2024春诗联课4️⃣第三讲渔洋12法之①

彤云满天

<p class="ql-block"><b>2024.4.8,今天张明昭老师讲渔洋12法的第①法。本美篇尽量争取把张老师课件的精髓记录下来(九个视频,结合图片逐句说明),图上字下,欢迎大家一起来学习诗联课程</b></p> <p class="ql-block"><b>视频1️⃣</b></p> <p class="ql-block"><b>第九章绝句的作法:以渔洋七绝为例</b></p><p class="ql-block"><b>"绝句"亦称"截句",前人以为绝句是"截"律诗中四句而成,后两句对仗,是截取律诗前四句,前两句对仗,是截取律诗后四句,皆对仗、是截取律诗中间四句;皆不对仗,是截取律诗的首尾,这种说法,是违背了历史事实的。绝句的产生,是在律诗之前,南朝陈徐陵《玉台新咏》收有古绝句四首,曰:</b></p><p class="ql-block"><b>藁砧今何在,山上复有山,何当大刀头,破镜飞上天</b></p><p class="ql-block"><b>日暮秋云阴。江水清且深。何用通音信,莲花玳瑁簪。</b></p><p class="ql-block"><b>菟丝从长风,根茎无断绝,无情尚不离,有情安可别。</b></p><p class="ql-block"><b>南山一树杜,上有双鸳鸯,千年长交颈,欢爱不相忘。</b></p><p class="ql-block"><b>原来,古人作诗,以四句为一意思的完结(绝),故单独四句的诗即谓之"绝句"。也正因为绝句是在律诗之前就产生了的,所以绝句就分种是符合近体诗格律的"绝句",一种是不符合近体诗格</b></p> <p class="ql-block"><b>王渔洋,名士稹(士祯),号阮亭,又号渔洋山人。山东新城人,继钱谦益之后的清朝一代宗师。其诗标举神韵,鼓吹"妙悟"、"兴趣",以"不着一字,尽得风流"为诗的最高境界最能体现其"神韵说"理论的是他的七绝。</b></p> <p class="ql-block"><b>七言绝句……清代王士祺及龚自珍允称合作但王渔洋以风神情味胜,龚定庵则以思力绝伦、茂郁清深胜。渔洋诗有法度,学之易有所得……</b></p><p class="ql-block"><b>徐晋如《大学诗词写作教程》</b></p> <p class="ql-block"><b>七绝诗法,早被唐人用尽,与李白、王昌龄等大师比起来,渔洋七绝或可居中品。</b></p> <p class="ql-block"><b>视频2️⃣</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 22px;">渔洋七绝章法总说</b></p> <p class="ql-block"><b>大抵七言绝句章法只在一、二句正说,三、四句转折,并不像律诗一样有明显的起承转合。短短四句,要做到婉曲回环,<u>就往往以第三句为主,而以第四句承接之(若以第四句拓展之会更好)。</u></b><b style="color: rgb(237, 35, 8);"><u>亦有以第三句为辅翼,第四句转折者。</u></b><b style="color: rgb(176, 79, 187);">绝句要诗绝意不绝,</b><b>渔洋的处理方式就是结句大都宕开一笔,仅就情景加以渲染勾勒,绝不直接说出主题,而把联想的空间留给读者。即所谓"神韵"之法。</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 22px; color: rgb(237, 35, 8);"><u>渔洋七绝章法之一:</u></b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(1, 1, 1);">此法前二句或赋陈,或起兴,或议论,第三句以</b><b style="color: rgb(237, 35, 8); font-size: 22px;">否定词</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);">转接。</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size: 22px;">【百度知识:否定词】</b></p><p class="ql-block">汉语中的否定词有很多,常见的有:不、没、无、莫、非等。这些词语都表示一重否定。</p><p class="ql-block">除了上述单个汉字作为否定词外,还有一些固定的词组也表示否定意义,如“忌、禁止、防止、难以、忘记、忽视、放弃、拒绝、杜绝”等,各表示一重否定;“无时无刻”、“不明不白”等各表示一重否定;“不无”(不是没有)表示双重否定,用于单个人;“无不”(没有一个不)表示双重否定,用于群体对象。1</p> <p class="ql-block"><b>高邮雨泊</b></p><p class="ql-block"><b>寒雨秦邮夜泊船</b></p><p class="ql-block"><b>南湖新涨水连天。</b></p><p class="ql-block"><b>风流</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不见</b><b>秦淮海,</b></p><p class="ql-block"><b>寂寞人间五百年。</b></p> <p class="ql-block"><b>高邮雨泊</b></p><p class="ql-block"><b>寒雨秦邮夜泊船</b></p><p class="ql-block"><b>南湖新涨水连天。