立身百行 以学为基——孔夫子《六言六蔽》之解读

万柏林区开成小学校

<p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(1, 1, 1); font-size:15px;">孔夫子“六言六蔽”</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">原文:</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">孔子曰:“由也,女闻六言六蔽矣乎?”对曰:“未也。”“居,吾语女。好仁不好学,其蔽也愚;好知不好学,其蔽也荡;好信不好学,其蔽也贼;好直不好学,其蔽也绞;好勇不好学,其蔽也乱;好刚不好学,其蔽也狂。”</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">译文:</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">孔子说:“由(子路)啊,你听过有六种品德便会有六种弊病吗?”</span></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">子路回答说:“没有。”</span></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">孔子说:“坐下,我告诉你。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">爱好仁(仁德)却不爱好学问,那种弊病就是容易被人(愚)愚弄;</span></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">爱好智(聪明)却不爱好学问,那种弊病就是(荡)放荡无守;</span></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">爱好信(诚实)却不爱好学问,那种弊病就是(贼)容易被人利用,反而害了自己;</span></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">爱好直(直率)却不爱好学问,那种弊病就是(绞)说话尖刻,刺痛人心;</span></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">爱好勇(勇敢)却不爱好学问,那种弊病就是(乱)捣乱闯祸;</span></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">爱好刚(刚强)却不爱好学问,那种弊病就是(狂)狂妄自大。”</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:15px;">启发:</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">圣贤之道重在实践,而这实践的过程,就是唤醒和践行每个人“仁、智、信、直、勇、刚”六字真言的过程,好像中药的炮制,不仅不得偷工减料,还要掌握好火候,而且从始至终,来一个完整的煎熬过程,所以,倘若对于孔子思想体系中六字真言的“火候”掌握不好、理解贯彻不到位,肯定就是“愚、荡、贼、绞、乱、狂”等毛病。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">为什么“六言”可能带来“六蔽”呢?孔夫子给出的答案是:“不好学”。因此,防止“六言”带来“六蔽”的有效途径就是“好学”。这里的好学,既意味着广泛阅读的深入学习,也意味着生活运用中的经验学习。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">仁、智、信、直、勇、刚,这六种美德,是先贤所强调的理想人格修养。然而,如果美德用错了地方,也会造成恶果。原因并非来自美德本身,而在于忽视了实际运用过程中的学习。由此可见“学习”在人一生的成长过程中的重要性。</span></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:15px;">每个孩子都是星星,独一无二,用放大镜寻找每个孩子的闪光点,教之导之,真正实现“我们不同,我们都好”,成长路上都是最美的风景!</span></p>