诗经 大雅 烝民

安达甄

<p class="ql-block">天生烝民,有物有则3。民之秉彝4,好是懿德5。天监有周6,昭假于下7。保兹天子8,生仲山甫9。</p><p class="ql-block">仲山甫之德,柔嘉维则10。令仪令色11,小心翼翼12。古训是式13,威仪是力14。天子是若15,明命使赋16。</p><p class="ql-block">王命仲山甫,式是百辟17,缵戎祖考18,王躬是保19。出纳王命20,王之喉舌21。赋政于外22,四方爰发23。</p><p class="ql-block">肃肃王命24,仲山甫将之25。邦国若否26,仲山甫明之27。既明且哲28,以保其身29。夙夜匪解30,以事一人31。</p><p class="ql-block">人亦有言,柔则茹之32,刚则吐之33。维仲山甫,柔亦不茹,刚亦不吐34。不侮矜寡35,不畏强御36。</p><p class="ql-block">人亦有言,德輶如毛37,民鲜克举之38。我仪图之39,维仲山甫举之。爱莫助之40。衮职有阙41,维仲山甫补之。</p><p class="ql-block">仲山甫出祖42。四牡业业43。征夫捷捷44,每怀靡及45。四牡彭彭46,八鸾锵锵47。王命仲山甫,城彼东方48。</p><p class="ql-block">四牡骙骙49,八鸾喈喈50。仲山甫徂齐51,式遄其归52。吉甫作诵53,穆如清风54。仲山甫永怀55,以慰其心。</p> <p class="ql-block">1.大雅:《诗经》中“雅”部分,分为大雅、小雅,合称“二雅”。雅,雅乐,即正调,指当时西周都城镐京地区的诗歌乐调。大雅部分今存三十一篇。</p><p class="ql-block">2.烝(zhēng)民:意即庶民,泛指百姓,是春秋战国时代及之前历代对“百姓”的称谓。烝,众。</p><p class="ql-block">3.物:有类别的万物。则:法则,规则。</p><p class="ql-block">4.秉彝(yí):保持常性。秉,顺从,保持。彝,常理,常性。</p><p class="ql-block">5.懿(yì):美。</p><p class="ql-block">6.监:看,观察。</p><p class="ql-block">7.昭:明,光明。假:通“徦”,至。</p><p class="ql-block">8.保:保佑。兹:此。天子:指周宣王。</p><p class="ql-block">9.仲山甫:人名,为宣王卿士,字穆仲,封于樊。</p><p class="ql-block">10.柔嘉:柔和善美。则:符合法则。</p><p class="ql-block">11.令:善。色:对人的和颜悦色。</p><p class="ql-block">12.翼翼:谨慎的样子。</p><p class="ql-block">13.古训:先人的遗教。式:用,效法。</p><p class="ql-block">14.威仪:指礼节。力:勤,熟习。</p><p class="ql-block">15.是:语助词。若:选择。一说顺。</p><p class="ql-block">16.明命:成命。赋:颁布,推行,落实。</p><p class="ql-block">17.百辟:百君,指众诸侯。</p><p class="ql-block">18.缵(zuǎn):继承。戎:汝,你。祖考:先祖,先父。</p><p class="ql-block">19.躬:身体。保:监护,教养。</p><p class="ql-block">20.出纳:指受命与传令。</p><p class="ql-block">21.喉舌:代言人。</p><p class="ql-block">22.赋:布。外:朝廷之外。</p><p class="ql-block">23.爰:乃,于是。发:执行,施行。</p><p class="ql-block">24.肃肃:严肃。</p><p class="ql-block">25.将:行,奉行。</p><p class="ql-block">26.若否(pǐ ):好坏。若,顺。</p><p class="ql-block">27.明:辨明。</p><p class="ql-block">28.哲:智。</p><p class="ql-block">29.保:守。</p><p class="ql-block">30.解(xiè):通“懈”。</p><p class="ql-block">31.一人:指周天子。</p><p class="ql-block">32.茹:吞吃。</p><p class="ql-block">33.刚:坚硬的。</p><p class="ql-block">34.“柔亦”二句:意谓不欺软,不怕硬。</p><p class="ql-block">35.矜(guān):通“鳏”,老而无妻。</p><p class="ql-block">36.强御:强悍,强横。</p><p class="ql-block">37.輶(yóu):轻。</p><p class="ql-block">38.鲜:少。克:能。</p><p class="ql-block">39.仪图:揣度。</p><p class="ql-block">40.爱:敬爱。</p><p class="ql-block">41.衮(gǔn):绣龙图案的王服。职:犹“适”,即偶然。阙:缺损,此处喻人的缺失。</p><p class="ql-block">42.祖:祭路神。</p><p class="ql-block">43.业业:强壮的样子。</p><p class="ql-block">44.征夫:此处指随行人员。捷捷:马行迅疾的样子。</p><p class="ql-block">45.每:每每,常常。靡及:不至,顾不上,指不能完成使命。</p><p class="ql-block">46.彭彭:形容马蹄声杂沓。</p><p class="ql-block">47.八鸾:一马二鸾,四马八鸾,指一辆马车。鸾,通“銮”,车铃。</p><p class="ql-block">48.城:筑城。东方:指齐地,齐地在镐京的东面。</p><p class="ql-block">49.骙(kuí)骙:同“彭彭”。</p><p class="ql-block">50.喈(jiē)喈:象声词,铃声。</p><p class="ql-block">51.徂(cú):往。</p><p class="ql-block">52.式:语助词。遄(chuán):快,速。</p><p class="ql-block">53.吉甫:尹吉甫,周宣王时期大臣。</p><p class="ql-block">54.穆:和美。</p><p class="ql-block">55.永怀:深长的怀念。永,长。怀,思。</p>