愚公移山

一粒轩书法工作室

<p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="color:rgb(22, 126, 251);"><i>愚公移山</i></b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="color:rgb(22, 126, 251);"><i>【先秦】列御寇</i></b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="color:rgb(22, 126, 251);"><i>太行、王屋二山,方七百里,高万仞。本在冀州之南,河阳之北。</i></b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="color:rgb(22, 126, 251);"><i>北山愚公者,年且九十,面山而居。惩山北之塞,出入之迂也。聚室而谋曰:“吾与汝毕力平险,指通豫南,达于汉阴,可乎?”杂然相许。其妻献疑曰:“以君之力,曾不能损魁父之丘,如太行、王屋何?且焉置土石?”杂曰:“投诸渤海之尾,隐土之北。”遂率子孙荷担者三夫,叩石垦壤,箕畚运于渤海之尾。邻人京城氏之孀妻有遗男,始龀,跳往助之。寒暑易节,始一反焉。</i></b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="color:rgb(22, 126, 251);"><i>河曲智叟笑而止之曰:“甚矣,汝之不惠。以残年余力,曾不能毁山之一毛,其如土石何?”北山愚公长息曰:“汝心之固,固不可彻,曾不若孀妻弱子。虽我之死,有子存焉;子又生孙,孙又生子;子又有子,子又有孙;子子孙孙无穷匮也,而山不加增,何苦而不平?”河曲智叟亡以应。</i></b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="color:rgb(22, 126, 251);"><i>操蛇之神闻之,惧其不已也,告之于帝。帝感其诚,命夸娥氏二子负二山,一厝朔东,一厝雍南。自此,冀之南,汉之阴,无陇断焉。</i></b></p> <p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>注释</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>太行山:在黄土高原和华北平原之间。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>王屋山:在山西阳城、垣曲与河南济源之间。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>方:指面积。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>仞:古代长度单位,以七尺或八尺为一仞。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>冀州:古地名,包括现在河北省,山西省,河南省黄河以北,辽宁省辽河以西的地区。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>河阳:黄河北岸。山的北面和江河的南面叫做阴,山的南面和江河的北面叫做阳。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>且:副词,将近。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>面山而居:面对着山居住。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>惩(chéng):戒,这里是“苦于、为…所苦”的意思。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>塞(sè):阻塞。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>迂(yū):曲折、绕远。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>聚室而谋:集合全家来商量。室,家。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>汝:你。这里做复数看,为“你们”的意思。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>毕力平险:尽全力铲除险峻的大山。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>指通豫南:一直通向豫州的南部。指,直。豫州,古地名,在今河南省黄河以南。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>汉阴:汉,就是汉水;阴,山的北面或水的南面叫阴。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>献疑:提出疑问。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>以:凭借。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>杂然相许:纷纷表示赞成。杂然,纷纷的样子。许,赞同。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>损:削减。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>曾(céng):副词,加强否定语气,可译为“连…也…”,常与“不”连用。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>魁父:古代一座小山的名称,在现今河南省开封县陈留镇境内。魁(kuí)。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>丘:土堆。置:安放。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>且:况且。焉:疑问代词,哪里。荷(hè):扛的意思。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>夫:成年男子。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>箕畚(jī běn)簸箕,一种用竹片或柳条编成的器具。这里是用箕畚装土石的意思。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>孀(shuāng) :孀妻,寡妇。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>遗男:遗孤,单亲孤儿,遗腹子。龀(chèn):儿童换牙齿,乳齿脱落后重新长恒齿。这里始龀表示年龄,约七八岁。龀,换牙。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>寒暑易节:冬夏换季,指一年的时间。易,交换。节,季节。