文人四友【琴棋书画】合辑

飞雨剑鸿

<p class="ql-block">——题记,</p><p class="ql-block"> 早先曾写下四君子《梅兰竹菊》专辑,给每位花中君子分别配上一首七律、一七令和喝火令。今受月上中天老师启发,继续写下【琴棋书画】四艺。诗海无涯,初窥门径,若有不工之处,还请各位诗友斧正!</p> <p class="ql-block">【七律·琴】</p><p class="ql-block">燕赵从来多壮士,孤身敢阻暴秦侵。</p><p class="ql-block">风吹易水寒歌起,泪击离弦悲筑吟。</p><p class="ql-block">可托忠魂铭剑胆,但承遗志鉴琴心 。</p><p class="ql-block">知音绝奏感天地,挚友真情照古今。</p><p class="ql-block">(平水韵·仄起·十二侵)</p><p class="ql-block">——荆轲,高渐离为了家国友情先后刺秦,九泉相会。其忠肝义胆,惊世壮举,更胜高山流水!</p> <p class="ql-block">【七律·棋】</p><p class="ql-block">星洛河图推遁甲,棋枰方寸见奇门。</p><p class="ql-block">运筹黑白谁孤胜,执手阴阳我独尊。</p><p class="ql-block">天下三分为奕局,江山一统定乾坤。</p><p class="ql-block">烂柯经略通凡智,木野纵横炼觉元。</p><p class="ql-block">(平水韵·仄起·十三元)</p><p class="ql-block">——河图洛书是中国上古先哲用数的排列揭示天体运行规律。</p><p class="ql-block">——奇门遁甲的九宫模式直接来源于河图洛书,结合大量古人的经验智慧,用于占卜推演。</p><p class="ql-block">——围棋,源自河图洛书和奇门遁甲的启发,内含天元九宫,对应天地星位。围棋黑白阴阳相对,在纵横361道间争气夺势,变化无穷,增进智慧,留下了不少奇人异事。</p><p class="ql-block">——围棋别称,木野狐、坐隐、方圆、乌鹭、手谈、纹枰、烂柯、黑白、忘忧、楸枰、河洛、吴图、棋枰、大棋</p><p class="ql-block">——觉元,脑神、识海。</p> <p class="ql-block">【七律·书】</p><p class="ql-block">甲骨无言埋岁月,承蒙篆隶写苍黄。</p><p class="ql-block">千年见字如谋面,万代传书可挂肠。</p><p class="ql-block">共聚兰亭欢集序,常怀鉴水曲流觞。</p><p class="ql-block">伯英一笔云飞白,狂草不拘气韵长。</p><p class="ql-block">(平水韵·仄起·七阳)</p><p class="ql-block">——书法源远流长,从甲骨文演化而来,分为篆隶楷行草五流派。</p><p class="ql-block">——兰亭集序,天下第一行书</p><p class="ql-block">——张芝,字伯英,人称草圣。字之体势,一笔而成,偶有不连,而血脉不断,及其连者,气脉通于隔行。一笔飞白,超前绝后、独步无双。</p> <p class="ql-block">【七律·画】</p><p class="ql-block">徒求形似为何趣,神韵冰消毕现中。</p><p class="ql-block">独赏丹青风淡雅,尤迷水墨雾朦胧。</p><p class="ql-block">吴描化羽非凡事,阎绘凌烟不世功。</p><p class="ql-block">自有七分留白处,当知画外意无穷。</p><p class="ql-block">(平水韵·平起·一东)</p><p class="ql-block">——国画不同于西画执着于写实,而更注重气韵和意境。</p><p class="ql-block">——丹青、水墨,绘画别称。</p><p class="ql-block">——<span style="font-size: 18px;">吴描化羽非凡事,吴道子擅长画人物仙鬼神佛,羽化登仙。代表作,《八十七神仙卷》《送子天王图》《地狱变相图》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">——阎绘凌烟不世功,阎立本代表作《凌烟阁功臣二十四人图》</span></p> <p class="ql-block">《一七令·琴》</p><p class="ql-block">琴。</p><p class="ql-block">悦耳,清心。</p><p class="ql-block">如鹤啸,似龙吟。</p><p class="ql-block">声绕重涧,曲穿琼林。</p><p class="ql-block">凝神听意境,闭目泪衣襟。</p><p class="ql-block">绿绮妙姿何在,广陵遗唱难寻。</p><p class="ql-block">彩云追月求知己,高山流水问知音。</p><p class="ql-block">(词林正韵·第十三部·白居易体)</p><p class="ql-block">——绿绮,古琴样式。一说为古琴别称。</p> <p class="ql-block">《一七令·棋》</p><p class="ql-block">棋。</p><p class="ql-block">蕴势,筹机。</p><p class="ql-block">生死劫,纵横围。</p><p class="ql-block">凝收心绪,费尽神思。