春游苏州——虎丘

保家卫国

<p class="ql-block"><b style="color: rgb(128, 128, 128);">图/文 保家卫国</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(128, 128, 128);">美篇 7443121</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(128, 128, 128);">2024年 4月14日</b></p> <p class="ql-block"><b>  虎丘,在苏州市阊门外。早年那里是海里的一片礁石,名曰</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“海涌山”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">。</b><b>历经岁月,在海浪涌动和辉映下,有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“海涌流辉”</b><b>之美景。据</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">《史记》</b><b>记载,吴王阖闾藏于此。传说葬后三日有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“白虎蹲其上”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">,</b><b>故改名</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“虎丘”</b><b>。吴王阖闾生前酷爱剑,有三千宝剑陪葬。因此,秦始皇、孙权等到此寻剑未果。历代帝王、文人雅士都有造访虎丘的记录,留有匾额、碑文、诗句等。其中南朝的顾野王称其为</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“大吴胜壤”</b><b>;苏轼更有</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“尝言过姑苏不游虎丘,不谒闾丘,乃二欠事”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">的千古名言;</b><b>贝聿铭则赞为</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“吴中第一山”</b><b>。</b></p><p class="ql-block"><b> 辰龙年初春,我同爱人正午时节,离开</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“寒山寺”</b><b>,头顶蒙蒙细雨,来到</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“吴中第一山”</b><b>门坊下……</b></p> <p class="ql-block"><b>  门坊匾额</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“吴中第一山”</b><b>五字映入眼帘。虎丘有身藏</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“三绝九宜十八景”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">之说。</b><b>唐代诗人苏东坡</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">《虎丘寺》</b><b>有云</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“入门无平地,石路穿细岭。阴风生涧壑,古木翳潭井”。</b><b>穿过</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“吴中第一山”</b><b>门坊,来到</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“海涌”</b><b>广场,广场中央摆放着一尊巨大的青铜鼎——周王子鼎。抬头远望,即是虎丘塔。</b></p> <p class="ql-block"><b>  走过海涌广场,向南游走,我们选择南门入,北门出的游览路径。首先来到头山门下,外墙拱门上匾额有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“古吴揽胜”</b><b>;左右两侧</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“山清、水秀”</b><b>;对联是</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“水绕山塘笑旧日莺花笙歌何处,塔浮海涌看新开图画风月无边”</b><b>;拱门内上匾额有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“虎阜禅寺”</b><b>四个大字。</b></p> <p class="ql-block"><b>  穿过头门,来到了</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“断梁殿”</b><b>,即虎丘的二山门。断梁殿正梁上悬挂</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“大吴胜壤”</b><b>的巨幅匾额。</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">  虎丘山风景名胜区全景图</b></p> <p class="ql-block"><b>  走过二山门,按虎丘山风景名胜区全景图指引的方向,来到了虎丘山森林步道标牌下,顺着山道左行向拥翠山庄游走……</b></p> <p class="ql-block"><b>  拥翠山庄是苏州唯一无水园林。拥翠山庄园门居南,门前石阶井然。门楣</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“拥翠山庄”</b><b>用正楷书就。大门左右两壁白墙上嵌有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“龙、虎、豹、熊”</b><b>行漕大字石刻四方,苍劲有力,气势磅礴。拥翠山庄依山势起伏而筑成,旧为月驾轩故址。庄中有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“抱翁轩”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">、</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“灵澜精舍”</b><b>和</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“问泉亭”</b><b>等。</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">  </b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“抱翁轩”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">,轩名出自</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">《庄子.天地》</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">,寓意简朴的生活。又因墙外有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“憨憨泉”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">,古井犹如一个盛水之翁,故得此名。</b></p> <p class="ql-block"><b>  在上山路的西侧,有一古井叫</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“憨憨泉”</b><b>又叫海涌泉,由神僧憨憨所凿,距今已1400余年。此井泉清冽甘淳,有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“井底泉眼潜通海”</b><b>之说。宋代诗人释智愚有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">《憨憨泉》</b><b>诗曰:</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(255, 138, 0);"> 憨泉一掬清无底,暗与曹源正脹通。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(255, 138, 0);"> 陆羽若教知此味,定应天下水无功。</b></p><p class="ql-block"><b> </b></p> <p class="ql-block"><b>  憨憨泉通山道旁有一座舫形建筑,有人称</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“戏台”</b><b>,亭檐下挂匾额</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“海不扬波”</b><b>,两侧抱柱有楹联为</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“花开月榭风亭下,炼句功深石补天”</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">。</b><b>楹联在上山戏台展现,告诉游客虽有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“花开月榭风亭下”,</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">更有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“直挂云帆济沧海”。