中国古代数学问题(20题)略解

智勇

<p class="ql-block">1. 醇酒薄酒</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">肆中饮客乱纷纷,薄酒名醨厚酒醇。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">醇酒一瓶醉三客,薄酒三瓶醉一人。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">共同饮了一十九,三十三客醉颜生。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">试问高明能算士,几多醨酒几多醇?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:有薄酒和醇酒两种,醇酒一瓶能醉倒三个客人,薄酒则要三瓶才能醉倒一人,33个客人共喝了19瓶酒,最后都醉倒了,请问薄酒和醇酒各有多少瓶?</p> <p class="ql-block">2. 争强斗胜</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">八臂一头号夜叉,三头六臂是哪吒。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">两处争强来斗争,不相胜负正交加。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">三十六头齐厮打,一百八手乱相抓。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">旁边看者殷勤问,几个哪吒几夜叉?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:这个问题的大意是夜叉有8条臂和1个头,哪吒有6条臂和3个头。现有若干夜叉和哪吒在一起厮打,总共有36个头和108只手,请问有几个哪吒和几个夜叉?</p> <p class="ql-block">3. 秋千索长几何?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">平地秋千未起,踏板一尺离地。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">送行二步与人齐,五尺人高曾记。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">仕女佳人争蹴,终朝笑语欢嬉。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">良工高士素好奇,算出索长有几?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">(注:一步合五尺)</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:秋千垂直于地面的时候,踏板距离地面1尺,人推了秋千两步(10尺),秋千的踏板就与人一样高,人的高度为5尺,求秋千的索长。</p> <p class="ql-block">4. 分添船价</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">邻家有客乱争喧,相见问其所以然。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">二百三十六担货,程途远近论船钱。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">九十五担六分算,八十五担四分还。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">更有五十六担货,二分五厘算为先。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">只因剥浅争船价,二两五钱二分添。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">请问高明能算士,各人分派免扰煎。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:邻家有人在喧哗争吵,于是前去问原因。原来是在为算不清运费而争执。一共运了236担货物,船费按照交货路途的远近而论。其中第一家有95担货,路途较远,每担6分钱,第二家有85担货物,路途稍微近一点,每担4分钱,第三家有56担货,路途最近,每担2分5厘钱。中途要缴纳剥浅费作为治河之用,一共多付了二两五钱二分。请问,如果按照远近船钱,三家应该如何分摊剥浅费才能避免纷争?</p> <p class="ql-block">5. 行程减等</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">三百七十八里关,初行健步不为难,</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">次日脚痛减一半,六朝才得到其关,</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">要见每朝行里数,请君仔细算相还。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:距离关一共三百八十七里路,第一天健步行走,第二天因为脚痛,之后每天步行的路程均较前一日减半,一共花了六天到达关,请问每天走了多少路?</p> <p class="ql-block">6. 竹筒容米</p><p class="ql-block">家有九节竹一茎,为因盛米不均平,</p><p class="ql-block">下头三节三升九,上梢四节贮三升,</p><p class="ql-block">唯有中间两节竹,要将米数次第盛。</p><p class="ql-block">若是先生能算法,也叫算得到天明。</p><p class="ql-block">释义:家中有一个用于盛米的竹筒,共有九节,每一节能盛的米量从上到下呈等差数列,上头四节总共可以储米3升,最下面的三节可以盛米三升九,求竹筒总共能盛多少米?</p> <p class="ql-block">7. 封山周栈</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今有封山周栈三百二十五里,甲、乙、丙三人围绕周栈行,甲日行一百五十里,乙日行一百二十里,丙日行九十里。问周行几何日会?</p> <p class="ql-block">8. 马日行几何?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今有客马日行三百里。客去忘持衣,日已三分之一,主人乃觉。持衣追及与之而还,至家视日四分之三。问主人马不休,日行几何?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:现有客人的马一天能走300里。一天过去了三分之一,主人发现客人走的时候忘记了拿衣服。主人带上衣服追客人,将衣服还给客人返回家中,到家中发现一天过去了四分之三。请问,如果主人的马不停歇,那么一天可以走多少里?</p> <p class="ql-block">9. 猎犬逐兔</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今有兔先走一百步,犬追之二百五十步,不及三十步而止。问犬不止,复行几何步及之?