宋 王诜《烟江叠嶂图》传奇故事

陀罗山人

<p class="ql-block">  王诜(约1048年—1104年),字晋卿,太原(今属山西)人,后徙开封(今属河南)。熙宁年(1069) 娶英宗女魏国大长公主,拜左卫将军、驸马都尉。元丰二年(1079),因受苏轼牵连贬官,落附马都尉。责授昭化军节度行军司马,均州安置,移颍州安置。元祐元年(1086)复登州刺史、驸马都尉。卒,赠昭化军节度使,谥荣安。</p> <p class="ql-block">  王诜交友广泛,时与苏轼、黄庭坚、米芾等人来往甚密,就连“官居京师十年不游权贵门”的画家李公麟也是他的座上常客。王诜之西园是当时文人们的雅集之所,李公麟曾作《西园雅集图》,米芾为之作《西园雅集图记》,描绘了苏氏兄弟、米芾、黄庭坚、秦观等十六人在王诜府中西园聚会的情景。西园内“宝绘堂”落成,苏轼、苏辙为之作记作词。</p> <p class="ql-block">  元丰二年,苏轼因“乌台诗案”被贬黄州,王诜受到牵连被撤职。次年,又因其妻神宗之妹蜀国大长公主去世,被神宗认为有失责之行而流放。四年后,王诜回京城复职,创作完成了青绿卷《烟江叠嶂图》,画中情境似乎印证着放逐期间他凄迷寂寥的内心世界。</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>烟江叠嶂图</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">北宋 王诜《烟江叠嶂图》,绢本设色,纵45.6厘米,横166厘米,1084年作,上海博物馆藏。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  《烟江叠嶂图(青绿卷)》绘崇峦叠嶂陡起于烟雾迷漫、浩渺空旷的大江之上,空灵的江面和雄伟的山峦形成巧妙的虚实对比。奇峰耸秀,溪瀑争流,云气吞吐,草木丰茂,显得蓬勃富有生气。画家以墨笔皴山画树,用青绿重彩渲染, 既有李成之清雅,又兼李思训之富丽。</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">宋 王诜 《烟江叠嶂图》青绿卷 (局部)</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">宋 王诜 《烟江叠嶂图》青绿卷 (局部)</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">宋 王诜 《烟江叠嶂图》青绿卷 (局部)</b></p> <p class="ql-block">  苏轼看到此画后,写下了千古绝唱《书王定国所藏王晋卿画 &lt;烟江叠嶂图 &gt;》:</p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">江上愁心千叠山,浮空积翠如云烟。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">山耶、云耶远莫知,烟空云散山依然。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">但见两岸苍苍暗,绝壁中有百道飞来泉。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">萦林络石隐复现,下赴谷口为奔川。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">川平山开林麓断,小桥野店依山前。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">行人稍渡乔木外,渔舟一叶江吞天。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">使君何从得此本?点缀毫末分清妍。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">不知人间何处有此境,径欲往买二顷田。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">君不见,武昌樊口佳绝处,东坡先生留五年。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">春风摇江天漠漠,暮云卷雨山娟娟。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">丹枫飜鸦伴水宿,长松落雪惊画眠。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">桃花流水在人世,武陵岂必皆神仙?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">江山清空我尘土,虽有去路寻无缘。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">还君此画三叹息,山中故人招我归来篇。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;"><span class="ql-cursor"></span>右书晋卿所画烟江叠嶂图一首。元祐三年十二月十五日,子瞻书。</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">  王诜见到苏轼这首题画诗后,即画出水墨卷的《烟江叠嶂图》。</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>烟江叠嶂图</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">北宋 王诜《烟江叠嶂图》,绢本,纵26厘米,横138.5厘米,上海博物馆藏。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  《烟江叠嶂图(水墨卷)》平远布局,由浅岸一隅起,中部峰峦迭起,后段烟水迷蒙。长卷上峰密绵亘,杂树丛生,江水辽阔,烟波迷蒙。