</b></p><p class="ql-block"><b>风流</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不见</b><b style="color: rgb(1, 1, 1);"><u>秦淮海,</u></b></p><p class="ql-block"><b>寂寞人间五百年</b></p><p class="ql-block"><b>秦淮海:秦观,北宋高邮人,字少游,号淮海居士。一代词宗,以婉约绵邈见长。渔洋词风与之相近,故惺惺相惜也。</b></p> <p class="ql-block"><b>一二句写景,三四句抒情,"寒雨"前置﹣﹣突出(常用手法)。</b></p> <p class="ql-block"><b>第三句用否定词"不见"转折,与第四句之间形成因果关系的流水句。</b></p> <p class="ql-block"><b>【想一想】</b></p><p class="ql-block"><b>此诗写于阳春三月,为什么诗中用"寒雨",却不用"春雨""酥雨"、"细雨"?</b></p> <p class="ql-block"><b>两个“秦”重复</b></p> <p class="ql-block"><b>视频3️⃣</b></p> <p class="ql-block"><b>高邮雨泊</b></p><p class="ql-block"><b>寒雨秦邮夜泊船,</b></p><p class="ql-block"><b>南湖新涨水连天。</b></p><p class="ql-block"><b>风流</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不见</b><b>秦淮海,</b></p><p class="ql-block"><b>寂寞人间五百年。</b></p><p class="ql-block"><b>两首对比:</b></p><p class="ql-block"><b>韩愈《夕次寿阳驿》</b></p><p class="ql-block"><b>风光欲动别长安,</b></p><p class="ql-block"><b>春半城边特地寒。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不见</b><b>园花兼巷柳,</b></p><p class="ql-block"><b>马头惟有月团团。</b></p> <p class="ql-block"><b>春花秋月,春半反不见花而见月,驿中凄凉宛然。</b></p> <p class="ql-block"><b>瓜洲渡江</b></p><p class="ql-block"><b>扬子桥头鸡未鸣,瓜洲城外日东生。</b></p><p class="ql-block"><b>风波</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不惮</b><b>西津渡,一见金焦双眼明。</b></p> <p class="ql-block"><b>扬子桥头、瓜洲城外、西津渡,依时序行程逐次展开。</b></p> <p class="ql-block"><b>第三句用否定词"不惮"转折,与第四句之间形成因果关系的流水句。</b></p> <p class="ql-block"><b>【比一比】</b></p><p class="ql-block"><b>此诗与前诗转结均用了因果关</b></p><p class="ql-block"><b>系流水句,两者有何不同之处?</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 22px;">对比</b></p><p class="ql-block"><b>高邮雨泊</b></p><p class="ql-block"><b>寒雨秦邮夜泊船,</b></p><p class="ql-block"><b>南湖新涨水连天。</b></p><p class="ql-block"><b>风流</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不见</b><b>秦淮海,</b></p><p class="ql-block"><b>寂寞人间五百年。</b></p> <p class="ql-block"><b>访纪伯紫隐居</b></p><p class="ql-block"><b>闲踏春泥著屐来,烟波百曲孝侯台。</b></p><p class="ql-block"><b>柴门径僻</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">少</b><b>人迹,门外野棠花乱开。</b></p> <p class="ql-block"><b>孝侯台:即周处台,周为四天,愤改过,射虎杀蛟,成就一番大事业。</b></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><b>一二句写途中所见,第三句用否定词"少"转折,最后以景结情。</b></p> <p class="ql-block"><b>视频4️⃣</b></p> <p class="ql-block"><b>点睛:"闲"是心态,与"隐"呼应,统领全诗。"烟波"常用于指代避世隐居的江湖;"柴门"见安贫守道;"花开"暗喻情怀。