</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">  </b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“试剑石”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">位于上山路东侧,有一巨石像被人切开一样。一说吴王阖闾得到的莫邪剑试剑之地,另一说为秦始皇砍白虎不中所致。</b></p> <p class="ql-block"><b>  步移换景。沿着山道往上走,看到这块石头,因其石形如桃子一般,故而得名</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“石桃”</b><b>。旧时山上僧人果严主持所书题。</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">  </b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“真娘墓”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">位于虎丘断梁殿外石道右侧。真娘又名贞娘,是唐代苏州名妓,最终为守节自缢而死。唐代诗人白居易关于真娘墓有一首杂言古诗是这样描述的:</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“真娘墓,虎丘道。不识真娘镜中面,唯见真娘墓头草”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">……</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">  石上千人坐三个篆字,是明正德年间(1508)进士、苏州知府胡缵宗所书。南朝时,宋高僧竺道生云游到虎丘,在此讲经说法,有千人列坐听经,遂取名</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“千人石”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">。千人坐旁边的绿字</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“生公讲台”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">,生公即宋高僧竺道生。唐代诗人贾岛关于千人坐有五言绝句描绘:</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);"> </b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">上陟千人坐,低窥百尺松。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);"> </b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">碧池藏宝剑,寒涧宿潜龙。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);"> </b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><b>  虎丘二仙亭坐落于千人石北侧,得名于吕洞宾和陈抟曾在此下棋的神话传说。有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“仙人一盘棋,世上已千年”</b><b>的说法。亭中有两幅对联,一幅是关于吕洞宾的传说:</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“昔日岳阳曾显迹,今朝虎阜再留踪”</b><b>;另一幅是描述陈抟的故事:</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“梦中说梦原非梦,元里求元便是元”</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">。</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">  </b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">“虎丘剑池”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">四字楷书,为唐代书法家顔真卿所书。</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">“剑池”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">二字为古刻,</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">“虎丘”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">二字系明代万历年间,户部主事马之骏请吴中名手章仲玉补刻,原石断圮,著于壁间。故有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“真剑池,假虎丘”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">之说。</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">  </b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“别有洞天”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">位于千人石北侧。</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“洞天”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">传说仙人所居住的地方,其意为洞门后另有一番境界。</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“别有洞天”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">石门顶是一米多宽的天桥,南连接</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“可中亭”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">。在可中亭石侧柱有对联</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“顽石听经,禅心默契;名山埋剑,胜迹长留”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">。上联用的是生公对石讲经的故事,下联用了吴王阖闾陵墓埋剑的典故。</b></p> <p class="ql-block"><b>  据史志记载,春秋时期,吴王阖闾藏池下,以扁诸、鱼肠等数千剑殉,故名</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">“剑池”</b><b>。两崖壁立,中涵石泉,终年不涸。</b><b style="color: rgb(22, 126, 251);">“风壑云泉”</b><b>四字相传出自宋米蒂之笔,形容“寒风出壑,白云映清泉”之情景。剑池四周是峭壁,水面上方有一座石桥飞跨两岸。它是一座长43米,深2.2米的矩形水池。</b></p> <p class="ql-block"><b>  虎丘身藏</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“三绝九宜十八景”</b><b>。伫立在高处,观赏</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“虎丘塔”、</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">“剑池”</b><b>、</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“别有洞天”、“二仙亭”、“千人石”、“生公讲台”、“可中亭”</b><b>三绝、六景一览无余。各景点各有特色,宜新春更能体验虎丘的自然美景和文化韵味。</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">  古塔之北,有座歇山顶厅堂叫</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“致爽阁”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">,坐东朝西。它位于虎丘山最高点,旧名海涌峰,有题石。宋时在此筑有</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“小五台”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">,也称</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“五圣台”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">。 宋代诗人范成大</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">《致爽阁》</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">有诗云:</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);"> </b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">碧嶂横陈似断鏊,画阑相对两雄豪。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);"> </b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">东轩只有云千顷,不似西山爽气高。