<p class="ql-block"><b style="font-size: 20px;"> 雍 人</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 每年农历三月二十五,是我的故乡——古城凤翔一年一度规模盛大的城隍庙会,民间称其为</span><b style="font-size: 22px;">“速爷庙会”。</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 四十多年来我一直漂泊在外,和父母聚少离多,为了弥补内心的愧疚,退休后就一直在老家陪伴母亲。今年速爷庙会和“母亲节”恰巧相遇,又是个艳阳高照的好天气,终于给了我一次陪着耄耋老母赶庙会的机会。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 古城凤翔的“府城隍庙”,座落于西大街“府庙巷”北端和北大街“军仓巷”西端的交汇处,由于今年庙会是“新冠”疫情三年防控结束后首次举办,所以赶庙会的人显得格外多。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 通往庙前的巷子里,两侧的商品摊位鳞次栉比,针头线脑、服装首饰、古玩瓷器、笔墨书画、盆景花卉,琳琅满目,应有尽有,行人真是摩肩接踵,川流不息。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 城隍庙前广场上,耸立着一座高大的</span><b style="font-size: 22px;">“凤翔起义纪念碑”</b><span style="font-size: 22px;">,向人们讲述着70多年前城隍庙里一段被历史尘封的红色记忆。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 抗日战争胜利后,原杨虎城部中共地下党员</span><b style="font-size: 22px;">寇学文</b><span style="font-size: 22px;">、</span><b style="font-size: 22px;">高慎之</b><span style="font-size: 22px;">接受省委指示,从临潼组建部队来到凤翔,打入国民党千山警备司令部警备团,于1949年5月,在城隍庙里成功策划和发动了该团起义,活捉了蒋介石的门生——毕业于黄埔一期的国民党少将司令</span><b style="font-size: 22px;">李梦笔</b><span style="font-size: 22px;">,迎接解放军进城,起义部队1000余人编入第一野战军,于同年7月10日发动了“扶眉战役”,凤翔县和宝鸡全面解放。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> “凤翔起义纪念碑”是解放战争时期,西北地区“白区布点”遗址上落成的第一座纪念碑。碑体为花岗岩石材,象征着起义人员坚定的信仰和坚强的意志;碑体上方的红五星,代表着革命先辈们为国为民的赤胆忠心;碑高5.22米,标志着起义时间为1949年5月22日。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 纪念碑正对的庙门门楣上,</span><b style="font-size: 22px;">“府城隍庙”</b><span style="font-size: 22px;">四个描金大字映入眼帘,朴茂工稳,遒劲有力。庙门两侧</span><b style="font-size: 22px;">“阳世三间积善作恶皆由你,古往今来阴曹地府放过谁”</b><span style="font-size: 22px;">的对联,更是言近旨远,发人深省。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 庄严典雅的庙门和高大巍峨的纪念碑两座建筑交相辉映,古老的信仰祭祀和红色的缅怀纪念两种画面相互碰撞,形成了一道独特的风景,让人的思绪在古老和现代中穿越,更觉得意味深长。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 据资料介绍,“城”、“隍”两字最早出现于古籍《周易》中:“城复于隍”。东汉经学家</span><b style="font-size: 22px;">许慎</b><span style="font-size: 22px;">在其著作《说文解字》中解释:“城者,以盛民也,从土从成,成亦声;隍者,城池也,有水曰池,无水曰隍”。</span><b style="font-size: 22px;">“城”</b><span style="font-size: 22px;">字的本意指城墙,后引申为人类的重要聚居地——城市;</span><b style="font-size: 22px;">“隍”</b><span style="font-size: 22px;">则是指围绕在城外的护城河,有水是“池”,无水称“隍”。</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size: 22px;"> “城隍”</b><span style="font-size: 22px;">一词最初应为“城池”、“城市”之义,后来逐渐地由客观走向了主观、由物质迈入了精神,“城隍”也演变成道教中守护城池之神。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 城隍信仰在古代南北朝时兴起,唐宋时达到新的高度,开始趋向人格化和多样化。城隍的形象并非固定不变、千篇一律,大多是当地民间自行选出,由不同的历史人物出任。其标准为以身殉国的忠烈之士、正直贤明的著名人物,人们仰之如日月,敬之若神明,让其流芳百世。