汀岸是一曲桥,樵夫担柴往来其间,坡上林木参差,藤蔓倒垂。树木以劲线勾出枝杆,以尖细中锋边笔画小树,气格俊俏,山峦以淡墨皴染,秀润雅致。</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">宋 王诜 《烟江叠嶂图》水墨本 (局部)</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">宋 王诜 《烟江叠嶂图》水墨本 (局部)</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">宋 王诜 《烟江叠嶂图》水墨本 (局部)</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">宋 王诜 《烟江叠嶂图》水墨本 (局部)</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">宋 王诜 《烟江叠嶂图》水墨本 (局部)</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">宋 王诜 《烟江叠嶂图》水墨本 (局部)</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">宋 王诜 《烟江叠嶂图》水墨本 (局部)</b></p> <p class="ql-block">  王诜针对苏轼的题画诗,还和诗一首赠于苏轼:</p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">帝子相从玉斗边,洞箫忽断散非烟。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">平生未省山水窟,一朝身到心茫然。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">长安日远那复见,掘地宁知能及泉。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">几年漂泊汉江上,东流不舍悲长川。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">山重水远景无尽,翠幕金屏开目前。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">晴云幕幕晓笼岫,碧嶂溶溶春接天。 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">四时为我供画本,巧自增损媸与妍。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">心匠构尽远江意,笔锋耕偏西山田。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">苍颜华发何所遣,聊将戏墨忘余年。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">将军色山自金碧,萧郎翠竹夸婵娟。 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">风流千载无虎头, 於今妙绝推龙眠。 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">岂图俗笔挂高咏,从此得名因谪仙。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">爱诗好画本天性,辋口先生疑宿缘。 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">会当别写一匹烟霞境,更应消得玉堂醉笔挥长篇。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;"><span class="ql-cursor"></span>右奉和子瞻内翰见赠长韵。</span></p> <p class="ql-block">  苏轼接到后再和一首:</p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  晋卿作《烟江叠嶂图》,仆赋诗十四韵,晋卿和之,语特奇丽。因复次韵,非独纪其诗画之美,亦为道其出处契阔之故,而终之以不忘在莒之戒,亦朋友忠爱之义也。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">山中举头望日边,长安不见空云烟。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">归来长安望山上,时移事改应潸然。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">管弦去尽宾客散,惟有马埒编金泉。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">渥洼故自千里足,要饱风雪轻山川。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">屈居华屋啖枣脯,十年俯仰龙旗前。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">却因瘦病出奇骨,盐车之厄宁非天。 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">风流文采磨不尽,水墨自与诗争妍。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">画山何必山中人,田歌自古非知田。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">郑虔三绝君有二,笔势挽回三百年。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">欲将岩谷乱窈窕,眉峰修嫮夸连娟。