</b></p> <p class="ql-block">【点睛】</p><p class="ql-block"><b>全诗只描绘景色,全然不涉及隐居者,却句句不离隐居之意:"踏春泥""百曲""僻""少人迹""花乱开"均暗中透露一个"隐"字;而"闲踏""烟波""柴门""花开"见情怀,即所谓"神韵","不着一字,尽得风流"。</b></p> <p class="ql-block"><b>题沈朗倩石秋柳小景</b></p><p class="ql-block"><b>宫柳烟含六代愁</b></p><p class="ql-block"><b>丝丝畏见冶城秋</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(237, 35, 8);">无情</b><b>画里逢摇落,</b></p><p class="ql-block"><b>一夜西风满石头</b></p> <p class="ql-block"><b>首句画中景由实转虚:"愁"字,确定全诗格调</b></p> <p class="ql-block"><b>次句入情,冶城扣秋压,见凉。"畏"字既可视为写柳(拟人),又可视为写人(抒情)多解拓展诗意</b></p> <p class="ql-block"><b>视频5️⃣</b></p> <p class="ql-block"><b>三句写观画中摇落之景,四句写观画后的感觉(以实写虚),两句关联紧密是典型的复句形式的流水句。</b></p> <p class="ql-block"><b>与杜牧《台城》对比</b></p><p class="ql-block"><b>江雨霏霏江草齐,</b></p><p class="ql-block"><b>六朝如梦鸟空啼。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(237, 35, 8);">无情</b><b>最是台城柳</b></p><p class="ql-block"><b>依旧烟笼十里堤。</b></p> <p class="ql-block"><b>秦淮杂诗之六</b></p><p class="ql-block"><b>青溪水木最清华,王谢乌衣六代夸。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不奈</b><b>更寻江总宅,寒烟已失段侯家。</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>秦淮杂诗之七</b></p><p class="ql-block"><b>当年赐第有辉光,开国中山异姓王。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(237, 35, 8);">莫问</b><b>万春园旧事,朱门草没大功坊。</b></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><b>【比一比】</b></p><p class="ql-block"><b>典型的怀古诗,前两句均写昔日之辉</b></p><p class="ql-block"><b>煌,后两句均写当下之衰颓,均以否定词引入变化。兴衰对举,倍加感慨。</b></p> <p class="ql-block"><b>视频6️⃣</b></p> <p class="ql-block"><b>大风渡江之二</b></p><p class="ql-block"><b>红襟双燕掠波轻,夹岸飞花细浪生。</b></p><p class="ql-block"><b>南北船过</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不得</b><b>语,风帆一霎剪江行。</b></p> <p class="ql-block"><b>首句庸手写来或作:"双舟如燕掠波轻"-﹣只见舟而不见燕;如此则既写景、又暗喻,技高一筹矣!</b></p> <p class="ql-block"><b>【点睛】</b></p><p class="ql-block"><b>起承两句描写所见之景,"双燕"、"飞花"亦暗喻风中飘飞之意。三四句写渡江之船乘风疾驶的情景(类似李白《早发白帝城》的手法)。</b></p> <p class="ql-block"><b style="color: rgb(237, 35, 8);">与李白《早发白帝城》对比</b></p><p class="ql-block"><b>朝辞白帝彩云间,千里江陵一日还。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(237, 35, 8);">两岸猿声啼不尽,轻舟已过万重山。</b></p> <p class="ql-block"><b>李白,诗仙就是诗仙,李诗何止技高一筹!</b></p> <p class="ql-block"><b>竹公溪之一</b></p><p class="ql-block"><b>漏天未放十分晴,处处江村有笛声。</b></p><p class="ql-block"><b>水远山长听</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不足</b><b>,竹郎祠下竹鸡鸣。</b></p> <p class="ql-block"><b>【注释】</b></p><p class="ql-block"><b>竹公溪,属四川嘉州,溪边有竹郎庙,是当地一种民间崇拜。此诗描写这一民俗活动。</b></p> <p class="ql-block"><b>《从军行2》唐·王昌龄对比</b></p><p class="ql-block"><b>琵琶起舞换新声,总是关山旧别情。