【清明节】——唯一以节气命名的节日

云居天柱

<p class="ql-block">目录:</p><p class="ql-block"> 1.今日清明</p><p class="ql-block"> 2.杜牧【清明】赏析</p><p class="ql-block"> 3.春和景明 追忆故人</p><p class="ql-block"> 4·寒食节·清明节 古诗</p><p class="ql-block"> 5.清明感怀</p><p class="ql-block"> 6.清明祭祀禁忌</p> 1.今日清明 <p class="ql-block">  今日,清明!清明是唯一以节气命名的节日,兼具自然与人文两大内涵。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 清明节与春节、端午节、中秋节并称为中国四大传统节日。</p><p class="ql-block"> 在这个传统节日,人们追念先辈,也致敬英雄、缅怀英烈,正所谓“家是最小国,国是千万家”。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"> 斯人已逝,悲伤之余,我们也在沉思中感悟:</p><p class="ql-block"> 予死亡以尊重更予生命以敬畏。别辜负那些逝去的人,也别辜负春天,把握当下的芳华吧!</p><p class="ql-block">(——摘自:新华网)</p> <p class="ql-block">【今日清明】</p><p class="ql-block">——人民日报 2024-04-04 06:58 </p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">燕子来时新社</p><p class="ql-block">梨花落后清明</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今天15时02分</p><p class="ql-block">我们迎来春季第五个节气</p><p class="ql-block">——清明</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">正值“仲春”与“暮春”之间</p><p class="ql-block">春光明媚,春和景明</p><p class="ql-block">莺飞草长,娇蕊争芳</p><p class="ql-block">风轻雨润,天朗气清</p><p class="ql-block">入眼尽是春意盎然</p><p class="ql-block">处处给人清新明朗之感</p><p class="ql-block">“清明”也由此得名</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">清明时节,“柳”别具特色</p><p class="ql-block">柳色青青,柳条长长,柳烟淡淡</p><p class="ql-block">因此,清明又称“柳节”</p><p class="ql-block">民间有折柳、戴柳、插柳等习俗</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">清明也是亲近自然的好时节</p><p class="ql-block">到户外、到田野、到山边</p><p class="ql-block">踏青、赏花、放风筝、荡秋千</p><p class="ql-block">感受旖旎春光,拥抱明媚春天</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">清明既是节气</p><p class="ql-block">又与春节、端午、中秋</p><p class="ql-block">并称中国四大传统节日</p><p class="ql-block">是祭祖和扫墓的日子</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">祭奠祖先、慎终追远</p><p class="ql-block">致敬英雄、感悟精神</p><p class="ql-block">在缅怀先辈的同时</p><p class="ql-block">我们更加珍视现在的生活</p><p class="ql-block">也更加懂得生命的意义</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">让我们心怀感恩</p><p class="ql-block">珍惜每个今天</p><p class="ql-block">让我们拥抱希望</p><p class="ql-block">不负春光,笃定向前</p><p class="ql-block">(——来源:人民日报微信)</p> 2.杜牧【清明】赏析 <p class="ql-block">【清明】</p><p class="ql-block">——晚唐·杜牧·七绝</p><p class="ql-block">清明时节雨纷纷,路上行人欲断魂。</p><p class="ql-block">借问酒家何处有?牧童遥指杏花村。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">[注释]</p><p class="ql-block">《清明》是唐代文学家杜牧的诗作。此诗写清明春雨中所见。