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:现有一只兔子先走了一百步,一只狗随后开始追兔子,追了二百五十步,在距离兔子三十步远的地方停了下来,请问:如果狗不停下来,那么需要再追多少步可以追到兔子?</p> <p class="ql-block">10.老鼠打洞</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今有垣厚五尺,两鼠对穿,大鼠日一尺,小鼠也日一尺。大鼠日自倍,小鼠日自半。问何日相逢,各穿几何?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:有厚五尺的墙壁,大小两只老鼠同时从墙的两面,沿一直线相对打洞。大鼠第一天打进1尺,以后每天的速度为前一天的2倍;小鼠第一天也打进1尺,以后每天的进度是前一天的一半。它们多久可以相遇?</p> <p class="ql-block">11. 赵嫂绩麻</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">赵嫂自言快绩麻,李宅张家雇了她。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">李宅六斤十二两,二斤四两是张家。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">共织七十二尺布,二家分布闹喧哗。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">借问高明能算士,如何分得布无差。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:李家和张家雇了赵嫂织麻布,李宅提供了六斤十二两的原料,张家提供了二斤四两的原料,最后共织了七十二尺布,最后两家分布闹得不可开交,请问应该如何分布?</p> <p class="ql-block">12. 牛马羊食人苗</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今有牛、马、羊食人苗。苗主责之粟五斗。羊主曰:“我羊食半马。”马主曰:“我马食半牛。“今欲衰偿之,问各出几何?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:现有牛、马和羊吃了人家的苗。苗的主人让他们赔偿五斗粟米。羊主人说:“我的羊吃的苗是马吃的苗的一半。“马主人说:“我的马吃的苗是牛吃的苗的一半。”现在想要按比例赔偿,请问牛、马和羊的主人各应该出多少粟米?(注:衰分,即按比例分配)</p> <p class="ql-block">13. 女子善织</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今有女子善织,日自倍,五日织五尺。问日织几何?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:现有女子善于织布,每天织的布都比前一天翻倍,五天一共织了五尺布,请问每天织布多少?</p> <p class="ql-block">14. 几日相逢</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今有甲发长安,五日至齐;乙发齐,七日至长安。今乙发已先二日,甲乃发长安。问几何日相逢?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:甲从长安出发,五日可以到达齐国;乙从齐国出发,七日可以到达长安。现在乙先出发,两天后,甲从长安出发。请问几天后两人相遇?</p> <p class="ql-block">15. 持米出关</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今有人持米出三关,外关三而取一,中关五而取一,内关七而取一,余米五斗。问持米几何?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:有人背着米过三关。经过外关时,用全部米的纳税,经过中关时,用了剩下的米的纳税,经过内关时,再用了剩余米的纳税,最后剩下5斗米。请问,这个人出关之前原来背着多少米?</p> <p class="ql-block">16. 秋程人功</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今有穿渠,长二十九里一百四步,上广一丈二尺六寸,下广八尺,深一丈八尺,秋程人功三百尺。问:须功几何?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:现在要挖一条长度为二十九里一百零四步的水渠,水渠的截面为梯形,上底宽一丈二尺六寸,下底宽八尺,深一丈八尺。秋季工程额定每人一功挖三百立方尺。问:需要多少个功?</p> <p class="ql-block">17. 竿不知其长</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今有竿不知其长,量得影长一丈五尺.立一标杆,长一尺五寸,影长五寸.问竿长几何?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:有一根竹竿不知道有多长,量出它在太阳下的影子长一丈五,同时立一根一尺五的小标杆,它的影长五寸.请你算一算竹竿的长度是多少?(注:丈和尺是古代的长度单位,1丈=10尺,1尺=10寸)</p> <p class="ql-block">18. 隔墙分银</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">隔墙听得客分银,不知人数不知银。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">七两分之多四两,九两分之少半斤。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:隔着墙壁听到有人分银子,不知道有多少人和多少银子。每人分七两则多四两,每人分九两则少半斤(即8两),请问有多少人和多少银子?</p> <p class="ql-block">19. 物不知其数</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今有物不知其数,三三数之剩二,五五数之剩三,七七数之剩二,问物几何?</p> <p class="ql-block">20. 待客沽酒</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">待客携壶沽酒,不知壶内金波。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">逢人添倍又相和,共饮斗半方可。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">添饮还经五处,壶中酒尽无多。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">要知原酒无差池,甚么法儿方可。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">释义:家里来了客人买酒,不知道壶里原来有多少美酒。买酒时遇到熟人朋友,将壶中酒加倍后,便和朋友一起喝掉1.5斗才停。这样添酒喝酒反复5次,最后将壶中酒喝光。请问用什么方法可以算出原来壶里有多少酒?</p>

释义

请问

几何

多少

五尺

秋千

主人

薄酒

一丈

夜叉