄,舌边炎红,脉弦数。</p><p class="ql-block"> 治法:疏肝泻热。</p><p class="ql-block"> 主方:龙胆泻肝汤。</p><p class="ql-block">肝阳妄动:昏厥,痉挛麻木,舌体歪斜,舌质红,苔薄黄。</p><p class="ql-block"> 治法:平肝熄风。</p><p class="ql-block"> 主方:天麻钩藤饮。</p><p class="ql-block">肝胆湿热:黄疸,睾丸肿痛,带下黄臭。</p><p class="ql-block"> 治法:利胆祛湿。</p><p class="ql-block"> 主方:龙胆泻肝汤。</p><p class="ql-block"> 脾的辩证</p><p class="ql-block">脾气虚:食欲不振,饮后腹胀,便溏,四肢倦怠,面色无华,舌色苔白,脉慢弱。</p><p class="ql-block"> 治法:益气健脾。</p><p class="ql-block"> 主方: 六君子汤。</p><p class="ql-block">脾阳虚:食少服胀,腹部冷痛,四肢不温,舌淡,苔白滑。</p><p class="ql-block"> 治法:温中健脾。</p><p class="ql-block"> 主方:理中汤。</p><p class="ql-block">脾气陷:短气赖言,便意频作,脱肛,子宫下垂。</p><p class="ql-block"> 治法:补中气。</p><p class="ql-block"> 主方:补中益气汤。</p><p class="ql-block">脾不统血;便血肌衄,妇女经多,崩漏。</p><p class="ql-block"> 治法:补气摄血。</p><p class="ql-block"> 主方:归脾汤。</p><p class="ql-block">寒湿困脾:腹胀,腹痛,食呆,恶心,头重,口不渴,大便糖,舌质</p><p class="ql-block">红荣,苔白腻,脉慢。</p><p class="ql-block"> 治法:温中化湿。</p><p class="ql-block"> 主方:胃苓汤(平胃散十五苓散。</p><p class="ql-block">脾温湿热:面目,皮肤发黄,腹胀,恶心,食呆,发热。尿黄,口苦,舌红,苔黄腻,脉濡慢。</p><p class="ql-block"> 治法:温加化湿。</p><p class="ql-block"> 主方:茵陈五苓散。</p><p class="ql-block"> 肺的辩证</p><p class="ql-block">肺气虚:咳嗽,气短,声音低微,自汗,畏冷,面色光白,舌质淡,脉虚弱。</p><p class="ql-block"> 治法:补气。</p><p class="ql-block"> 主方:补肺汤。</p><p class="ql-block">肺阴虚:干咳,痰少,痰中带血丝,口干声嘶,午后潮热,盗汗,五心烦热,舌淡,苔微黄,脉细弱数。</p><p class="ql-block"> 治法:滋阳泻火。</p><p class="ql-block"> 主方:百合固金汤,清骨散。</p><p class="ql-block">风寒袭肺:咳嗽气喘,痰白清稀,外感风寒表症。</p><p class="ql-block"> 治法:宣肺散寒。</p><p class="ql-block"> 主方:杏苏散或华盖散。</p><p class="ql-block">热邪温肺:干咳无痰,鼻燥咽干,唇燥,皮肤干燥,脉细数。</p><p class="ql-block"> 治法:清热润肺。</p><p class="ql-block"> 主方:清燥救肺汤。</p><p class="ql-block">痰浊阻肺:咳嗽痰多,痰粘色白,胸闷气短,苔白腻,脉慢。</p><p class="ql-block"> 治法:渗湿化痰。</p><p class="ql-block"> 主方:二陈汤。</p><p class="ql-block"> 肾的辨证</p><p class="ql-block">肾气不固:腰膝酸软,小使频数澄清,夜尿频频,滑精,遗尿。</p><p class="ql-block"> 治法:补肾固摄。</p><p class="ql-block"> 主方:补元煎。</p><p class="ql-block">肾不纳气:短气喘逆,动则忧甚,呼多吸少,汗出畏寒,面色白,脉虚浮。</p><p class="ql-block"> 治法:补肾纳气。