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">人间何有春一梦,此身将老蚕三眠。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">山中幽绝不可久,要作来地家居仙。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">能令水石长在眼,非君好我当谁缘。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">愿君终不忘在莒,乐时更赋囚山篇。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;"><span class="ql-cursor"></span>闰十二月醉后写此。</span></p> <p class="ql-block">  王诜再和一首:</p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  子瞻再和前篇非惟格韵高绝而语意郑重相与甚厚因复用韵答之谢。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">忆从南涧北山边,惯见岭云和野烟。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">山深路僻空吊影,梦惊松竹风萧然。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">杖藜芒履谢尘境,已甘老去栖林泉。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">春篮彩术问康伯,夜竈养丹陪稚川。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">渔樵每笑坐争席,鸥鹭无机驯我前。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">一朝忽作长安梦,此生犹欲更问天。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">归来未央拜天子,枯荄敢自期春妍。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">造物潜移真幻影,感时未用惊桑田。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">醉来却画山中景,水墨想像追当年。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">玉堂故人相与厚,意使嫫母齐联娟。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">岂知忧患耗心力,读书懒去但欲眠。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">屠龙学就本无用,只堪投老依金仙。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">更得新诗写珠玉,劝我不作区中缘。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">佩服忠言匪论报,短章重次木瓜篇。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">元祐己巳正月初吉,晋卿书。</span></p> <p class="ql-block">  一张画,两个人,四首诗,诗、书、画三绝,是中国画难得的境界。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 到了元代,当赵孟頫见到王诜的《烟江叠嶂图》和苏轼诗跋后,将苏东坡的题诗写成书法大长卷,这也是赵孟頫的书法代表之作。</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>赵孟頫《烟江叠嶂图诗卷》</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">元 赵孟頫《烟江叠嶂图诗卷》,行书,49.8x413.9cm,1303年作,辽宁省博物馆藏。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  江上愁心千叠山,浮空积翠如云烟。山耶云耶远莫知,烟空云散山依然。但见两崖苍苍暗绝谷,中有百道飞来泉。萦林络石隐复见,下赴谷口为奔川。川平山开林麓断,小桥野店依山前。行人稍度乔木外,渔舟一叶江吞天。使君何従得 此本,点缀毫末分清妍。不知人间何处有此境,径欲往买二顷田。君不见武昌樊口幽绝处,东坡先生留五年。春风摇江天漠漠,暮云卷雨山娟娟。丹枫翻鸦伴水宿, 长松落雪惊醉眠。桃花流水在人世,武陵岂必皆神仙。江山清空我尘土,虽有去路寻无缘。还君此画三叹息,山中故人应有招我归来篇。右东坡烟江叠嶂图诗 子昂。</span></p> <p class="ql-block">  后流传到拙政园第一代园主王献臣,王献臣便拿给沈周、文徵明看,邀请他们就赵孟頫书法补一幅《烟江叠嶂图》。文徵明也早就钟情于《烟江叠嶂图》,很快画就了《烟江叠嶂图》,并就赵孟頫书法题了诗。由于沈周、文徵明补了图,“合璧”才算完成。</p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">明 沈周、文徵明《烟江叠嶂图》卷,纸本墨笔浅设色,纵49.8厘米,横1046厘米,1508年,现藏于辽宁省博物馆。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  卷首为李东阳篆书“松雪翁真迹”,并款“西涯”;然后为落款“子昂”的烟江叠嶂图诗(此诗为苏东坡以宋代王诜《烟江叠嶂图》而作)。后依次为廷璧草书题跋、李东阳篆书题跋、沈周、文徵明各绘一卷烟江叠嶂图、文徵明行书题跋、张寰行书题跋、陈继儒题跋、项元汴题跋。共十人书迹并两图。