《芥子园画传》兰谱文摘

畫修劉嵐

<p class="ql-block">青在堂画兰淺说(画修劉嵐手录)</p><p class="ql-block">宓草氏曰,每种全图之前,考证古人,参以己意。必先立諸法,次歌诀,次起手諸式者。便于循序求之。亦如学字之初,必先撇画省减,以及繁多,自一笔至十数笔也。</p> <p class="ql-block">《凤眼象目》 三川翁撇叶,劉嵐补花</p> <p class="ql-block">故起手式,花叶与枝,由少瓣以及多瓣,由小叶以及大叶,由单枝以及丛枝,各以类从,俾初学胸中眼底,如得求字八法。虽千百字,亦不外乎是,庶学者由浅说而深求之,则进乎技矣!</p> <p class="ql-block">《风信堂手稿》 劉嵐</p> <p class="ql-block">画法源流</p><p class="ql-block">画兰墨自郑所南,赵𢑱斋.管仲姬后,相继而起者代不乏人。然分为二派,文人寄兴,则放逸之气,见于笔端.闺秀传神,則幽闲之姿,浮于纸上。各臻其妙。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《南坡有兰》 劉嵐</p> <p class="ql-block">赵春谷及仲穆以家法相传,楊补之与汤叔雅则甥舅媲美。杨維干与𢑱斋同時皆号子固。且俱善画兰.不相上下,以及明季張靜之、项子京,吴秋林,周公瑕,蔡景明,陈古白,杜子經,蔣冷生,陆包山,何仲雅辈出,真墨众香,硯滋九畹,极一时之盛。</p> <p class="ql-block">《飒飒幽谷》 劉嵐</p> <p class="ql-block">管仲姬之后,女流争为效顰,至明季馬湘兰薛素素,徐翩翩,楊宛若,皆以烟花丽质。绘及幽芳。虽令湘畹蒙羞。然亦超脱不凡,不与众草为伍者矣!</p> <p class="ql-block">《兰溪》 劉嵐</p> <p class="ql-block">画叶层次法</p><p class="ql-block">画兰全在于叶,故以叶为先。先叶必由起手一笔,有钉头鼠尾螳肚之法。二笔交凤眼,三笔破象眼,四筆五笔宜间折叶。下包根箨式,若魚头;成丛多叶,宜俯仰而能生动。交加而不重叠,須知兰叶与蕙异者,细柔与粗劲也。入手之法,略具于此。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《兰坡》 劉嵐</p> <p class="ql-block">画叶左右法</p><p class="ql-block">画叶有左右式,不曰画叶,而曰撇叶者,亦如写字之用撇法,手由左至右为顺,由右至左为逆。初學须先顺手,便于运笔,亦宜渐习逆手,以至左右兼长。方为精妙。若拘于顺手,只能一边偏向,则非全法矣!</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《兰坡》 劉嵐</p> <p class="ql-block">画叶稀密法</p><p class="ql-block">叶虽数笔,其风韵飘然,如霞裾月珮,翩翩自由,无一点尘俗气。丛兰叶须掩花,花后更须插叶,雖似從根而发,然不可丛杂。能意到笔不到,方为老手!须細法古人,自三五叶至数十叶。少不寒悴,多不纠纷,自能繁简各得其宜。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《兰畹》 劉嵐</p> <p class="ql-block">画花法</p><p class="ql-block">花须得偃仰正反含放諸法,茎插叶中,花出叶外,具有向背高下,方不重累联比。花后再衬以叶,则在藏叶中。间亦有花出叶外者,又不可拘执也。蕙花虽同于兰,而风韵不及,挺然一杆,花分四面,开有后先,茎直如立,花重如垂,各得其态。兰蕙之花,忌五出如掌指,須掩折有屈伸势,瓣宜轻盈回互,自相照映。习久法熟,得心应手,初由法中、渐超法外,则为尽美矣!</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《一丛香草》 劉嵐</p> <p class="ql-block">点心法</p><p class="ql-block">兰之点心,如美人之有目也。湘浦秋波,能使全体生动,则传神以点心为阿堵。花之精微,全在乎此,豈可轻忽哉!</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《天香悬幽》 劉嵐</p> <p class="ql-block">用笔墨法</p><p class="ql-block">元僧觉隐曰:尝以喜气写兰,怒气写竹。以蘭葉势飞举,花蕊舒吐,得喜之神。凡初学必先炼笔,笔宜悬肘则自然輕便得宜,遒劲而圓活。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《南坡》 劉嵐</p> <p class="ql-block">用墨须浓淡合拍,叶宜浓,花宜淡,点心宜浓,茎苞宜淡,此定法也,若绘色写生,更須知正叶宜浓,背叶宜淡,前叶宜浓。后叶宜淡,当进而求之!</p> <p class="ql-block">《幽丛》 劉嵐</p> <p class="ql-block">双鈎法</p><p class="ql-block">勾勒兰蕙,古人已为之,但屬勾勒白描,是亦画兰之一法,若取肖形色,加之青綠,则反失天真,而无丰韵,然于众体中,亦不可少此,因附其法于后!</p> <p class="ql-block">画兰诀(四言)</p> <p class="ql-block">《小幽处》 劉嵐</p> <p class="ql-block">写兰之妙,气𧥺為先</p><p class="ql-block">墨須精品,水必新泉</p><p class="ql-block">砚涤宿垢,笔纯忌坚</p> <p class="ql-block">《兰痴》 劉嵐</p> <p class="ql-block">先分四叶,长短为元</p><p class="ql-block">一叶交搭,取媚取妍</p><p class="ql-block">各交叶畔,一叶仍添</p><p class="ql-block">三中四簇,两叶增全</p> <p class="ql-block">《兰泉伴居》 劉嵐</p> <p class="ql-block">墨须二色,老嫩盘旋</p><p class="ql-block">瓣须墨淡,焦墨萼鲜</p><p class="ql-block">手如掣电,忌用迟延</p> <p class="ql-block">《扇面》 劉嵐</p> <p class="ql-block">全凭写势,正背欹偏</p><p class="ql-block">欲其合宜。