第一句交代情景、环境、气氛;第二句写出了人物,显示了人物的凄迷纷乱的心境;第三句提出了如何摆脱这种心境的办法;第四句写答话带行动,是整篇的精彩所在。全诗色彩清淡,心境凄冷,运用由低而高、逐步上升、高潮顶点放在最后的手法,余韵邈然,耐人寻味,历来广为传诵。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">[注解] </p><p class="ql-block">⑴清明:二十四节气之一,在阳历四月五日前后。旧俗当天有扫墓、踏青、插柳等活动。宫中以当天为秋千节,坤宁宫及各后宫都安置秋千,嫔妃做秋千之戏。</p><p class="ql-block">⑵纷纷:形容多。</p><p class="ql-block">⑶欲断魂:形容伤感极深,好像灵魂要与身体分开一样。断魂:神情凄迷,烦闷不乐。这两句是说,清明时候,阴雨连绵,飘飘洒洒下个不停;如此天气,如此节日,路上行人情绪低落,神魂散乱。</p><p class="ql-block">⑷借问:请问。</p><p class="ql-block">⑸杏花村:杏花深处的村庄,位于安徽池州贵池区秀山门外。受此诗影响,后人多用“杏花村”作酒店名。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> [译文] </p><p class="ql-block">江南清明时节细雨纷纷飘洒,路上羁旅行人个个落魄断魂。</p><p class="ql-block">借问当地之人何处买酒浇愁?牧童笑而不答遥指杏花山村。</p> 3.春和景明   追忆故人 <p class="ql-block">【清明】</p><p class="ql-block">春和景明,追忆故人,</p><p class="ql-block">愿人间天上共安康!</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">又是一年春草绿,</p><p class="ql-block">又是一年清明时。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 清明节与清明在同一天,中国人的节日里,既是节气又是节日的,只有清明。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">壹——清明来历</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 清明节的名称与此时天气物侯的特点有关。虽然作为节日的清明在唐朝才形成,但作为时序标志的清明节气早已被古人所认识。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 西汉时期的《淮南子·天文训》中说:“春分后十五日,斗指乙,则清明风至。”</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">“清明风”即清爽明净之风。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 《岁时百问》则说“万物生长此时,皆清洁而明净。故谓之清明。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 清明,不仅缘于万物此时的生长清洁明净,也缘于这一时期的太阳也是清新的太阳,流转于这一时期天地之间的阳气,也是清新的阳气。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 清明一到,气温升高,正是春耕的大好时节,故有“清明前后,种瓜点豆”之说。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 约在唐代时,清明节融合了上巳节踏青的内容,由于清明上坟都要到郊外去,在哀悼祖先之余,顺便在明媚的春光里骋足青青原野,也是转换心情的一种方式。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 唐代大诗人王维有诗云:“少年分日作遨游,不用清明兼上巳”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 宋代沿续了前代的寒食清明习俗,清明节成为了将寒食风俗与上巳踏青等活动相融合的传统节日。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 唐代时,寒食清明放假四天,后来沿续到七天。宋代时规定放假七天。可见清明节历来被人重视。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 至此,清明节成为融合“节气”与“节俗”的综合节日,既是二十四节气之一,也是中国传统节日,最重要的祭祀节日之一,祭祖和扫墓的日子。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">贰——清明三候</p><p class="ql-block">一候🌿桐始华🌿</p><p class="ql-block"> 此时桐树开始开花。纯白的桐花迎风开放花开花谢、几许年华。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">二候🐭<span style="font-size: 18px;">田鼠化为鴽🦅</span></p><p class="ql-block"> 田鼠因烈阳之气渐盛而躲回洞穴,喜爱阳气的鴽鸟开始出来活动。