</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>沈周《烟江叠嶂图》</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  此乃沈周八十岁之年的力作,如此高龄尚能作大幅绘画,且气息充盈淹润,堪称非凡。画作秀丽于笔触的苍劲之中,用墨气息充盈满纸,道业深厚可见一斑。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  此图绘崇峦叠嶂陡起于烟雾迷漫,浩渺空旷的江湖上;空灵的湖面和雄伟的山峦形成巧妙的虚实对比。奇峰耸秀,溪瀑争流,云气吞吐,草木丰茂,显得蓬勃富有生气。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;"> 起首处为丛岩杂树数株,远处更见萧疏之致,山色入湖。过石桥可见人家,屋后山崖,矮树斜出,更可见宋人遗意。湖中有一渔翁垂钓,颇有“孤舟蓑笠翁,独钓寒山雪”的感觉。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;"> 收尾处烟霏雾集,增强了画面的朦胧美和悠远感,使人有幽静凝重之境的感觉。画面整体风格萧疏清远,表现了烟雾迷蒙的水乡景色,在构图上,远近疏离,似有一透视感,远山隐映于云雾之中,悠远秀丽。</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">沈周《烟江叠嶂图》</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>文徵明《烟江叠嶂图》</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  文徵明的《烟江叠嶂图》是其39岁的作品,构图平稳,气势非凡,群山叠嶂,烟树迷蒙,江面空阔,境界旷远。崇峦叠嶂陡起于烟雾迷浸浩渺空旷的大江之上,空灵的江面和雄伟的山峦形成巧妙的虚实对比。画法上以浅色写江上烟峦,展示起伏平远的峰烟景色。并以细笔皴点为主,云烟渲淡,水面留白,笔墨毓秀,气韵淡雅。有沈周笔意,兼学赵孟頫水墨云山风格,是文徵明细笔山水的代表之作。</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">文徵明《烟江叠嶂图》</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;"></b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;"><span class="ql-cursor"></span></b></p> <p class="ql-block">  </p><p class="ql-block"> 晚明董其昌与《烟江叠嶂图卷》可谓关系匪浅。他曾在《临吴镇仿王诜烟江叠嶂图》题跋云:“王驸马《烟江叠嶂图》,娄水王元美(王世贞)司寇所藏卷,余尝借摹。及是观庵主笔,乃一变其法,以吾家北苑为宗。虽绢素黯淡,神采奕奕,神品也” 。董其昌曾书王定国所藏《烟江叠嶂图》诗,并“欲临其画与书成一图”,可惜“未能也”,董其昌对此图苏东坡《烟江叠嶂图歌》更有一种特别的情怀。</p><p class="ql-block"> 1604年,50岁的董其昌追摹宋代画家王诜的《瀛山图》的笔墨之法,并依据苏轼《书王定国所藏烟江叠嶂图》中的描述,“想像其意”终于完成了《烟江叠嶂图卷》的创作。</p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">明 董其昌《烟江叠嶂图》卷 &nbsp;&nbsp;绢本,墨笔。纵30.5cm,横156.4cm。1604年,上海博物馆藏。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  董其昌在卷首以楷书录苏轼《书王定国所藏烟江叠嶂图》全文。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  并自题曰:右东坡先生题王晋卿画,晋卿亦有和歌,语特奇丽,东坡为再和之意。当时晋卿必自画二三本,不独为王定国藏也。今皆不传亦无复抚本在人间。虽王元美所自题家藏烟江图,亦目以为与诗意无取,知非真矣。余从嘉禾项氏见晋卿瀛山图,笔法似李营丘而设色似李思训,脱去画史习气。惜项氏本不戒于火,已归天上。晋卿迹遂同广陵散矣。今为想像其意,作烟江叠嶂图,于时秋也,辄从秋景。于所谓春风摇江天漠漠等语,存而弗论矣。旧作此卷与跋不曾着款,甲寅腊月重题盖十年事矣。其昌。</span></p> <p class="ql-block">  从董其昌的题跋中可知,此《烟江叠嶂图》是其追摹宋代画家王诜的《瀛山图》的笔墨之法,并依据苏轼《书王定国所藏烟江叠嶂图》中的描述,“想像其意”所画而成。</p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">董其昌《烟江叠嶂图》局部</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">董其昌《烟江叠嶂图》局部</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">董其昌《烟江叠嶂图》局部</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">董其昌《烟江叠嶂图》局部</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  全卷以平远法构图,江面开阔,通过山脚地平线的不断抬高,使人在视觉上感受到江面由近及远的千里之势。画卷中段主山以细密的纵向皴笔画出,中间穿插以流动的云霭,既与密实的山石皴笔形成虚实、疏密对比,又增加了山体的变化和不确定性,使主山葱郁繁密而不显板滞。卷末一组山体以近乎白描的手法,勾勒出山石结构之后以少量的皴笔在阴面强调出丘壑即可。