<p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">当决定入川自由行的那一刻,首先想到的是——都江堰!那是古人的智慧之作,福泽天府之国,福泽千秋万代的水利工程,怎能不亲临其境,一睹为快!</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">都江堰,位于成都都江堰市城西,坐落在成都平原西部的岷江上,始建于秦昭王末年(约公元前256~前251),是蜀郡太守李冰父子在前人鳖灵开凿的基础上组织修建的大型水利工程,由分水鱼嘴、飞沙堰、离堆、宝瓶口等部分组成,两千多年来一直发挥着防洪灌溉的作用,使成都平原成为水旱从人、沃野千里的“天府之国”。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">都江堰是全世界迄今为止,年代最久、唯一留存、仍在一直使用、以无坝引水为特征的宏大水利工程,凝聚着中国古代劳动人民勤劳、勇敢、智慧的结晶。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;">七律·初访都江堰</p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;">盛夏初登秦堰楼,</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">凭阑远眺大江流。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">翩跹白鸟风中舞,</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">呼啸狂澜眼底收。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">鱼嘴分洪消隐患,</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">宝瓶引水泽农畴。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">蜀川久作丰饶地,</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">得益先人有善谋。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">秦堰楼入口处,也是多数人游览都江堰景区的起点。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">登秦堰楼凭阑而望,开启都江堰之旅。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">隔江远眺,秦堰楼静静地矗立在半山腰,俯瞰着波涛汹涌的江流。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">看上去并不起眼的鱼嘴,却拥有强大的分流功能,岷江从此处一分为二,部分进入外江,另外部分则进入内江。外江乃天然形成,用于分流泄洪,内江为人工开凿,用于引流灌溉。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">鱼嘴分水堤具有“四六分水”和“二八飞沙”功能。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">鱼嘴修建在岷江的弯道处,将岷江分为内江和外江。其独特的设计利用了弯道环流的规律:在冬、春枯水季节,岷江水位较低,河流主流线多靠近河谷凹岸,此时鱼嘴将约十分之六的江水导入内江,十分之四的江水流入外江,保证了灌区的用水量;而在夏、秋洪水季节,岷江水位相对升高,河流主流线相对变直,大部分江水流向凸岸,故鱼嘴又将十分之六的江水排入外江,十分之四的江水注入内江,消除了内陆洪涝隐患,<span style="font-size:18px;">此即为“四六分水”。</span></p><p class="ql-block">同时,内江处于凹岸,外江处于凸岸,根据弯道的水流规律,澄澈的表层水流流向凹岸(内江),浑浊的底层水流流向凸岸(外江),因此很大一部分沙石会被外江带走,也就是说,约八成沙石会随着惯性离心力的作用排往外江,仅有二成泥沙流往内江,从而有效减少了内江的泥沙淤积。<span style="font-size:18px;">这就是“二八飞沙”。</span></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">飞沙堰是内江外侧的一道低矮堰坝,它与离堆共同作用,能进一步控制宝瓶口的水量。当内江的水量超过一定高度时,洪水会自动漫过飞沙堰排入外江,起到泄洪作用;同时,水流在飞沙堰附近形成漩涡,将水中的大部分沙石甩出飞沙堰,其余沙石则在飞沙堰对面的回水区凤栖窝沉淀,每年有河工予以清理,防止泥沙淤积。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">宝瓶口是人工开凿的引水口,其作用是分流和灌溉,约束进入成都平原的水量。洪水时期,大量的水被宝瓶口阻拦,水面上升,当水面超过旁边的飞沙堰时,就会被飞沙堰后面的排洪渠排往外江,实现二次排洪。</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">都江堰水利工程通过鱼嘴分水堤、飞沙堰、宝瓶口等部分的协同作用,实现了自动分水、排沙、泄洪等功能,使得成都平原免受旱涝之苦,成为“天府之国”。这一水利工程充分体现了古人的智慧和创造力,历经两千多年仍在发挥作用。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">安澜索桥。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">安澜索桥上,游人熙熙攘攘。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">安澜,安澜,是古人美好的期许,也是如今的现实。因为都江堰水利工程的兴建,狂澜听人派遣,不再兴风作浪祸害黎民百姓,是名副其实的“安澜”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">二王庙。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">二王庙是纪念战国时期都江堰修建者李冰父子的专祠,初建于南北朝,现存建筑系清末民初所建。该庙宇依山而建,背有群峰高耸,前有古堰横陈,下有“玉垒关”和离堆峡口,享有“玉垒仙都”的美誉。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">二王庙原是纪念蜀王杜宇的“望帝祠”,南北朝时迁“望帝祠”于郫县,原庙改祀李冰,更名为“崇德庙”。宋以后,李冰父子相继被敕封为王,便改崇德庙为“王庙”,到了清代,正式定名为“二王庙”。</p><p class="ql-block">二王庙的建筑群依山势而建,占地少,落差大,不强调中轴对称,规模宏大,布局严谨。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">伏龙观。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">伏龙观位于都江堰离堆公园内,是纪念李冰的专祠。该观始建于晋代,原名“范贤馆”,是为纪念三国贤士范长生而建的。北宋初年,为纪念李冰父子的功绩,扩建殿宇,沿袭李冰“降龙治水”传说,改称伏龙观。</p><p class="ql-block">伏龙观建于离堆之上,三面悬绝,雄伟庄严。观内前殿正中有李冰石像,为1974年迁建安澜索桥时发掘的文物,雕塑于东汉建宁元年(168年),高2.9米,重4.5吨,是中国最早的圆雕石像,当时用于作水文标记。</p><p class="ql-block">伏龙观左侧紧临宝瓶口,江水奔腾澎湃,气势磅礴。观后最高处建有观澜亭,两层八角,凭栏远眺,可见鱼嘴、索桥及岷江激流、西岭雪峰。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">玉垒山与玉垒阁。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">玉垒山顶的玉垒阁。乘步云梯登阁,可纵览都江堰风景区概貌。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">离堆公园小景。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">都江堰治水三宝:竹笼、杩槎、卧铁。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">竹笼:用竹子编织而成的长圆柱形笼子,里面装满卵石。起挡水、分水、保护堤岸等作用,帮助调节水流和维护水利设施的稳定。</p><p class="ql-block">杩槎:由三根木料绑扎而成的三脚架。它主要用于截流、调节水流等。杩槎可以灵活地拆卸和组装,根据需要改变其布局和数量,从而有效地控制水流的方向和流量,例如在枯水期可以拦截更多的水进入内江,以满足灌溉需求;在洪水期则可以调整杩槎的位置,增加泄洪能力。</p><p class="ql-block">卧铁:埋在内江“凤栖窝”处的若干条铁柱。用于衡量每年岁修时淘挖泥沙深度。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">都江堰南桥,原名普济桥,因仅距老灌县城南门百余步,俗称南桥。</p><p class="ql-block">南桥为廊式古桥,始建无考,原名“凌云桥”,后改名“凌虚桥”,清代易名“普济桥”,桥长约133米,4排5孔。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">都江堰是史诗级的无坝水利工程,匆匆浏览,难以尽兴,也难以全面了解古人的智慧所在。</p><p class="ql-block">期待下一次相见。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">游览路线:</p><p class="ql-block">秦宴楼~二王庙~鱼嘴~飞沙堰~宝瓶口~离堆公园~玉垒阁~老街~南桥。</p><p class="ql-block">游览时间:</p><p class="ql-block">2024.6.14~15。</p><p class="ql-block">费用:</p><p class="ql-block">景点门票80,玉垒阁步云梯40(双向),电子讲解设备:30。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p>