“唐宋八大家”之韩 愈 (4)

任逍遥

<p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">元和十五年(820),朝廷征召韩愈担任国子祭酒,后转任兵部侍郎。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">当时正值镇州兵变,杀了田弘正并拥立王廷凑作乱,于是长庆二年(822年)二月,朝廷便命韩愈去镇州传旨晓谕。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">韩愈到后,王廷凑召集军民迎接,韩愈言辞恳切,举例说明反逆的后果,王廷凑被说动,恰逢牛元翼突围出去,顺势不再追赶,韩愈回朝后便被任命吏部侍郎。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">长庆四年(824年)八月,韩愈生病不再担任吏部侍郎,在家休假养病。后于同年十二月二日(12月25日),韩愈在长安靖安里的家中逝世,享年五十七岁。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">朝廷赠他礼部尚书之位,上谥号“文”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">韩愈于次年(825年)三月,被埋葬在河阳。直到元丰元年(1078年),宋神宗追封韩愈为昌黎伯,并恩准其从祀孔庙。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block" style="text-align: center;"><b style="font-size: 22px;">百代文宗~韩 愈 (A)</b></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><b style="font-size: 22px;"></b></p> <p class="ql-block" style="text-align: center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><b style="font-size: 22px;">🔺 晚 春 🔻</b></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">草木知春不久归,</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">百般红紫斗芳菲。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">杨花榆荚无才思,</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">惟解漫天作雪飞。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">春天不久就将归去,花草树木想方设法挽留春天,于是争奇斗艳,人间万紫千红。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">可怜杨花榆钱,没有艳丽姿色,只知漫天飞舞,好似片片雪花。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">这是一首描绘暮春景色的七绝。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">虽然诗只是写百卉千花争奇斗艳的场景,但写得工巧奇特,别开生面。诗人不写百花稀落、暮春凋零,却写草木留春而呈万紫千红的动人情景。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">诗人体物入微,发前人未得之秘,反一般诗人晚春迟暮之感,摹花草灿烂之情状,展晚春满目之风采。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">寥寥几笔,便展示出满眼风光,令人耳目一新的景象。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">此诗熔景与理于一炉,在景物描写中蕴含着人生哲理:诗人通过“草木”有“知”、惜春争艳的场景描写,反映的其实是自己对春天大好风光的珍惜之情。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">面对晚春景象,诗人一反常见的惜春伤感之情,变被动感受为主观参与,情绪乐观向上,很有新意。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">“杨花榆荚”不因“无才思”而藏拙,不畏“班门弄斧”之讥,避短用长,争鸣争放,为“晚春”添色。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">这就给人以启示:一个人“无才思”并不可怕,要紧的是珍惜光阴,不失时机,“春光”是不负“杨花榆荚”这样的有心人的。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block" style="text-align: center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><b style="font-size: 22px;">🔺 山 石 🔻</b></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">山石荦确行径微,黄昏到寺蝙蝠飞。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">升堂坐阶新雨足,芭蕉叶大栀子肥。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">僧言古壁佛画好,以火来照所见稀。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">铺床拂度置羹饭,疏粝亦足饱我饥。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">夜深静卧百虫绝,清月出岭光入扉。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">天明独去无道路,出入高下穷烟霏。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">山红涧碧纷烂漫,时见松枥皆十围。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">当流赤足踏涧石,水声激激风生衣。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">人生如此自可乐,岂必局促为人鞿。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">嗟哉吾党二三子,安得至老不更归。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">这首诗用素描的手法有次序地写从雨后的黄昏到山寺漫游至第二天早晨的情景,具象地写出了山中和寺中所见到的景物,语言朴素自然。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">结尾处的深深感慨倾泻了宦途失意的痛苦。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">作者所游的是洛阳北面的惠林寺,同游者是李景兴、侯喜、尉迟汾,时间是公元801年(唐德宗贞元十七年)农历七月二十二日。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">农谚有云:“二十一、二、三,月出鸡叫唤。”可见诗中所说的“光入扉”的“清月”,乃是下弦月,她爬出山岭,照进窗扉,已经鸣叫头遍了。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">主人公再欣赏一阵,就该天亮了。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">写夜宿只两句,却不仅展现出几个有声有色的画面,表现了主人公彻夜未睡,陶醉于山中夜景的情怀,而且水到渠成,为下面写离寺早行作好了过渡。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">“天明”以下六句,写离寺早行,跟着时间的推移和主人公的迈步向前,画面上的光、色、景物在不断变换,引人入胜。