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>始一反焉:才往返一次。反,通“返”往返。焉,语气助词。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>河曲:古地名,在今山西省芮城县西。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>叟(sǒu):老头。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>惠:同“慧”,聪明;不惠,指愚蠢。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>其:在“如…何”前面加强反问语气。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>长息:长叹。一毛:一草一木,地面所生的草木,这里指山的一小部分。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>汝心之固,固不可彻:你思想顽固,顽固到了不可改变的地步。彻,通。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>匮(kuì):竭尽的意思。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>虽我之死:即使我死了。虽,即使。之,用在主谓之间,无实意。苦:愁。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>亡(wú)以应:没有话来回答。亡,通“无”。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>操蛇之神:神话中的山神,手里拿着蛇,所以叫操蛇之神。操,持。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>惧其不已:怕他不停地干下去。其,愚公。已,停止。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>帝:神话中的天帝。感其诚:被他的诚心所感动。感,被…感动。夸娥氏:神话中力气很大的神。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>负:背。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>厝(cuò):同“措”,放置。朔东:就是朔方以东地区,指山西省的东部。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>雍:就是雍州,在现今陕西、甘肃省一带地区。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>陇断:即垄断,山冈高地。</i></b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(255, 138, 0);"><i>列子:这是一部古书的名称,属于中国先秦时期道家的著作。关于这部书,有两种说法:一种认为是战国初年的列御寇著的;另一种认为是后来晋代的人著的,没有定论。书中记载了许多寓言和传说故事。</i></b></p> <p class="ql-block"><b style="color:rgb(176, 79, 187);"><i>翻译</i></b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="color:rgb(176, 79, 187);"><i>太行、王屋两座山,方圆七百里,高七八千丈,本来在冀州南边,黄河北岸的北边。</i></b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="color:rgb(176, 79, 187);"><i>北山下面有个名叫愚公的人,年纪快到90岁了,在山的正对面居住。他苦于山区北部的阻塞,出来进去都要绕道,就召集全家人商量说:“我跟你们尽力挖平险峻的大山,(使道路)一直通到豫州南部,到达汉水南岸,好吗?”大家纷纷表示赞同。他的妻子提出疑问说:“凭你的力气,连魁父这座小山都不能削平,能把太行、王屋怎么样呢?再说,往哪儿搁挖下来的土和石头?”众人说:“把它扔到渤海的边上,隐土的北边。”于是愚公率领儿孙中能挑担子的三个人(上了山),凿石头,挖土,用箕畚运到渤海边上。邻居京城氏的寡妇有个孤儿,刚七八岁,蹦蹦跳跳地去帮助他。冬夏换季河湾上的智叟讥笑愚公,阻止他干这件事,说:“你简直太愚蠢了!就凭你残余的岁月、剩下的力气连山上的一棵草都动不了,又能把泥土石头怎么样呢?”北山愚公长叹说:“你的心真顽固,顽固得没法开窍,连孤儿寡妇都比不上。即使我死了,还有儿子在呀;儿子又生孙子,孙子又生儿子;儿子又有儿子,儿子又有孙子;子子孙孙无穷无尽,可是山却不会增高加大,还怕挖不平吗?”河曲智叟无话可答。</i></b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="color:rgb(176, 79, 187);"><i>握着蛇的山神听说了这件事,怕他没完没了地挖下去,向天帝报告了。天帝被愚公的诚心感动,命令大力神夸娥氏的两个儿子背走了那两座山,一座放在朔方的东部,一座放在雍州的南部。从这时开始,冀州的南部直到汉水南岸,再也没有高山阻隔了。</i></b></p> <p class="ql-block"><b><i>赏析</i></b></p><p class="ql-block"><b><i>愚公移山的故事发生在王屋山,王屋山上有王屋乡,王屋乡里有愚公村,而愚公村便是传说中愚公的故乡。</i></b></p><p class="ql-block"><b><i>出济源市区,西行35公里便是王屋乡。</i></b></p><p class="ql-block"><b><i>沿济邵(邵原镇为济源市最西的一个镇)公路西行,王屋山的俊秀挺拔与山势陡峭尽入眼中,不由得感慨王屋乡之偏远及王屋乡人出行的诸多不便,由此更明白老愚公在年且九十之际,扣石垦壤,要移走太行、王屋二山愿望之迫切。</i></b></p><p class="ql-block"><b><i>眼前的济邵公路,双向两车道,虽随山势变化而曲折弯转,但路面十分平坦。一路西行,公路两边的防护林连绵不断,风景秀丽。</i></b></p><p class="ql-block"><b><i>1987年,济邵公路修成。1997年、2000年,济邵公路两次大修,扩整路面,济源西部的几个乡镇彻底告别了交通闭塞的落后状况。</i></b></p><p class="ql-block"><b><i>40分钟后,汽车停靠在王屋乡愚公村村口。正对村口的是愚公移山纪念广场,广场高高的平台上立着巨大的愚公移山群雕,老愚公左手叉腰,右肩荷锄,正对着愚公村村口蜿蜒而来的柏油公路。</i></b></p><p class="ql-block"><b><i>相隔两千年后,愚公出山的梦终于圆了。</i></b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:20px; color:rgb(255, 138, 0);">弘扬优秀文化,记录平凡足迹。传播翰墨知识,共享美好生活。</b></p>