传承优秀传统文化,让棰拓走进课堂

杨群灿

<p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">保护文化遗产,</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">守护精神家园。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">探讨薪火传承,</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">启迪现代文明。</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">中小学均开设有写字或书法课</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">常见的碑帖呈现出黑地白字的形态</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">那么</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">它是怎么来的呢</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">书法是用毛笔直接书写到纸上</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">(民国洛阳史学家书法家高福堂作品)</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">碑帖则是从碑石上棰拓得来</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">称之为拓片</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而后影印出版的</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">很多碑刻因为漫漶不清、破损严重</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">无法读到原碑的内容了</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但是有了拓片传世</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">我们拥有了很多史书之外的史料</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">它不仅起到了证史补史的作用</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">还为书法爱好者提供了摹写范本</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">(下图为洛阳地区第二大碑、</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">位于袁沟村的《北宋李昭亮神道碑》)</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">棰拓,又叫传拓、椎拓、拓印</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">是用纸和墨将碑石和器物上的文字、图案</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">复制出来的一门技艺</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">它出现在东汉时期</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">距今已有2000年历史</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">棰拓启发了雕版印刷术的诞生</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">雕版的要义在于“留线剔地”</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">将在宣纸上写好的字反贴到木板上</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">然后雕刻</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">是个锻炼耐心和技艺的活儿</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">(图为正在雕刻中的木刻图书页面)</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">成型的木刻版线装图书</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">(清康熙时期提驾庄村牛静庵先生</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">讲授、编撰的科举考试教科书)</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">常见的拓本有墨拓和朱拓两种形式</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">试举几例</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">墨拓,用黑色墨汁拓印</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">(唐武周时期洛阳名刹、李村魏国寺</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">重修碑残石拓片)</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">目前发现的字数最多的</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">东汉《熹平石经》残石拓片</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">(原石藏台北历史博物馆,</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">此拓片为伊滨区民间收藏)</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">朱拓,用朱砂墨汁拓印</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">(洛阳著名书法家郜泽松先生的书法作品</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">被刻制成石,凸显浓厚的金石味儿)</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">(洛阳 * 东汉刑徒墓砖铭拓片)</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">棰拓是一项体力与技艺兼具的工作</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">特别在户外</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">爬高上低是免不了的</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"><span class="ql-cursor"></span>棰拓工具</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">卷尺,裁刀,喷壶,扫刷,棰刷,</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">毡槌,拓包,拓板,墨汁</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在阳光曝晒或有风的野外环境下</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">操作不当会引发各种问题</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">比如出现“墨猪”现象</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">当作集存资料可以</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">作为收藏就差强人意了</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在院子里施拓</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">情况就好多了</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在环境平稳的室内制作拓片</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">品质会优良一些</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">万安山上的司马光摩崖石刻</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">因山岩粗陋</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">且经历近千年风霜雨雪的销蚀</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">文字漫漶不清,不易辩识</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">经过后期装裱</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">显得光彩夺目了</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">所谓化腐朽为神奇是也</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">(司马光君实 王尚恭安之 闵交如仲孚</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">同至此处 元丰元年八月癸丑)</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"><span class="ql-cursor"></span></span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">我们不仅要让学生知其然</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">还要让他们知其所以然</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">最好的办法就是</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">指导学生动手实践</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">沉浸式体验棰拓带来的愉悦</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">用清水对器物表面进行清理</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">选择干法上纸</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">喷洒水雾(适量)将宣纸洇湿</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">用扫刷轻扫纸面</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">挤出气泡,消除皱褶</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">使宣纸与器物表面紧紧附合</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">用棰刷(打刷)或毡槌</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">以适当力度均匀棰击</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">使宣纸与字口紧密结合起来</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">待纸张干透</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">即行棰印</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">接下来就可以施墨拓印了</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">用力均匀,垂直棰击,节奏分明</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">小件拓品,用墨谨记宁淡勿浓</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">谈感受,找问题,说失误</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">展示自己亲手做出来的拓品</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">孩子们笑得真开心</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">棰拓是中华优秀传统文化遗产</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">我们把这颗种子播撒到孩子们心里</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">未来结果如何不好预期</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">可是——</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">万一它发芽了呢</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">希望之芽</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">未来之材</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="color:rgb(22, 126, 251);">感谢您耐心浏览</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="color:rgb(22, 126, 251);">—— The end ——</b></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p>