</p><p class="ql-block">断关封靠打,冲顶退扳提。</p><p class="ql-block">名见古今中外,风传南北东西。</p><p class="ql-block">三曹七子皆钟爱,百姓万民亦着迷。</p><p class="ql-block">(词林正韵·三部·白居易体)</p><p class="ql-block">——断关封靠打,冲顶退扳提:围棋招式</p><p class="ql-block">——三曹,曹操、曹丕、曹植</p><p class="ql-block">——七子,建安七子,为孔融、陈琳、王粲、徐干、阮瑀、应玚、刘桢</p> <p class="ql-block">《一七令·书》</p><p class="ql-block">书。</p><p class="ql-block">墨写,毫涂。</p><p class="ql-block">形有意,画无图。</p><p class="ql-block">精于试练,重在临摹。</p><p class="ql-block">勤修生好字,苦习见通途。</p><p class="ql-block">汉武石碑雄阔,宋文手帖长舒。</p><p class="ql-block">千年神韵成瑰宝,万代风华落明珠。</p><p class="ql-block">(词林正韵·第四部·白居易体)</p><p class="ql-block">——书法,又称无图之画,无言的诗,无形的舞无声的乐。</p> <p class="ql-block">《一七令·画》</p><p class="ql-block">画。</p><p class="ql-block">清新,淡雅。</p><p class="ql-block">意念起,形神化。</p><p class="ql-block">白石藏蟹,悲鸿饮马。</p><p class="ql-block">方絮卷江山,丹青混日夜。</p><p class="ql-block">虫飞岁岁玄序,雪落年年盛夏。</p><p class="ql-block">曹衣出水翠云遮,吴带当风纤月洒。</p><p class="ql-block">(词林正韵·十部·韦式体)</p><p class="ql-block">——白石,齐白石,善于画蟹,虾,花鸟。</p><p class="ql-block">——悲鸿,徐悲鸿,善于画马。</p><p class="ql-block">——玄序,冬天别称。</p><p class="ql-block">——方絮,纸的别称。</p><p class="ql-block">——“曹衣出水”是与“吴带当风”相对的一个概念,主要是指古代人物画中衣服褶纹的两种不同的表现方式。前者笔法刚劲稠叠,所画人物衣衫紧贴身上,犹如刚从水中出来一般;后者笔法圆转飘逸,所绘人物衣带宛若迎风飘曳之状。</p> <p class="ql-block">《喝火令·琴》</p><p class="ql-block">彩凤梧桐息, 祥云雀鸟鸣。</p><p class="ql-block">伏羲交感制琴生。</p><p class="ql-block">天地以弦遥应,便教众心明。</p><p class="ql-block">曲蕴忧思意,声含惜别情。</p><p class="ql-block">五行参配六神宁。</p><p class="ql-block">羽角山高,羽角水渟澄。</p><p class="ql-block">羽角入音相和,顿感世风清。</p><p class="ql-block">(词林正韵·十一部·黄庭坚体)</p><p class="ql-block">1、二丈:</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">彩凤梧桐息, 祥云雀鸟鸣。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">曲蕴忧思意,声含惜别情。</span>。</p><p class="ql-block">2、三枪:</p><p class="ql-block">羽角山高,羽角水渟澄。羽角入音相和</p><p class="ql-block">3、一破(摊破句):</p><p class="ql-block">山水<span style="font-size: 18px;">入音相和</span></p><p class="ql-block">4、一衬(衬句):</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">山水入音相和,顿感世风清。</span></p><p class="ql-block">5、一应(应句)(对仗):</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">天地以弦遥应,便教众心明。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">山水入音相和,顿感世风清。</span></p><p class="ql-block">——凤凰非竹不食,非泉不饮。非梧桐树不栖。伏羲认为梧桐必是有德之木,拜祭梧桐树后叫人讲伐成三段,上清下浊 ,中段清浊相宜,择良辰吉日,取来制作成琴。</p><p class="ql-block"> 此琴凤凰形体,依据阴阳之术,留出发音槽,龙池和凤沼,金木水火土五弦,宫商角徵羽,创作驾辩一曲,为示人君之德,周文王加一弦(文弦),周武王加一弦(武弦)。</p><p class="ql-block"> 上以感应天地万物,中以教化万姓生民,下以修养性情身心。