分布自然</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《扇面》 劉嵐</p> <p class="ql-block">含三开五,总归一焉</p><p class="ql-block">迎风映日,花萼娟娟</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《自惜天然》 劉嵐</p> <p class="ql-block">凝霜傲雪,叶半垂眠</p><p class="ql-block">枝叶运用,如凤翩翩</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《空谷幽兰》 劉嵐</p> <p class="ql-block">葩萼飘逸,似蝶飞迁</p><p class="ql-block">壳皮裝束,碎叶乱攒</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《空谷》 劉嵐</p> <p class="ql-block">石须飞白,一二傍盤</p><p class="ql-block">车前等草,地坡可安</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《幽兰谷》四屏 劉嵐</p> <p class="ql-block">或增翠竹,一竿两竿</p><p class="ql-block">荊棘旁生,能助其观</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《兰挺幽芳》 劉嵐</p> <p class="ql-block">师宗松雪,方得正传</p> <p class="ql-block">《馬兰》 劉嵐</p> <p class="ql-block">画兰诀(五言)</p> <p class="ql-block">《孤园》 劉嵐</p> <p class="ql-block">画兰先撇叶。运腕笔宜轻</p><p class="ql-block">两笔分长短,丛生要纵横</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《我心平和》 劉嵐</p> <p class="ql-block">折垂當取势,偃仰自生情</p><p class="ql-block">欲別形前后,須分墨浅深</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《孤兰在幽园》 劉嵐</p> <p class="ql-block">添花仍补叶,攒箨更包根</p><p class="ql-block">淡墨花先出,柔枝茎更承</p> <p class="ql-block">《秦岭有兰》 劉嵐</p> <p class="ql-block">瓣宜分向背,勢更取轻盈</p><p class="ql-block">茎里纤包叶,花分浓墨心</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《幽芳》 劉嵐</p> <p class="ql-block">全开方上仰,初放必斜倾</p><p class="ql-block">喜霁皆争向,临风似笑迎</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《空谷幽兰》 劉嵐</p> <p class="ql-block">垂枝如帶露,抱蕊似含馨</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《三友竹石兰》 劉嵐</p> <p class="ql-block">五瓣休如掌,须同指屈伸</p> <p class="ql-block">《幽处不可及》 劉嵐</p> <p class="ql-block">蕙茎如挺立,蕙叶要強生</p> <p class="ql-block">《示儿画稿》 劉嵐</p> <p class="ql-block">四面宜攒放,梢头渐缀英</p> <p class="ql-block">《蕙风》 劉嵐</p> <p class="ql-block">幽姿生腕下,笔墨为传神</p> <p class="ql-block">《小幽处》 劉嵐</p> <p class="ql-block">凡画兰,不可叶叶相匀,随笔撇去,不妨若断若续,意到筆不到。或粗如螳螂肚,或細如鼠尾,轻重适宜,得心应手。各尽其妙!</p> <p class="ql-block">《人心可畏》 劉嵐</p> <p class="ql-block">前起手一笔至三笔,皆自左而右,为初学者順手易撇故也。茲作右发式,以便由易而难,循次以进,凡画兰须攒根,虽多至数叶𣎴可匀,更𣎴可乱,浓淡得宜穿插得所,是在神而明之!</p> <p class="ql-block">《孤兰》 劉嵐</p> <p class="ql-block">两丛交互</p><p class="ql-block">凡画两丛须知有宾有主,有照有应。于半空处着花,根边小叶一名钉头,不可太多,熟极自能生巧!</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《自珍瓦盆好种兰》 劉嵐 </p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">郑所南画兰多作悬岩下垂,此蕙兰也,凡画兰须分草兰蕙兰闽兰三种。蕙叶多长、草兰叶长短不等.闽兰叶阔而劲、草蕙春芳,闽兰夏秀綠。春兰叶多妩媚之致,故文人多画矣!</p> <p class="ql-block">《幽谷浮动》 劉嵐</p> <p class="ql-block">写花必須五瓣为则,瓣之润者正向,瓣之狹者侧向,点心以浓墨、正中是正面,两胁露出中瓣是背面。点侧处是侧面。</p> <p class="ql-block">《白描兰叶》 劉嵐</p> <p class="ql-block">兰心三点如山字,或正或反或仰或側,惟相兰瓣所宜用之,此定格也。至三点有带为四点者、遇隔瓣及众花中恐蹈雷同,不妨破格,蕙花点心同此。兰蕊有二笔三笔四笔之不同,其茎发自苞中与花一理!</p> <p class="ql-block">《兰叶写生》 劉嵐</p> <p class="ql-block">劉嵐:毕业于西安美術學院,继修于中國國家画院花鳥画研究生班。西安美術家协会理事,陝西艺術委員會委員,九三学社西安书画艺朮院副院長,西安巿有突出貢獻专家。</p>