</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">  御碑亭在塔院东北角,大雄宝殿后身,为八角重檐结构建筑。亭中立有三块康熙、雍正、乾隆的御碑,中间三方立碑,碑高一点二丈,宽四尺。正中一方镌刻康熙御诗一首:</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);"> </b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">秀壁名吴水,悬梦接紫霞。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);"> </b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">仁风期大吏,厚俗止纷华。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(255, 138, 0);"> 停辇舆情问,开轩畎亩赊。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(255, 138, 0);"> 笙歌阵勿用,意你尽桑麻。</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);"> </b></p> <p class="ql-block"><b>  从</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“御碑亭”</b><b>过长廊来到近寐遥喧的院子,这里游客众多,院子里很热闹,抬头向圆石拱门望去,上面镌刻四个大字</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“近寐遥喧”</b><b>。拾级而上,左拐,立刻就静下来,喧闹声也没了,此处是</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“望苏台”</b><b>。驻足在望苏台上,可以眺望虎丘山下风景。</b></p> <p class="ql-block"><b> 望苏台</b></p> <p class="ql-block"><b>  云岩寺塔又称</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“虎丘塔”</b><b>,建于五代后周显德六年(959),是一座七层八角形仿木结构阁楼式砖身木檐塔,塔高约48.2米,塔身由外壁、退廊、塔心三部分组成。虎丘塔塔身向东北方向倾斜,塔顶已偏离底层中心约8米多,最大倾角为3度59分,被誉为中国第一斜塔。有</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“先见虎丘塔,后见苏卅城”</b><b>之说。</b></p> <p class="ql-block"><b>  驻足在</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“致爽阁”</b><b>前端高处,向下俯瞰</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“二仙亭”、“白莲池”</b><b>。白莲池中心有石兀立,上刻</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“点头”</b><b>。传说竺道生讲经,不仅让听众叹服,也让池中这块顽石频频点头。有</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“生来池水满,生去池水空”</b><b>。</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“生公说法,顽石点头,白莲花开”</b><b>的说法。</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">  </b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“山在寺中”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">是历史上虎丘的一大特色。虎阜禅寺在唐宋达到鼎盛。明代形成头山、二山门、三山门格局,并延续至今。其中三山门就是现在的</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“大雄宝殿”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">。</b></p> <p class="ql-block"><b>  从</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“大雄宝殿”</b><b>走出,沿</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“五十三参”</b><b>台阶下来,路经</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“白莲池”</b><b>向南,来到</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“万景山庄”</b><b>,它位于虎丘山门8号,是东山庙遗址。它以一盆一个景,又因其建筑高低错落,属山庄类型,故以</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“万景山庄”</b><b>为园名。</b></p> <p class="ql-block"><b>  万景山庄中的</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“亦山亦水”</b><b>,俗称</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“二道门”</b><b>。</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">  游赏万景山庄的一盆一景,错落有致的古建筑,出得山庄后,赫然见牌坊</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“吴岳神秀”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">牌坊,两柱抱楹联为:</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);"> </b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">春风再扫生公石,落照仍衔短薄祠。</b></p> <p class="ql-block"><b> 环山河初春景色</b></p> <p class="ql-block"><b>  从</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“吴岳神秀”</b><b>门坊过来,观赏环山河初春嫩绿的树木和碧绿的河水,来到</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“浮苍阁”</b><b>门前。浮苍阁位于虎丘东南隅,</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“塔影园”</b><b>中。塔影、塔影,皆因塔而起。塔影园</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“有池泉之胜,以水景见长”,</b><b>它融合了不同历史时期塔影园的亮点,汇成</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“浮苍阁”、“随鸥亭”、“香草庐”、“塔影桥”、“碑亭”、“景观廊架</b><b>”等影园八景,再现塔影园布局简练疏朗,风格质朴、自然的景观风貌。</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">  </b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“脉脉眼中波,盈盈花盛处”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">。踏青赏春,让人生融归自然。</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">  我同爱人从虎丘南门进入,游观至虎丘北门,时长约两小时。苏州虎丘的游览,从海涌山的演变,到虎丘的得名;从吴中第一山到三绝九宜十八景;从虎丘剑池到世界第二斜塔——虎丘塔;从入拱门</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“古吴揽胜”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">游起,到</b><b style="color: rgb(57, 181, 74);">“塔影园浮苍阁”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">虎丘北门走出,步步皆景,景有故事,正如头门外墙楹联所云:</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“水绕山塘笑旧日”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">,莺花笙歌新春娇;</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“塔浮海涌看新开”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">,图画风月绘今朝。彰显</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">“古</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">今</b><b style="color: rgb(255, 138, 0);">揽胜”</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">。</b></p>