</b></p><p class="ql-block"><b>缭乱边愁</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">听不尽</b><b>,高高秋月照长城。</b></p> <p class="ql-block"><b>诗家天子就是诗家天子,王诗何止技</b></p><p class="ql-block"><b>高一筹!</b></p> <p class="ql-block"><b>视频7️⃣</b></p> <p class="ql-block"><b>江行望乌尤山</b></p><p class="ql-block"><b>墨鱼吹浪一江浮,尔雅台荒古木秋。</b></p><p class="ql-block"><b>碧水丹山</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">留不得</b><b>,风帆回首别乌尤。</b></p> <p class="ql-block"><b>【注释】</b></p><p class="ql-block"><b>乌尤山,四川乐山附近的一座山。尔雅台在乌尤山西面的悬崖绝壁外</b></p> <p class="ql-block"><b>起承写途中所见(鱼、台、木);转结入情。常见写法。</b></p> <p class="ql-block"><b>留不得"回首"-﹣见依依惜别之情。</b></p> <p class="ql-block"><b>与《三月三十日题慈恩寺》对比</b></p><p class="ql-block"><b>唐·白居易</b></p><p class="ql-block"><b>慈恩春色今朝尽,尽日裴回倚寺门。</b></p><p class="ql-block"><b>惆怅春归</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">留不得</b><b>,紫藤花下怯黄昏。</b></p> <p class="ql-block"><b>结句或作"紫藤花下渐黄昏"稍欠情愫,不取。</b></p> <p class="ql-block"><b>王诗以景起,用比兴之法,胜白诗起承纯用赋笔</b></p> <p class="ql-block"><b>白诗胜在结句,以景结情,余韵无穷</b></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><b>宋陵</b></p><p class="ql-block"><b>洛水邙山饱废兴,宋家幽寝悶鱼灯。</b></p><p class="ql-block"><b>奉香</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不见</b><b>临安使,白日茫茫下七陵。</b></p> <p class="ql-block"><b>【注释】宋陵为北宋皇家陵园,在郑州、洛阳之间的巩义市,邙山是历代帝王贵胄趋之若来的葬地。鱼灯指代陵墓所供的冥灯。</b></p> <p class="ql-block"><b>起承扣题,洛水实写,邙山虚写(指代宋陵)</b></p> <p class="ql-block"><b>转结继续渲染衰颓之感。</b></p> <p class="ql-block"><b>与《巴陵送李十二》对比</b></p><p class="ql-block"><b>唐.王昌龄</b></p><p class="ql-block"><b>摇曳巴陵洲渚分,清江传语便风闻。</b></p><p class="ql-block"><b>山长</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不见</b><b>秋城色,日暮蒹葭空水云。</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 22px;">散人解读</b></p><p class="ql-block"><b>类似渔洋第一法的唐诗非常多,如:王昌龄的"玉颜不及寒鸦色,犹带昭阳日影来。""肠断关山不解说,依依残月下帘钩。""高楼送客不能醉,寂寂寒江明月心。"李白的"此行不为鲈鱼鲙,自爱名山入中。""明月不归沈碧海,白云愁色满苍梧。"杜牧的"商女不知亡国恨,隔江犹唱后庭花。""东风不与周郎便,铜雀春深锁二乔。"李商隐的"莫将越客千丝网,网得西施别赠人。""未知歌舞能多少,虚减宫厨为细腰。"……不胜</b></p> <p class="ql-block"><b>视频8️⃣</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 22px;">网络上一些诗词:</b></p><p class="ql-block"><b>《望黑龙江东故国领土》张智深</b></p><p class="ql-block"><b>关山遥望朔云中,铁马王师梦已空。</b></p><p class="ql-block"><b>唯有西风</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">心不死</b><b>,年年吹雨过江东。</b></p> <p class="ql-block">【点睛】</p><p class="ql-block"><b>以"关山遥望"入题,承句融陆放翁"夜阑卧听风吹雨,铁马冰河入梦来"和"王师北定中原日,家祭无忘告乃翁"名句于一体,悲愤之情溢于言表。