</p><p class="ql-block">田鼠为至阴之物,鴽鸟为至阳之物。</p><p class="ql-block">田鼠化为鴽,意指阴气潜藏而阳气渐盛。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">三候🌈虹始见🌈</p><p class="ql-block"> 虹🌈为阴阳交会之气,纯阴纯阳则无,若云薄漏日,日穿雨影,则虹见。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">叁——清明习俗</p><p class="ql-block">01</p><p class="ql-block">祭祀/ QingMing</p><p class="ql-block"> 在这一天,我们为先人扫墓,既是礼敬祖先,不忘前人的伟大奉献;也是慎终追远,寄托后人的无限哀思。</p><p class="ql-block">02</p><p class="ql-block">踏青/ QingMing</p><p class="ql-block">高田二麦接山青,</p><p class="ql-block">傍水低田绿未耕。</p><p class="ql-block">桃杏满村春似锦,</p><p class="ql-block">踏歌椎鼓过清明。</p><p class="ql-block"> 清明时节,除了扫墓。另一项重大活动就是踏春了。四月春回大地,各地春色正好,我们既要缅怀先人,更要把握当下。</p><p class="ql-block">03</p><p class="ql-block">插柳/ QingMing</p><p class="ql-block">谚语云:</p><p class="ql-block">“清明不戴柳,红颜变白首。”</p><p class="ql-block"> 在古人的观念中,取柳枝著户上,百鬼不入家。因此,清明插柳戴柳,主要是为了辟邪之用。</p><p class="ql-block">04</p><p class="ql-block">放风筝/ QingMing</p><p class="ql-block"> 四月,春暖花开。人们会把自己的疾病和苦难写在风筝上,待风筝飞上蓝天后,便剪断牵线,随风而去。</p><p class="ql-block"> 所以,放风筝除了是一种娱乐活动外,更有祛除晦气之意。</p> <p class="ql-block">肆</p><p class="ql-block">清明食俗</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">01</p><p class="ql-block">青团/ QingMing</p><p class="ql-block"> 清明时节,江南一带有吃青团的风俗习惯。</p><p class="ql-block"> 青团,用艾草汁或者是浆麦草的汁,拌进糯米粉里,再包裹进豆沙馅儿,不甜不腻,带有清淡却悠长的青草香气。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">02</p><p class="ql-block">清明果/ QingMing</p><p class="ql-block">安徽、江西等我国南方省份多在清明节吃清明果。</p><p class="ql-block"> 清明果和青团相似,但略有不同。</p><p class="ql-block">其一,清明果多为饺子型。</p><p class="ql-block">其二,清明果里面的馅多为五香干、笋干等,是咸的;青团则是以豆沙甜口馅为主。</p><p class="ql-block">其三,清明果通常用鼠曲草,而青团喜欢用艾草。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">03</p><p class="ql-block">螺蛳/ QingMing</p><p class="ql-block"> 清明前后,螺蛳肥壮。俗话说:“清明螺,赛只鹅。”农家有清明吃螺蛳的习惯,这天用针挑出螺蛳肉烹食,叫“挑青”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">04</p><p class="ql-block">桃花粥/ QingMing</p><p class="ql-block"> 除了上面几种流传至今的清明传统美食,古人还会在清明节以新鲜之桃花瓣煮粥,熬成一碗桃花粥。</p><p class="ql-block">唐冯贽《云仙杂记》诗云:“洛阳人家,寒食装万花舆,煮桃花粥。”</p> <p class="ql-block">伍</p><p class="ql-block">清明寄语</p><p class="ql-block">曾子曰:“慎终追远,民德归厚矣。”</p><p class="ql-block"> 清明祭扫,更是中国人最重要的习俗。</p><p class="ql-block"> 我们在祖先的坟前除草祭扫,放上供品,燃纸钱金锭,或简单地献上一捧花,低声细诉对亲人的思念。</p><p class="ql-block"> 中国人祭祖,或许相信的不是鬼神灵魂,而是相信亲人对我们的爱,是不会消失的,他们只是换了个地方,活在我们心里。</p><p class="ql-block"> 清明节真正的意义,除了勿忘,还有珍惜。