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">“天明独去无道路”,“无道路”指天刚破晓,雾气很浓,看不清道路,所以接下去,就是“出入高下穷烟霏”的镜头。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">主人公“天明”出发,眼前是一片“烟霏”的世界,不管是山的高处还是低处,全都浮动着蒙蒙雾气。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">在浓雾中摸索前进,出于高处,入于低处,出于低处,又入于高处,时高时低,时低时高。此情此境,正是饶有诗味,富于画意的。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">诗写到下山为止,游踪所及,逐次以画面展现,像旅游纪录影片,随着游人的前进,一个个有声有色有人有景的镜头不断转换。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">结尾四句,总结全诗,所以姑且叫做“主题歌”。“人生如此”,概括了此次出游山寺的全部经历,然后用“自可乐”加以肯定。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">后面的三句诗,以“为人靰”的幕僚生活作反衬,表现了对山中自然美、人情美的无限向往,从而强化了全诗的艺术魅力。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">烟霏既尽,朝阳熠耀,画面顿时增加亮度,“山红涧碧纷烂漫”的奇景就闯入主人公的眼帘。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">而“时见松枥皆十围”,既为那“山红涧碧纷烂漫”的画面添景增色,又表明主人公在继续前行。他穿行于松栎树丛之中,清风拂衣,泉声淙淙,清浅的涧水十分可爱。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">于是他赤着一双脚,涉过山涧,让清凉的涧水从足背上流淌,整个身心都陶醉在大自然的美妙境界中了。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">这首诗为传统的纪游诗开拓了新领域,它汲取了山水游记的特点,按照行程的顺序逐层叙写游踪。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">然而却不象记流水账那样呆板乏味,其表现手法是巧妙的。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">此诗虽说是逐层叙写,仍经过严格的选择和经心的提炼。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">如从“黄昏到寺”到就寝之前,实际上的所经所见所闻所感当然很多,但摄入镜头的,却只有“蝙蝠飞”、“芭蕉叶大栀子肥”、寺僧陪看壁画和“铺床拂席置羹饭”等殷勤款待的情景。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">因为这体现了山中的自然美和人情美,跟“为人?”的幕僚生活相对照,使诗人萌发了归耕或归隐的念头,是结尾“主题歌”所以形成的重要根据。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">关于夜宿和早行,所摄者也只是最能体现山野的自然美和自由生活的那些镜头,同样是结尾的主题歌所以形成的重要根据。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block" style="text-align: center;"><b style="font-size: 22px;">百代文宗~韩 愈 (B)</b></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><b style="font-size: 22px;"></b></p> <p class="ql-block" style="text-align: center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><b style="font-size: 22px;">🔺 幽 怀 🔻</b></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">幽怀不能写,行此春江浔。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">适与佳节会,士女竞光阴。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">凝妆耀洲渚,繁吹荡人心。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">间关林中鸟,亦知和为音。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">岂无一尊酒,自酌还自吟。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">但悲时易失,四序迭相侵。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">我歌君子行,视古犹视今。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;"></span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">我幽闷的心怀难以渲泄,便来到春日的江边漫步独行。正好遇上了节日的盛会,男男女女都在踏青郊游,共度美好的光阴。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">美丽的女子纷纷浓妆艳抹地在洲渚旁争妍斗丽,激越的音乐使人心醉神迷。树林中鸣叫的鸟儿,也都知道和谐地歌唱。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">但我却只想有一樽美酒,独自斟酌、独自吟诗。只可悲岁月是那么地容易流失,四季匆匆地从我身边走过。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">我从容地唱着《君子行》,将古代与今天等量其观,一视同仁。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block" style="text-align: center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><b style="font-size: 22px;">🔺 左迁至蓝关示侄孙湘 🔻</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">一封朝奏九重天,</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">夕贬潮阳路八千。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">欲为圣明除弊事,</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">肯将衰朽惜残年?</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">云横秦岭家何在,</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">雪拥蓝关马不前。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">知汝远来应有意,</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">好收吾骨瘴江边。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;"></span></p><p class="ql-block">早晨我把一篇谏书上奏给朝廷,晚上被贬潮州离京八千里路程。本想替皇上除去那些有害的事,哪里考虑衰朽之身还顾惜余生!</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">阴云笼罩着秦岭家乡可在何处?大雪拥塞蓝关马儿也不肯前行。我知道你远道而来该另有心意,正好在瘴江边把我的尸骨收清。