</p><p class="ql-block"> 主方:参蚧散。</p><p class="ql-block">肾阳不振:面色无华,形寒肢冷,腰酸脚软,阳萎,舌淡,苔白。</p><p class="ql-block"> 治法:温补肾阳。 </p><p class="ql-block"> 主方:金匮肾气丸。</p><p class="ql-block">肾虛水 泛:浮肿,腰以下肿甚,尿少,畏寒肢冷,舌胖嗽,苔白滑,脉沉滑。</p><p class="ql-block"> 治法:温阳化水。</p><p class="ql-block"> 主方:五苓散。</p><p class="ql-block">肾阴虚:头晕耳鸣,耳聋,建忘少寐,五心烦热,盗汗潮热,舌红,苔薄,脉细数。</p><p class="ql-block"> 法疗:滋养肾阴。</p><p class="ql-block"> 主方:六味地黄丸。</p><p class="ql-block"> 各论(28种症状)</p><p class="ql-block"> 一,感冒</p><p class="ql-block">感冒是邪侵袭人体引起头痛,鼻塞,流涕,喷涕,恶寒,发热为主,临床表现的常见感冒病。</p><p class="ql-block"> 辨证论治 </p><p class="ql-block"> 风寒感冒:表现为恶寒,发热,无汗头痛,四肢酸痛,鼻塞,流鼻涕,咳嗽,咳痰清稀,舌苔薄白,脉浮紧。</p><p class="ql-block"> 治法:辛温解表,宣肺散寒。</p><p class="ql-block"> 主方:荆防败毒散。</p><p class="ql-block">头痛加白芷,咳嗽加陈皮,半夏。气虚加参苏饮,汗多加玉屏风散。</p><p class="ql-block">风热感冒:发热微恶寒,咳嗽痰黄,咽痛,口渴,舌苔腻或徽黄,脉浮数。</p><p class="ql-block"> 治法:辛凉解表,清热肃肺。</p><p class="ql-block"> 主方:银召散。</p><p class="ql-block">头痛加桑菊,白芷。咳嗽加去荆芥加前胡,杏仁,桑皮,川贝,咽痛加板兰根,马勃,谢干,元参,口渴加花粉,麦冬。</p><p class="ql-block"> 外感分:春,夏,秋,冬,春:银召散,技鼓汤,夏:香苏散,请暑益气汤,白虎汤。秋:清燥救肺汤,沙参苏汤。冬:麻黄汤,桂技汤,九味𦍑活汤。</p><p class="ql-block"> 二、发热</p><p class="ql-block">发热是指患者自觉身热,它不仅指体温升高,而且包括五的烦热的自觉症状。</p><p class="ql-block">辨证论治</p><p class="ql-block">阴虚:潮热,五心烦热,阴虚发热而灌红,口燥咽干,盗汗,心烦失眠多梦,舌质红,少苔或无苔,脉细数,阴虚火旺,虚火上炎。</p><p class="ql-block"> 治法:滋阴清热。</p><p class="ql-block"> 主方:清骨散,银柴,胡黄连,秦艽,鳖甲,地骨皮,知母,青嵩,甘草。</p><p class="ql-block"> 阴虚加生地,元参,首乌。盗汗加煅牡蛎,浮小麦。</p><p class="ql-block">失眠多梦加枣仁加合欢皮,夜钩滕,五味子。</p><p class="ql-block">火旺:用大补丸,知母,龟板,生地。</p><p class="ql-block">气阴雨虚:太子参,沙参,麦冬,五味子,黄芩。</p><p class="ql-block">二、气虚发热,发热,热势突然变低,劳捲伤脾,发热在劳累后加重,体倦乏力,食少便糖,气短懒言,自汗。</p><p class="ql-block"> 治法:益气健脾,甘温除热。</p><p class="ql-block"> 主方:补中益汤。</p><p class="ql-block">自汗加龙牡,汗出恶风加桂技,阳虚加干羌,纳呆服痛。舌白腻,加苡米,苍术,谷芽,茯苓。</p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;">三、肺郁发热:身热,午后发热,肝郁不舒,急燥易怒,喜息,口苦,脉弦,舌红苔黄。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;"> 治法:疏肝理气,清热化瘀。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;"> 主方:丹技逍遥散。