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 全国各地的城隍形象分别有战国时期的春申君</span><b style="font-size: 22px;">黄歇</b><span style="font-size: 22px;">;秦代的功臣</span><b style="font-size: 22px;">冯尚</b><span style="font-size: 22px;">、项羽的亚父</span><b style="font-size: 22px;">范增</b><span style="font-size: 22px;">;汉代的名相</span><b style="font-size: 22px;">萧何</b><span style="font-size: 22px;">、开国功臣</span><b style="font-size: 22px;">灌婴</b><span style="font-size: 22px;">、忠烈将军</span><b style="font-size: 22px;">纪信</b><span style="font-size: 22px;">、顾命老臣</span><b style="font-size: 22px;">霍光</b><span style="font-size: 22px;">;三国时的大都督</span><b style="font-size: 22px;">周瑜</b><span style="font-size: 22px;">、芜湖侯</span><b style="font-size: 22px;">徐盛</b><span style="font-size: 22px;">;唐代的“河东先生”</span><b style="font-size: 22px;">柳宗元</b><span style="font-size: 22px;">;宋末的民族英雄</span><b style="font-size: 22px;">文天祥</b><span style="font-size: 22px;">;元代的婉约派词宗</span><b style="font-size: 22px;">秦裕伯</b><span style="font-size: 22px;">、农民起义领袖</span><b style="font-size: 22px;">陈友谅</b><span style="font-size: 22px;">;明朝的忠节愍臣</span><b style="font-size: 22px;">杨椒山</b><span style="font-size: 22px;">、“海青天”</span><b style="font-size: 22px;">海瑞</b><span style="font-size: 22px;">、“冷面寒铁”御史</span><b style="font-size: 22px;">周新</b><span style="font-size: 22px;">;台湾起义首领“中兴王”</span><b style="font-size: 22px;">朱一贵</b><span style="font-size: 22px;">;清朝民族英雄</span><b style="font-size: 22px;">陈化成</b><span style="font-size: 22px;">……,而且还出现一处城隍庙敬奉多位历史人物的情形。上海的城隍庙里,就祀奉着三位城隍:老城隍霍光、城隍秦裕伯、新城隍陈化成,以</span><b style="font-size: 22px;">“一庙三城隍”</b><span style="font-size: 22px;">闻名于世。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 凤翔“府城隍庙”的建造年代已无考,但据宋代</span><b style="font-size: 22px;">高承</b><span style="font-size: 22px;">撰写的《事物纪原》</span><b style="font-size: 18px;">(又名《事物纪原集类》》,是我国较早的一部考证事物起源和沿革的专门性类书。)</b><span style="font-size: 22px;">记载:凤翔城隍庙中供奉的应是秦代的功臣冯尚</span><b style="font-size: 18px;">(“秦功臣冯尚,见梦于汉高祖曰,奉天命为王领城隍,遂并置于天下”。)</b><span style="font-size: 22px;">。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 清乾隆三十一年</span><b style="font-size: 18px;">(公元1766年)</b><span style="font-size: 22px;">修订的《重修凤翔府志•卷之三 祭祀》记载:“府城隍庙,城西北隅”。清乾隆三十二年</span><b style="font-size: 18px;">(公元1767年)</b><span style="font-size: 22px;">修订的《重修凤翔县志•卷之七 艺文 碑记》中,收录了明万历年间曾任凤翔知府</span><b style="font-size: 22px;">张柟</b><span style="font-size: 22px;">所作的《重修郡城隍庙记》一文,其中记载:“凤翔旧祀城隍神于城北西隅,盖寒门悬阙鬼谷之区,崇阴义也。古有殿五楹,巃嵸矗矗,父老相传二百年余矣。殿之前为今首殿,不知创何时,香火肸蚃于斯也,在而古殿年久浸颓废圮。……掌其籍者住持丁昙,董其事者里老薛豆、景际魁、董治民也。今幸累居积为钱谷贵,爰以庀材鸠工,偿兴斯殿欤?余曰:允若。是亟兴之,是营于今年之仲秋,越三月落成。殿为楹五,仍旧若上而栋者,若下而宇者”。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 进入庙内,迎面而来的是气势恢宏的“城隍殿”,左右两侧分布着“钟楼”、“鼓楼”、“菩萨殿”、“孤魂殿”、“圣母殿”、“五圣殿”、“速爷殿”等建筑。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 母亲很虔诚地给每个殿的神灵都敬香、上布施,求取了红布带。因母亲患有老年性基础疾病,走路时间过长就会胸闷气短,我让母亲坐着休息时,问她为什么老家的人把“城隍庙”叫“速爷庙”?母亲给我觧释说:泰山神东岳大帝主宰着阴间和世人的生死贵贱,各地城隍受理的事情,最后都要汇集给东岳大帝处理。