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《左迁至蓝关示侄孙湘》是韩愈在贬谪潮州途中创作的一首七律。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">此诗抒发了作者内心郁愤以及前途未卜的感伤情绪。首联写因“一封(书)”而获罪被贬,“朝夕”而已,可知龙颜已大怒,一贬便离京城八千里之遥。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">颔联直书“除弊事”,申述自己忠而获罪和非罪远谪的愤慨。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">颈联即景抒情,既悲且壮。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">尾联抒英雄之志,表骨肉之情,悲痛凄楚,溢于言表。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">全诗熔叙事、写景、抒情为一炉,诗味浓郁,感情真切,对比鲜明,是韩诗七律中的精品。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block" style="text-align: center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><b style="font-size: 22px;">🔺 早春呈水部张十八员外 🔻</b></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">天街小雨润如酥,</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">草色遥看近却无。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">最是一年春好处,</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;">绝胜烟柳满皇都。</span></p><p class="ql-block" style="text-align: center;"><span style="font-size: 20px;"></span></p><p class="ql-block">京城大道上空丝雨纷纷,它像酥油般细密而滋润,远望草色依稀连成一片,近看时却显得稀疏零星。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">这是一年中最美的季节,远胜过绿柳满城的春末。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">诗人运用简朴的文字,就常见的“小雨”和“草色”,描绘出了早春的独特景色,诗的风格清新自然,简直是口语化的。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">看似平淡,实则是绝不平淡的。韩愈自己说:“艰穷怪变得,往往造平淡”(《送无本师归范阳》)。他的“平淡”是来之不易的。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">首句点出初春小雨,以“润如酥”来形容它的细滑润泽,准确地捕捉到了它的特点。造句清新优美。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">与杜甫的“好雨知时节,当春乃发生。随风潜入夜,润物细无声”有异曲同工之妙。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">第二句紧承首句,写草沾雨后的景色。以远看似有,近看却无,描画出了初春小草沾雨后的朦胧景象。写出了春草刚刚发芽时,若有若无,稀疏,矮小的特点。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">这一句是全篇中的绝妙佳句。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">早春二月,在长安,冬天未过,春天还未来临。但若是下过一番小雨后,第二天,春天就来了,最初的春草芽儿就冒出来了,作者远远望去,朦朦胧胧,仿佛有一片极淡极淡的青青之色,这是早春的草色。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">看着它,作者心里顿时充满欣欣然的生意。可是当作者带着无限喜悦之情走近去看个仔细,地上是稀稀朗朗的极为纤细的芽,却反而看不清什么颜色了。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">诗人像一位高明的水墨画家,挥洒着他的妙笔,隐隐泛出了那一抹青青之痕,便是早春的草色。这句“草色遥看近却无”,真可谓兼摄远近,空处传神。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">接下来的第三、四句是对初春景色大加赞美:“最是一年春好处,绝胜烟柳满皇都。”这两句意思是说:早春的小雨和草色是一年春光中最美的东西,远远超过了烟柳满城的衰落的晚春景色。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">写春景的诗,在唐诗中,多取明媚的晚春,这首诗却取早春咏叹,认为早春比晚春景色优胜,别出心裁。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">前两句体察景物之精细已经令人称赞,后两句如骑兵骤至更在人意料之外。在最后,诗人还来个对比:“绝胜烟柳满皇都”。诗人认为初春草色比那满城处处烟柳的景色不知要胜过多少倍。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">这是一种心理状态。严冬方尽、余寒犹厉,突然看到这美妙的草色,心头不由得又惊又喜。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">韩愈被称为古文运动的倡导者,位列唐宋八大家之首,他在哲学史上,是从佛学兴盛到理学兴起转折中的一个关键人物。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">韩愈所提倡的排佛、古文运动、创立道统说,都对当时社会和后世有着影响。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">思想上,韩愈坚持排佛,反对佛老,旨在维护中国封建传统文化,反对潘镇割据。而宋朝以后,做到了未曾有地方出现潘镇割据。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">文化上,文学反映社会生活,韩愈在古文运动中反对骈文,总结前人经验,构造了关于“古文”的完整体系,扩大了古文的运用范围,使得“古文”在文坛上取得重要地位。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">此外韩愈的功绩在于运用文学本身的魅力,扩大了文学表现领域。影响晚唐,下开宋派。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">韩愈在总结前人理论的基础上,真正的建立了“道统”论。他所创作的《原道》,正式提出了“道统”论,上承孔孟,下启程朱,开宋代理学道统之先河,为道统思想的发展做出了杰出贡献。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">政治上,韩愈关心民生,对地方执政者横征暴敛的行为直接抨击。他敢于直谏的行为,对宋代新型政治理论的构建,起到促进作用。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">后世文学家范仲淹就继承了韩愈这种敢于直谏的精神,成为北宋士风中亮眼的一部分。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">苏轼在《潮州韩文公庙碑》中,赞誉韩愈是"文起八代之衰",这是对韩愈文学成就的一种正面肯定。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">叶燮认为“韩愈为唐诗之一大变”。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><a href="https://www.meipian.cn/4szpuh2x" target="_blank" data-link="create">“唐宋八大家”之韩 愈 (3)</a></p>