</p><p class="ql-block"> 珍惜当下的大好时光,珍惜眼前的亲朋好友,珍惜自己的一切拥有。</p><p class="ql-block"> 好好活着,好好活下去,才是对故人最好的祭奠。</p><p class="ql-block"> 生活还得继续,哀思过后,且歌且行,迎接春天,继续自己的人生之旅。</p><p class="ql-block"> 细雨纷纷,烟柳垂泪,行人断魂,是对逝者的缅怀;</p><p class="ql-block"> 万物生长,惠风和畅,天清地明,是对生者的祝福;</p><p class="ql-block"> 万物有灵,春发几枝,惟愿人间天上共安康。</p><p class="ql-block">“燕子来时新社,梨花落后清明。”</p><p class="ql-block"> 逝者已逝,生者如斯。</p><p class="ql-block"> 看开当下,心向美好,便可重获新生。</p><p class="ql-block"> 清明节,让我们为天堂的亲人送去一盏明灯,愿他们从此没有伤悲,也愿你我不负当下,幸福余生。</p> 4·寒食节·清明节  古诗 <p class="ql-block">(4月3日),清明前一天,是寒食节,又称“禁烟节”、“冷节”、“百五节”。</p><p class="ql-block">寒食节时,禁烟火,只吃冷食。并在后世的发展中逐渐增加了祭扫、踏青、秋千、蹴鞠、牵勾、斗鸡等风俗,寒食节前后绵延两千余年,曾被称为中国民间第一大祭日。</p><p class="ql-block">在我国的古代中,寒食节并不如现在这般被人们淡忘,而是一年之中的重大节日之一,又称:“禁烟节”、“冷节”、“百五节”。</p><p class="ql-block">让我们通过寒食节诗词,来找寻那远去的文化记忆了。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《寒食》</p><p class="ql-block">——唐·韩翃</p><p class="ql-block">春城无处不飞花,</p><p class="ql-block">寒食东风御柳斜。</p><p class="ql-block">日暮汉宫传蜡烛,</p><p class="ql-block">轻烟散入五侯家。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 唐代制度,到寒食这天,皇帝宣旨取榆柳之火赏赐近臣,以示皇恩。</p><p class="ql-block"> 韩翃用巧妙的手法再现了长安的寒食:暮春时节,长安城处处柳絮飞舞、落红无数,寒食节东风吹拂着皇家花园的柳枝。夜色降临,宫里忙着传蜡烛,点蜡烛的轻烟散入王侯贵戚的家里。</p> <p class="ql-block">《清明日》</p><p class="ql-block">——唐·温庭筠</p><p class="ql-block">清娥画扇中,春树郁金红。</p><p class="ql-block">出犯繁花露,归穿弱柳风。</p><p class="ql-block">马骄偏避幰,鸡骇乍开笼。</p><p class="ql-block">柘弹何人发,黄鹂隔故宫。</p><p class="ql-block">【译文:】</p><p class="ql-block">色彩斑斓的清蛾飞舞,如同画扇里一般;满园春意盎然,郁金香红遍庭院。一早外出踏青,看到各色花瓣上的露水晶莹剔透;归来时,清风拂过那袅娜多姿的柔弱柳枝。</p><p class="ql-block">骄傲的马匹在偏僻的帐帏旁昂首嘶鸣,受惊的鸡群从刚打开的笼子里窜出。是谁在用弹弓发射飞弹?吓得黄鹂赶紧飞入隔壁庭院。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">这首诗风格明快,色彩艳丽,繁花带露,弱柳扶风,全诗充满诗情画意,清明时节自然界的和谐美景,让外出踏青的人们心情格外愉悦。</p> <p class="ql-block">《清明》</p><p class="ql-block">——宋·黄庭坚</p><p class="ql-block">  佳节清明桃李笑,野田荒冢只生愁。</p><p class="ql-block">  雷惊天地龙蛇蛰,雨足郊原草木柔。</p><p class="ql-block">  人乞祭余骄妾妇,士甘焚死不公侯。</p><p class="ql-block">  贤愚千载知谁是,满眼蓬蒿共一丘。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">【译文:】</p><p class="ql-block"> 清明时节,桃红李白,含笑盛开。田野之上,荒冢杂草丛生,倍感凄凉。春雷滚滚,惊醒冬眠中的龙蛇,春雨充沛,郊野草木青绿柔美。古有齐人出入坟墓间乞讨祭食以向妻妾夸耀,也有介子推拒做官而被大火烧死。贤者愚者,千年之后,又有谁人能知?最后留在世间的只不过是满目乱蓬的野草而已。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 黄庭坚的清明节,有桃李笑,亦有荒冢愁,有春雷阵阵,亦有雨足草柔,却又有千古一叹:贤者与愚者,终究都会归于荒冢之中,无法再分彼此。</p> <p class="ql-block">《清明日对酒》</p><p class="ql-block">——宋·高翥</p><p class="ql-block">南北山头多墓田,清明祭扫各纷然。</p><p class="ql-block">纸灰飞作白蝴蝶,泪血染成红杜鹃。