于是东岳大帝就设置了七十五个司分理事务,其中最有名的是</span><b style="font-size: 22px;">“速报司”</b><span style="font-size: 22px;">,因其掌管善恶因果报应,而且报应迅速,因此叫“速报司”。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 速报司的司主虽然是东岳大帝手下,但百姓们认为他比城隍能有求必应,而且雷厉风行,所以在老家当地,速报司司主的风头渐渐就压过了城隍,成了老百姓心目中最亲近的神灵 。老家的人习惯把亲民小神都尊称作爷,如“山神爷”、“土地爷”、“树神爷”、“马王爷”、“仓神爷”、“灶王爷”、“药王爷”等。人们亲切地称“速报司”的司主为</span><b style="font-size: 22px;">“速爷”</b><span style="font-size: 22px;">,久而久之,“城隍庙”称作了</span><b style="font-size: 22px;">“速爷庙”</b><span style="font-size: 22px;">,城隍庙会也就被称为</span><b style="font-size: 22px;">速爷庙会</b><span style="font-size: 22px;">,并在庙中专门修建了“速爷殿”,供人们祈福参拜,向来是香火鼎盛。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 利用母亲休息的空间,我拜访了庙内一位年过古稀的闫姓管理人员,向他了解了凤翔“府城隍庙”的一些基本情况。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 凤翔城隍庙之所以称为“府城隍庙”,与古代的行政建置沿革有关。据《史记》记载,</span><b style="font-size: 22px;">秦孝公</b><span style="font-size: 22px;">十二年</span><b style="font-size: 18px;">(公元前350年)</b><span style="font-size: 22px;">,秦国国都由雍城</span><b style="font-size: 18px;">(现在的凤翔)</b><span style="font-size: 22px;">迁往咸阳</span><b style="font-size: 18px;">(“居三年,作为筑冀阙宫庭于咸阳,秦自雍徏都之”。——《史记•商君列传》)</b><span style="font-size: 22px;">后,设雍县。唐肃宗至德二年</span><b style="font-size: 18px;">(公元757年)</b><span style="font-size: 22px;">,取“吹箫引凤”的传说典故寓意,改雍县为凤翔县。虽然“都城”变成了“县城”,但在古代几千年,凤翔一直是历朝历代的郡、府、道所在地,作为关中西部的政治、经济、军事、文化中心,同样发挥着无可替代的地位优势和重要作用。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 明太祖</span><b style="font-size: 22px;">朱元璋</b><span style="font-size: 22px;">时大兴城隍庙修建之风,洪武三年</span><b style="font-size: 18px;">(公元1370年)</b><span style="font-size: 22px;">颁布了专门祭祀城隍的典章制度,把城隍分为都、府、州、县四个等级。封都城的城隍为正一品“承天鉴国司民升</span><b style="font-size: 22px;">福明灵王</b><span style="font-size: 22px;">”,管辖全国各府、州、县的城隍;府城隍为正二品“监察司民城隍</span><b style="font-size: 22px;">威灵公</b><span style="font-size: 22px;">”;州城隍为正三品“监察司民城隍</span><b style="font-size: 22px;">灵佑侯</b><span style="font-size: 22px;">”;县城隍为正四品“监察司民城隍</span><b style="font-size: 22px;">显佑伯</b><span style="font-size: 22px;">”。又令各地城隍庙不得杂祀其他之神,只称“某府或某县城隍之神”。并要求“凡府、州、县新官到任,必先宿斋城隍庙,谒神与誓,意在阴阳表里,以安下民”。城隍由守护神变成了与朝廷派遣的“阳官”对应的“阴官”名称,专责这一地区阴间的大小事务。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 明代时凤翔府隶属陕西承宣布政使司,下辖七县一州</span><b style="font-size: 18px;">(凤翔县、岐山县、宝鸡县、扶风县、眉县、麟游县、千阳县、陇州〈今陇县及陈仓区西北部〉)</b><span style="font-size: 22px;">。《凤翔府志》云:</span><b style="font-size: 22px;">“凤郡为三秦之右辅,而凤邑为八属之领袖”</b><span style="font-size: 22px;">。因此,凤翔的城隍庙为“府城隍庙”,城隍属朱元璋亲自敕封的正二品“监察司民城隍威灵公”,所以古代新来凤翔的官员上任后,都先要到“府城隍庙”祭拜城隍老爷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 明代凤翔府的城隍不但管辖着所属的七县一州,而且威震西南的重庆府。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 据《綦江多了一座500年的“府”级城隍庙》一文</span><b style="font-size: 18px;">(《綦江日报》-第04版-PDF版-2023年01月05日,作者杨友钱)</b><span style="font-size: 22px;">介绍,重庆市綦江区丁山镇有两处城隍庙,属于“一县两城隍”。