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;">四、血瘀发热:午后或夜间发热,口干,咽燥,疼痛,有肿块,面色痿黄或暗瘀,脉细弦涩。</span></p><p class="ql-block"> 主治:活血化瘀。</p><p class="ql-block"> 主方:血府遂瘀汤。</p><p class="ql-block"> 三、咳嗽</p><p class="ql-block">咳嗽是有声无痰为咳,有痰无声叫咳嗽。</p><p class="ql-block">辨证论治</p><p class="ql-block">风寒咳嗽:主诉咳嗽声重,痰白清稀,流涕,头痛,恶寒,发热无汗,脉浮紧,苔薄白。</p><p class="ql-block"> 治法:疏风散寒,宣肺止咳。</p><p class="ql-block"> 主方:杏苏散。</p><p class="ql-block">胸闷腹胀加川朴,头痛加羌活,防风,白芷。咽痛加射干,马勃。前额眉骨痛加荆芥。</p><p class="ql-block">风热咳嗽:咳嗽痰黄稠,咳痰不爽加瓜娄,双皮。咽痛十大青叶,板兰根。热重加黄芩,山枝子,板兰根。</p><p class="ql-block">燥热咳嗽:咳嗽痰少,咳嗽胸痛,发热,舌淡红,苔白黄少津,脉细数。</p><p class="ql-block"> 治法:养阴清肺。</p><p class="ql-block"> 主方:桑杏汤。</p><p class="ql-block">伤阴加生地,二冬,元参。热盛加石膏,知母,花粉。 </p><p class="ql-block"> 四、喘证</p><p class="ql-block">实义:以呼吸急促,甚则张口拼肩,不能平卧的症状。</p><p class="ql-block">实喘:声高息重,咳中有痰,病程短,起病急,以呼较快。</p><p class="ql-block">虚喘:呼吸短促,声高低微以吸为快,动则喘甚,病程长,发病慢。</p><p class="ql-block">辨证论治</p><p class="ql-block">寒喘:喘息气短,胸闷咳嗽,咯痰白清稀,鼻塞流涕,起初高,风寒中表现,恶寒发热头痛,口不渴,舌苔薄白,脉浮紧。</p><p class="ql-block"> 治法:去风散寒,宣肺平喘。</p><p class="ql-block"> 主方:麻黄汤加苏子,桔红。</p><p class="ql-block">如原来有此病再犯恶感风寒用小青龙汤。如果汗出可用桂枝汤,风寒挟痰用定喘汤。</p><p class="ql-block">肾阴虚:腰酸痛,夜尿多,滑精,肢冷,舌淡,脉沉细。</p><p class="ql-block"> 治法:补肾纳气。</p><p class="ql-block"> 主方:金匮肾气丸加沉香,痰多加莱服子。</p><p class="ql-block">肾水凌心肺:小便不利,下肢水肿,心悸,咳喘不能平卧。</p><p class="ql-block"> 治法:温阳利水。</p><p class="ql-block"> 主方:真武汤加芩桂术甘汤。</p><p class="ql-block"> 五、哮证</p><p class="ql-block">定义:呼吸急促,候中痰鸣,为主表现。喘以气息,哮以声响。</p><p class="ql-block">冷哮:喉中痰鸣,呼吸气促,痰多而白清稀,胸膈烦闷,面色暗,喜热饮。</p><p class="ql-block"> 治法:温肺散寒,化痰利气。</p><p class="ql-block"> 主方:谢干麻黄汤加苏子,双皮。痰多加三子养辛汤。风寒加小青龙汤。</p><p class="ql-block">热哮:呼吸急促,喉中痰鸣,胸闷气粗,痰黄稠不易络出,面赤烦燥,喜冷饮,如兼有风热感冒的症状发热,恶寒,口干烦燥,口渴。</p><p class="ql-block"> 治法:清热宣肺化痰降气。</p><p class="ql-block"> 主方:越脾加半夏汤组成,麻黄,大枣,甘草,半夏,射干,苏子,双皮,黄芩,瓜娄。</p><p class="ql-block">肺气虚:气短息微,咳嗽,痰稀,畏寒,自汗,面色苍白,舌淡,苔白,脉细弱。</p><p class="ql-block"> 治法:益气固表。</p><p class="ql-block"> 主方:补肺汤,药方组成人参,生芪,五味子,只菀,双皮。