</p><p class="ql-block">日落狐狸眠冢上,夜归儿女笑灯前。</p><p class="ql-block">人生有酒须当醉,一滴何曾到九泉。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">【译文:】</p><p class="ql-block"> 清明这一天,山头到处都是祭祖的人们,焚烧的纸灰像白色的蝴蝶到处飞舞,人们哭声哀凄不绝,如同杜鹃啼血一般。黄昏时分,寂寂的坟场一片荒凉,只有狐狸躺在坟上睡觉,而上坟归来的儿女们却在灯前欢声笑语。所以,人活着时候就应该今朝有酒今朝醉。人死之后,儿女们到坟前祭祀的酒哪有一滴能流到九泉之下呢?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> “人生有酒须当醉,一滴何曾到九泉。”这句诗感慨人生的无常,它告诉我们一个简单的道理,人要活在当下,认真地生活,也要认真地享受生活。</p> <p class="ql-block">《清明夜》</p><p class="ql-block">——唐·白居易</p><p class="ql-block">好风胧月清明夜,碧砌红轩刺史家。</p><p class="ql-block">独绕回廊行复歇,遥听弦管暗看花。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">【译文:】</p><p class="ql-block"> 清明节的夜晚,清风徐徐,月色明朗,我身在有着碧色石头砌的台阶,红色砖墙的长廊刺史府邸中,在走廊间徘徊,听到远处传来悠扬的管弦乐声,又停下来静静把花儿欣赏。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 这首诗的特别之处是没有写清明的哀伤与清冷,从一“碧”一“红”两个色彩鲜明的颜色就能看出,诗人心情很愉悦,清风明月下,悠闲自在地听曲赏花,静享美好的春夜时光。</p> 5.清明感怀 <p class="ql-block">【清明感怀】</p><p class="ql-block">2024·04·04</p><p class="ql-block">一春一岁一清明,</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">一陵一地一坟茔,</span></p><p class="ql-block">一草一木一<span style="font-size: 18px;">追思</span></p><p class="ql-block">一阴一阳一悲情。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">一年一度一清明,</p><p class="ql-block">一松一柏一山青。</p><p class="ql-block">一花一果一叩拜,</p><p class="ql-block">一山一水一乡情。</p><p class="ql-block">🌹🌹🌹🌹🌸🌸🌸🌸</p><p class="ql-block">🏃🏃🏃👣👣👣……✍️</p><p class="ql-block"><br></p> 6.清明祭祀禁忌 <p class="ql-block"><i><u>清明节的禁忌你都了解了吗?</u></i></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 农村有句俗语"二月清明挂在后,三月清明挂在前",就是说农历二月份清明节的话,那么挂清要插在坟墓的后面,而三月份清明挂清就要插在坟墓前面。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">1、清明节扫墓宜早不宜晚。</p><p class="ql-block"> 一般是尽量提前一到两天为好,在民间有着"早清明、晚十一"的说法。第二个是扫墓当天时间的早晚,一般扫墓是在上午去为宜,其中8点到12点钟最好,扫墓最好是在下午三点钟之前完成。</p><p class="ql-block">2、清明节扫墓有"前三后四"的说法。</p><p class="ql-block"> 所谓"前三后四",说的是清明节扫墓的最佳时间是在清明节前面三天和后面四天,也就是这个七天都是可以扫墓。</p><p class="ql-block">3、清明节扫墓忌浓妆艳抹,穿大红大紫的衣服。</p><p class="ql-block">4、病人、孕妇和3岁以下的孩童不要参与扫墓。</p><p class="ql-block">5、忌踩踏他人的坟墓。</p><p class="ql-block">6、忌嬉骂、议论先人。</p><p class="ql-block">7、上坟祭品"三不带"。</p><p class="ql-block"> 这是对上坟供品的要求,一般不能带谐音不好的水果,比如梨子,柿子和葡萄等成串的水果。也不能带空心的食物当供品。</p><p class="ql-block"> 还有一种不能带的就是桃木饰品、古钱币等辟邪的饰物在身上。古人认为带这些东西去祭祖,是对先祖先的不敬。三不带空心食品当祭品。</p><p class="ql-block">8、忌坟头长杂草、树枝、竹子,发现洞穴要修补。</p><p class="ql-block">9、记得要坟头添土。</p><p class="ql-block">10、文明祭扫,一定要清理干净现场,绝不留下火种及垃圾。</p>