转结似从"夜阑卧听风吹雨"来,却以否定句转出新意,"西风心不死"实国人心不死,爱国之情透过西风吹雨自见,岂口号诗所能望其项背乎?!</b></p> <p class="ql-block"><b>《交州》刘斌</b></p><p class="ql-block"><b>微茫烟景属沙鸥,漠漠腥风海上秋。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(237, 35, 8);">莫倚</b><b>南云望铜柱,汉家早已失交州。</b></p> <p class="ql-block"><b>【点睛】</b></p><p class="ql-block"><b>交州,古地名,中国古代(汉朝到唐朝初期)行政区划,前称交趾刺史部。今越南北部红河流域。晋顾微《广州记》:"(马)援到交陆,立铜柱,为汉之极界也。"正大妥贴,不动声色处见至深之感喟。"铜柱"意象甚切,诵之令人思马伏波而痛彻心扉。</b></p> <p class="ql-block"><b>《菊》诗僧</b></p><p class="ql-block"><b>幽香岂必斗人前,野径西风亦自安。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不是</b><b>寒微避春色,高情只合带霜看。</b></p> <p class="ql-block"><b>【点睛】</b></p><p class="ql-block"><b>咏物诗有事形、抒情、咏志、讽喻各体,总以有寄托为上。此诗咏志,关换在第三句,既上下粘合,又引出意旨"高情只合带霜看"。绝句之法多以转句为关捩,结句引而发之。</b></p> <p class="ql-block"><b>《弹棉歌》谢卫民</b></p><p class="ql-block"><b>弯弓不为射天狼,弹尽霜花面亦霜。</b></p><p class="ql-block"><b>我纵</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">无心</b><b>分厚薄,奈他世上有炎凉。</b></p> <p class="ql-block"><b>【点睛】</b></p><p class="ql-block"><b>此诗叙事,笔法如咏物,有讽喻在焉。入题比譬精巧,承句妙用两"霜"字,既是实写,又尽透悲凉。转结二句最为警彻。第三句"我纵"若调整为"纵我"与"奈他"对应,则表达效果更佳。</b></p> <p class="ql-block"><b>视频9️⃣</b></p> <p class="ql-block"><b>《榆林塬上听民间小调》湘情</b></p><p class="ql-block"><b>塞外风光入画屏,牛羊结队鸟争鸣。</b></p><p class="ql-block"><b>民歌</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不用</b><b>搜肠苦,一甩长鞭曲自成。</b></p> <p class="ql-block"><b>【点睛】</b></p><p class="ql-block"><b>"风光入画屏"所谓"风景如画",诗中常用;但缺乏具体描写的"画屏",未免空泛无味,不如浓墨描绘以风光之美。"塞外""牛羊结队处,"民歌"换"牧歌"为是,转结用问答之法或更有意味。</b></p> <p class="ql-block"><b>试改</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(237, 35, 8);">大漠孤烟夕照明,牛羊结队鸟争鸣。</b></p><p class="ql-block"><b style="color: rgb(237, 35, 8);">牧</b><b>歌</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">焉用</b><b>搜肠苦,一甩长鞭曲自成。</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">张老师大作</b></p><p class="ql-block"><b>①兴凯湖晚眺</b></p><p class="ql-block"><b>半湖碧水狎俄舟,落日溟烟红蓼秋,</b></p><p class="ql-block"><b>苍鹭</b><b style="color:rgb(237, 35, 8);">不知</b><b>沉陆恨,飞飞飞落旧神州。</b></p> <p class="ql-block"><b>张老师作品②</b></p><p class="ql-block"><b>厦门海滨即景</b></p><p class="ql-block"><b>海鸥掠破海天蓝,落日丹霞光影涵。</b></p><p class="ql-block"><b>白浪滔滔浑</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不怕</b><b>,吾心泊处即迦南。</b></p> <p class="ql-block"><b>张老师作品③</b></p><p class="ql-block"><b>倒春寒鼓岭梨花盛开</b></p><p class="ql-block"><b>吹雪凝霜玉作英,狂蜂浪蝶斗轻盈。</b></p><p class="ql-block"><b>春寒</b><b style="color: rgb(237, 35, 8);">不倒</b><b>梨云梦,来听如潮花影声。</b></p><p class="ql-block"><b> </b></p>