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;"> 与董其昌的其它山水画作品中绵柔的披麻皴相比,此画中山石皴法颇为特别,运用了较多纵向垂直的皴线来表现山石。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  画中的屋宇大多安排在山脚洲渚浅滩处,仅勾勒出大体结构,留白,不染墨色,与山石相比在体量上显得极小,凸显出江山辽阔的视觉感受。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  画中没有人物,实际上屋宇、桥梁本身就暗示出人在山川中的栖居和存在。因此,作为画中人文景观的村舍、寺院既是一种建筑形态,也是山居归隐思想的形式外化。这与时年50岁的董其昌辞官不就的实际行为是相符的。</span></p> <p class="ql-block">  当苏东坡在王晋卿画作后题跋第一首诗时,他不曾想到这首诗在身后会激起万丈波澜。近六百年后的1604年秋,仕途偃蹇的董其昌面对这种酬唱,感慨系之,萧瑟秋风中,将自身的郁闷寓于笔端,虽然无缘见到王晋卿的原作,但依据东坡先生诗凭想象重新用画笔诠释了古人的情思,创作《烟江叠嶂图》后,又将这首诗全文抄录在卷首,正是对苏东坡的隔世唱和。</p> <p class="ql-block"> 《烟江叠嶂图》是文人理想化的桃花源意象原型,后代画家从“烟江叠嶂”艺术母题中所习得的,不仅仅是山石布置或是取境角度,而主要是王诜通过它们所显示的居于庙堂与江湖之间的“理想化”山水形象的完美呈现,这也是历代追求隐居山水呈现的画家们所关注的重点。</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>清 查士标《烟江叠嶂图》</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">清 查士标《烟江叠嶂图》,纸本水墨,纵45.3厘米、横30.1厘米,1689年,苏州博物馆藏。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;"> 自题:“烟江叠嶂图,王晋卿画,坡公作歌书其上,时称三绝。戏为昭夏何子仿意,酷热不能作歌,留以俟五百年后东坡复出耳。康熙己巳六月,士标。”</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  构图明显从倪云林的一水两岸式中变化而来,近处几株高树河柳,当中一汪江水,远山隐约烟岚之中。此图作于1689年,是其绘画的典型风格,笔墨散漫、构图散漫,查士标是散漫而有名士气质的艺术家,散漫正是他作画的突出特色,“风神懒散,气韵荒寒”,时人称为“逸品”。</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>现代 张大千《烟江叠嶂图》</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">张大千《烟江叠嶂图》,设色绢本,立轴,129.5x67cm,1948年作</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  题识:梅花道人烟江叠嶂图。盖全师北苑,不袭王晋卿一笔也。戊子(1948年)四月,大千居士临记。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;"> 又题:江上愁心千叠山,浮空积翠如云烟。山耶云耶远莫知,烟空云散山依然。但见两崖苍苍暗绝谷,中有百道飞来泉,萦林络石隐复见,下赴谷口为奔川。川平山开林麓断,小桥野店依山前。行人稍度乔木外,渔舟一叶江吞天。越日复节坡诗。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  此画以高远法全景构图经营画面,用从山脚看山顶的角度展现崇山峻岭的高大雄伟,场面宏大,气派雄浑。布局雄奇中不失空灵,近水远山层迭铺陈,开和有序,层次井然。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;"> 画面造境优美,风水极佳,主体两列山脉呈环抱之势把一泓瀑布圈在其中,山脚栈道临水而列,后又有远山如屏,逶迤天际。中段以两水交汇成的一湾碧波间隔开前后景,山下有板桥横亘,平坡迤逦,屋舍树林点缀其中,成为有山有水、可居可游的堪舆佳地。近景作平坡杂树,一派水村风情,加上水中钓艇,这分明取自梅花道人吴镇《渔父图》模式,纵一舟以凌浩淼烟波,此乐何及!</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>当代 陆俨少《烟江叠嶂图》</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 15px;">陆俨少《烟江叠嶂图》,设色纸本,手卷,1984年作,34×91 cm</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  陆俨少以长卷形式描绘千里峡江之景,画卷展开,始以高山峻岭,幽冥烟云,一片苍茫之色;画面中段林泉掩映,以多种绘画手法描绘了峡江云水,颇有气势,江流湍急,洄洑激流,江水或由云端飞流直下,有千顷之势,或作漩涡状,激转而下,尽水之变,方为神逸。精妙的留白环绕在崇山峻岭的之间,分不清云和水,山石繁密,虚实相衬。画卷渐展渐趋平远,乃以渔村归帆为结,细流层波,云影相蔚,意尤未尽,空渺之感颇有董巨山水之意。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">  卷中他题到 :“自王晋卿作烟江迭嶂图,东坡居士赋诗记其后,于是大行于世,后之继作代不乏人。”而他之后的多次创作,也能看出他对这一题材的喜爱。</span></p> <p class="ql-block">  在《烟江叠嶂图》画题意义的建构过程中,赵孟頫、吴镇、沈周、文征明及董其昌等人皆积极参与到“烟江叠嶂”母题意涵的形塑过程,呈现了一种画家与观众互动过程的跨时空延续。“个体经历”与“人类精神”是“烟江叠嶂”画题的重要特征,其影响了后代文人山水画的具体发展方向。</p>