一处为县城隍庙,另一处牌坊的门楣正面镌刻</span><b style="font-size: 22px;">“虎脑山”</b><span style="font-size: 22px;">三个双钩大字,落款“万历六年</span><b style="font-size: 18px;">(公元1578年)</b><span style="font-size: 22px;">戊寅五月十六日吉旦竖立”,背面镌刻</span><b style="font-size: 22px;">“凤翔院”</b><span style="font-size: 22px;">三个双钩大字,落款“万历六年五月十六日吉旦,诱首帅福智欧氏立,广传”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 此地有道光四年</span><b style="font-size: 18px;">(公元1824年)</b><span style="font-size: 22px;">的古碑记载:“盖闻綦邑安里三甲地名虎脑山,古刹自明及清,前朝正德在■逝至虎脑,卧白云,此妖甚重,故以</span><b style="font-size: 22px;">敕封一县两城隍</b><span style="font-size: 22px;">”。另一通落款时间为大汉民国六年</span><b style="font-size: 18px;">(公元1917年)</b><span style="font-size: 22px;">的《公输碑》,已经日晒雨淋、风吹霜蚀,斑驳难认,但</span><b style="font-size: 22px;">“主持之凤翔也”</b><span style="font-size: 22px;">、</span><b style="font-size: 22px;">“虎脑山凤翔院城隍庙”</b><span style="font-size: 22px;">、“城隍庙创自前朝”、“古刹自明及清,前朝正德在……逝至虎脑,卧白云,见此积妖甚重,故以敕封一县两城隍之……切至来</span><b style="font-size: 22px;">西凤翔府显圣</b><span style="font-size: 22px;">,封以凤翔院,威此邑除贼捕盗■方宁……”等内容,仍依稀可辩。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 此文分析认为,“按朱元璋分封天下城隍规制,凤翔府城隍庙应是正二品威灵公,綦江丁山这个是凤翔府显圣,说明凤翔院是风翔府城隍爷威灵公的行宫,自然就是府级了。……陕西凤翔府城隍爷是全国在西部省份的大区总管,相当于片区组长,发现地处川黔交界的丁山一带积妖甚重,綦江县级城隍无力管制,重庆府城隍水平和能力也存在严重问题,只好由大区总管——凤翔府城隍爷在此设立分支机构,直接查办惩治两省妖孽,还边边境百姓安宁”。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 庙会是中国民间宗教及岁时风俗一种特殊的社会形式,源于远古时期的宗庙社郊祭祀制度,最早大多是举行隆重的祭祀活动,正像《左传》中所讲的“国之大事,在祀与戎”。商周时期,庙会还是一种不自觉的活动,汉代开始向多元化转变,唐宋以后形成了人格化的趋势,随着时代的发展,“庙会”演变成了如今人们节庆期间的娱乐活动。改革开放后的庙会更具有了丰富多彩的内容,形成了“文化搭台、经济唱戏”的热潮,吸引人的是花天锦地的集市贸易、各种特色的地方小吃和引人入胜的戏曲表演。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 今年的庙会请来了宝鸡雍城秦声剧团,上午演出的是秦腔经典剧目《金沙滩》,老生演员声情并茂、字正腔圆,把慷慨悲壮的杨继业表演得栩栩如生、活灵活现,引起了台下观众的阵阵喝彩。正象老话所说,“演戏的是疯子,看戏的是傻子”,在这一刻演员和观众都进入遗物忘形的境界,使精神实现了最酣畅的解脱。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 庙前广场周围的小吃摊上各具特色,有当地的羊肉泡馍、绿豆凉粉、热油糕、凉粽子、汤饸饹、酥麻花、擀面皮、肉夹馍;而且还有新疆的油撒子、河南的糊辣汤、重庆的麻辣粉、湖南的臭豆腐、杭州的小笼包等等,正宗地道、香气扑鼻,让人垂涎欲滴,免不了品尝一二。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 现在人们逛庙会,已不仅是进香祈祷,而且通过观赏地方戏曲,选购日常生活用品,品尝天南地北的特色小吃,获得祭祀、购物、品尝美食、愉悦心情的几重收获。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 母亲喜好清静,平时也很少去赶其他庙会,但每年的速爷庙会,只要身体条件许可就一定会来,并且替漂泊异地他乡的子孙们上一份布施,待我们回老家探亲时,亲自将求到的红丝带交到手上,嘱咐要贴身携带。 今年的庙会上,当我目睹年迈母亲进香祈祷和上布施的虔诚情景时,心中百感交集,不由地想起了唐人</span><b style="font-size: 22px;">孟郊</b><span style="font-size: 22px;">的诗句:“慈母手中线,游子身上衣。临行密密缝,意恐迟迟归。谁言寸草心,报得三春晖”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 父母之恩,昊天罔极!我也在心里默默祈福,愿“速爷”有求必应,保佑母亲及天下所有的老人健康长寿、幸福快乐!</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 癸卯年三月廿六日于古城凤翔</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">~~~~~~~~~~~~</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 20px;"> 作者</b><span style="font-size: 20px;">:李印奇,笔名雍人。从过军,为过师,任过吏,经过商。今回归田园,乃野鹤闲云。</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size: 20px;"> (敬请惠阅、不吝赐教。)</b></p>