扁阴加麦冬,汗多加麻黄根,浮小麦。</p><p class="ql-block">脾虚:咳喘痰多无力,食欲不振,腹胀,大便溏溥,舌淡,苔白腻,脉虚弱。</p><p class="ql-block"> 治法:健脾益气。</p><p class="ql-block"> 主方:六君子汤或参苓白术散。</p><p class="ql-block">肾虚:气鳖息促,动则忧甚,扁阴虚,畏寒,肢冷,腰酸,五更泻,水肿。偏阳虑,潮热,盗汗,夜寐不安,五心烦热,腰酸。</p><p class="ql-block"> 阴虚:七味都气丸</p><p class="ql-block"> 阳虚:金匮肾气丸加沉香,痰多加菜服子。</p><p class="ql-block"> 肺痛</p><p class="ql-block">定义:以咳嗽胸痛,咳浓痰,腥臭或浓血。</p><p class="ql-block">治法:清热解毒,清肺化痰,化瘀排脓。</p><p class="ql-block">主方:千金莱苓汤加浦公英,银花,鱼腥草。</p><p class="ql-block">辨证论治</p><p class="ql-block">初期:表现为发热寒战,咳嗽胸痛,痰粘而少,口干咽燥,舌质红,苔薄白,脉浮数。</p><p class="ql-block"> 治法:疏散风热,清肺化痰。</p><p class="ql-block"> 主方;银晓散,咳重加杏仁,川贝。</p><p class="ql-block">热重加杏仁,川贝,热重加石膏,黄芩,鱼腥草,胸痛加郁金,不娄。</p><p class="ql-block"> 成痈期: 咳嗽气急,咳腥臭,脓痰,但热无寒,汗出,胸痛,胸闷,舌苔黄腻,脉滑数。</p><p class="ql-block"> 治法:清热解毒,化瘀利痰。</p><p class="ql-block"> 主方:千金苇苓汤,痰多加川贝,天竹黄。</p><p class="ql-block">溃脓欺期:咳脓血痰或米粥样,量多味臭,胸痛,烦闷不安。</p><p class="ql-block"> 治法:清热解,化瘀排脓。</p><p class="ql-block"> 主方:千金韦苓汤十清热解毒汤,高烧加白虎汤。</p><p class="ql-block"> 失音</p><p class="ql-block">定义:说话对声嘶哑,严重不能出声。</p><p class="ql-block">风寒型:实然声哑,可兼有咳嗽,痰白发热。</p><p class="ql-block"> 治法:祛风散寒,宣肺利气。</p><p class="ql-block"> 主方:金沸草散加减。</p><p class="ql-block">风热犯肺:声音嘶哑,咳嗽痰黄稠干,口燥,咽喉疼痛,兼有风寒表症。</p><p class="ql-block"> 治法: 清热宣肺,化痰开窍。</p><p class="ql-block"> 主方:清咽利肺汤,组成药方,桔梗,前胡,双皮,川贝,甘草,知母,黄岑,技子。</p><p class="ql-block">肺虚:清燥津伤,音哑,干咳无痰,舌红无痰,舌红少菩,腺细数。</p><p class="ql-block"> 治法:清肺润燥。</p><p class="ql-block"> 主方:百合固金汤,百合12g生地15g熟地10g元参10g川贝8g桔梗6g麦冬10g白芍15g当归6g。</p><p class="ql-block"> 肺痨</p><p class="ql-block">定义:是以身体遂渐消瘦,以咳嗽,潮热,咳血,盗汗为四大症状。</p><p class="ql-block"> 治则:补虚以扶其源,杀色以绝根本。 </p><p class="ql-block">辩证论治:</p><p class="ql-block">阴虚肺燥:午后潮热,盗汗,两颧潮红,咳嗽少痰。或痰咳中带血,口燥,咽干,舌红少津,脉细数。</p><p class="ql-block"> 治法:滋阴润肺,止咳杀虫。</p><p class="ql-block"> 主方:月华丸加桑菊。</p><p class="ql-block">阴虚脾弱:肺阴虚,食欲不振,胸满,消瘦,大便,糖泻,舌红少津,脉细数。</p><p class="ql-block"> </p> <p class="ql-block">2024年11月2日江火孟绘集。</p> <p class="ql-block">下本连接第二集。</p>