尧舜琴和天下,师旷听琴论战,孔子龟山忧国,伯牙知音得觅,有高山流水,有凤求其凰,有幽兰独处,有神人和畅。</p><p class="ql-block">——羽角,宫商角徵羽,五音。</p> <p class="ql-block">《喝火令·棋》</p><p class="ql-block">黑白无常势,乾坤有变机。</p><p class="ql-block">纵横围猎引长思。</p><p class="ql-block">春夏烂柯相对,谁晓百年移。</p><p class="ql-block">日月为棋手,星辰落奕池。</p><p class="ql-block">古今推演溯轮回。</p><p class="ql-block">此际中兴,此际美人衰。</p><p class="ql-block">此际宇寰鏖斗,自教乱台归。</p><p class="ql-block">(词林正韵·三部·黄庭坚体)</p><p class="ql-block">1、二丈:</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">黑白无常势,乾坤有变机。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">日月为棋手,星辰落奕池。</span></p><p class="ql-block">2、三枪:</p><p class="ql-block">此际中兴,此际美人衰。此际宇寰鏖斗</p><p class="ql-block">3、一破(摊破句):</p><p class="ql-block">中美<span style="font-size: 18px;">宇寰鏖斗</span></p><p class="ql-block">4、一衬(衬句):</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">中美宇寰鏖斗</span>,<span style="font-size: 18px;">自教乱台归。</span></p><p class="ql-block">5、一应(应句)(对仗):</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">春夏烂柯相对,谁晓百年移。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">中美宇寰鏖斗,自教乱台归。</span></p><p class="ql-block">——中美博弈,百年未有之大变局。中美是棋手,在下一盘影响世界格局的大棋,而有些地方只是颗棋子。</p> <p class="ql-block">《喝火令·书》</p><p class="ql-block">落笔风回雪,拈毫墨染梅。</p><p class="ql-block">楷行飘逸令人痴。</p><p class="ql-block">惊佩右军挥翰,春夏久临池。</p><p class="ql-block">劲势如流水,威形若战狮。</p><p class="ql-block">草涂狂猛任心驰。</p><p class="ql-block">妙字倾城,妙字慕名师。</p><p class="ql-block">妙字伯英操管,日夜苦研书。</p><p class="ql-block">(词林正韵·三部·黄庭坚体)</p><p class="ql-block">1、二丈:</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">落笔风回雪,拈毫墨染梅。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">劲势如流水,威形若战狮。</span></p><p class="ql-block">2、三枪:</p><p class="ql-block">妙字倾城,妙字慕名师。妙字伯英操管</p><p class="ql-block">3、一破(摊破句):</p><p class="ql-block">倾慕伯英操管</p><p class="ql-block">4、一衬(衬句):</p><p class="ql-block">倾慕伯英操管,<span style="font-size: 18px;">日夜苦研书。</span></p><p class="ql-block">5、一应(应句)(对仗):</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">惊佩右军挥翰,春夏久临池。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">倾慕伯英操管,日夜苦研书。</span></p><p class="ql-block">——临池,这个典故源于晋卫恒的《四体书势》。这个典故与东晋书法家王羲之有关。王羲之,自幼研读书法,他对东汉的大书法家张芝非常崇拜,一有时间就揣摩字体的间架结构和气势,心里想着,手指在衣襟上画着,时间一长,连衣襟都划破了,正因为如此,后人称之为“书圣”。</p><p class="ql-block"> 张芝尤擅长草书,他的治学精神非常严谨,他练习书法与常人不同,在家中的衣帛上朝廷反复书写,书写完了以后,再染色裁衣,他坚持每天在池塘边蘸着池水磨墨写字,天长日久,池塘里的水都变成黑色了,所以人们称他为“草圣”。后来,人们用这个典故表示刻苦学习,以勤于学书。</p><p class="ql-block"> 王羲之决心要赶上张芝,他一边游历祖国的名山大川,一边用心学习前人的书法,逐渐形成了自己的独特风格。他每天写完字后,都要到家门前的池塘里洗刷笔砚,天长日久,池塘的水全部成了深黑。人们把这个池塘叫做墨池。</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">——张芝,字伯英,人称草圣。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">——王羲之,曾官拜右军将军,世称王右军。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;"><span class="ql-cursor"></span>——风回雪,书圣王羲之</span>其书法平和自然,笔势委婉含蓄,遒美健秀,世人常用曹植的《洛神赋》中:“翩若惊鸿,婉若游龙,荣曜秋菊,华茂春松。仿佛兮若轻云之蔽月,飘飖兮若流风之回雪。”一句来赞美王羲之的书法之美。</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">——墨染梅,取自王冕诗《墨梅》:</span>我家洗砚池头树,朵朵花开淡墨痕。不要人夸颜色好,只留清气满乾坤。“我家”,因王羲之与王冕同姓,所以王冕便认为王姓自是一家。作者想象自己画的墨梅长在王羲之的洗砚池边,所以花瓣并非白色,而是被池水染成了淡淡的墨色。</p><p class="ql-block">——书法,别称墨作龙蛇纸上飞、挥翰、挥毫、染毫、握管、操管、搦管、翰、临池、云章、墨宝、芳墨等。</p> <p class="ql-block">《喝火令·画》</p><p class="ql-block">淡雅丹青笔,华滋草木痕。</p><p class="ql-block">富春山水意传神。</p><p class="ql-block">川阜几重浑厚,烟树漫生云。</p><p class="ql-block">渡口商船急,街头贩卒勤。</p><p class="ql-block">汴京风采势惊人。</p><p class="ql-block">再忆桥宏,再忆市氲氛。</p><p class="ql-block">再忆万般繁盛,阁宇渐归尘。</p><p class="ql-block">(词林正韵·六部·黄庭坚体)</p><p class="ql-block">1、二丈:</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">淡雅丹青笔,华滋草木痕</span>。</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">渡口商船急,街头贩卒勤。</span></p><p class="ql-block">2、三枪:</p><p class="ql-block">再忆桥宏,再忆市氲氛。再忆万般繁盛</p><p class="ql-block">3、一破(摊破句):</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">桥市万般繁盛</span></p><p class="ql-block">4、一衬(衬句):</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">桥市万般繁盛</span>,<span style="font-size: 18px;">阁宇渐归尘。</span></p><p class="ql-block">5、一应(应句)(对仗):</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">川阜几重浑厚,烟树漫生云。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">桥市万般繁盛,阁宇渐归尘。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px;">——上片,描述黄公望所作</span>《富春山居图》。其以浙江富春江为背景,描绘了富春江两岸的秀丽景色,峰峦叠翠,松石挺秀,云山烟树,沙汀村舍,布局疏密有致,变幻无穷,以清润的笔墨、简远的意境,把浩渺连绵的江南山水表现得淋漓尽致,达到了“山川浑厚,草木华滋”的境界。</p><p class="ql-block"> 展卷观览,人随景移,大有人在画中游之感,引人入胜。全图用墨淡雅,山和水的布置疏密得当,墨色浓淡干湿并用,极富于变化。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">——下片,描述张择端所作《清明上河图》。其生活在阶级矛盾和民族矛盾都异常尖锐的北宋末年,在这种历史背景下,他创作了这件历史长卷。</p><p class="ql-block"> 北宋年间的汴京极盛,为了表现京城的繁荣昌盛,张择端选择了清明这个重要节日的景象进行表现。《清明上河图》着重描绘了北宋首都水陆运输和市面繁忙的景象。</p> <p class="ql-block">  <span style="font-size: 18px;">琴系凤凰,棋源洛书,书刻甲骨,画描陶彩。</span>琴棋书画四艺,是古代文人雅士必备之技,集结了中国人的审美和智慧,是华夏流传千年的瑰宝。如今四艺已经在民间广为流传,不断陶冶国人的情操,丰富人们的精神!</p> <p class="ql-block" style="text-align: center;">图片来源于网络</p><p class="ql-block" style="text-align: center;">作者·飞雨剑鸿</p>