长庆斋藏书·经部 清雍正国子监刻本 《诗经》

海陵后学

<p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;">蒹葭苍苍,白露为霜。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;">所谓伊人,在水一方。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;">溯洄从之,道阻且长。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;">溯游从之,宛在水中央。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> ——《诗·秦风·蒹葭》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"></span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;">  “</span><span style="font-size: 20px; color: rgb(237, 35, 8);">诗</span><span style="font-size: 20px;">,可以兴,可以观,可以群,可以怨。迩之事父,远之事君;多识于鸟兽草木之名。” ——《论语·阳货》</span><span style="color: rgb(237, 35, 8);">诗</span><span style="color: rgb(128, 128, 128);">涉猎甚广,读之可以博闻多识。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> “不学</span><span style="font-size: 20px; color: rgb(237, 35, 8);">诗</span><span style="font-size: 20px;">,无以言”——《论语·季氏》 </span><span style="font-size: 18px; color: rgb(128, 128, 128);">春秋时期,</span><span style="font-size: 18px; color: rgb(237, 35, 8);">诗</span><span style="font-size: 18px; color: rgb(128, 128, 128);">的内容常作为外交辞令。不读则不解对方之意,也不能准确表达自己的立场。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 《诗》是我国第一部诗歌总集,先秦时代称为《诗》,汉武帝时,尊《诗》为经,才有了《诗经》之名。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 孔子高度评价了《诗》,但是他既没有删《诗》,也没有编《诗》,就像他自己说的那样“</span><span style="font-size: 20px; color: rgb(237, 35, 8);">述而不作,信而好古</span><span style="font-size: 20px;">”。因此,论语中,孔子及其弟子论“诗”、引“诗”的章句倒是很多。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 15px;">子曰:“人而不为</span><span style="color: rgb(237, 35, 8); font-size: 15px;">周南、召南</span><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 15px;">,其犹正墙面而立也与?”</span></p> <p class="ql-block"><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 15px;">子曰:“衣敝緼袍,与衣狐貉者立,而不耻者,其由也与!</span><span style="color: rgb(237, 35, 8); font-size: 15px;">不忮不求,何用不臧</span><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 15px;">?”子路终身诵之。</span><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 15px;">取自《诗·邶风·雄雉》</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;"> </span><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 15px;">子曰:“诗三百,一言以蔽之,曰</span><span style="color: rgb(237, 35, 8); font-size: 15px;">思无邪</span><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 15px;">。”</span><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 15px;">取自《诗·鲁颂·駉》</span></p> <p class="ql-block"><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 15px;">子曰:“</span><span style="color: rgb(237, 35, 8); font-size: 15px;">暴虎冯河</span><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 15px;">,死而无悔者,吾不与也。”</span></p><p class="ql-block"><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 15px;">曾子有疾,召门弟子曰:“启予足,启予手。《诗》云:‘</span><span style="color: rgb(237, 35, 8); font-size: 15px;">战战兢兢,如临深渊,如履薄冰</span><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 15px;">。’而今而后,吾知免夫,小子!”</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 15px;">取自《诗·小雅·小旻》</span></p> <p class="ql-block"><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 15px;">子夏问曰:“</span><span style="color: rgb(237, 35, 8); font-size: 15px;">巧笑倩兮,美目盼兮</span><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 15px;">,素以为绚兮(此句逸)。”</span><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 15px;">取自《诗·卫风·硕人》</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> “言</span><span style="font-size: 20px; color: rgb(237, 35, 8);">诗</span><span style="font-size: 20px;">于鲁则申培公,于齐则辕固生,于燕则韩太傅(</span><span style="font-size: 20px; color: rgb(128, 128, 128);">韩婴</span><span style="font-size: 20px;">)。” </span><span style="font-size: 20px; color: rgb(237, 35, 8);"> </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px; color: rgb(237, 35, 8);"> ——《史记·儒林列传》 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 史记这段记载说明,汉初解说《诗》</span><span style="font-size: 20px; color: rgb(25, 25, 25);">的只有鲁、齐、韩三家。</span></p><p class="ql-block"><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 20px;"> 当时,毛氏叔侄也治《诗》,为了提高名声,他们伪称师承荀子,饰《诗》以古文。然有识者大多嗤之以鼻,因此,毛诗在汉朝并没有多大的影响。</span></p><p class="ql-block"><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 20px;"> 东汉末年,古文大兴,大学者郑玄为毛诗做笺,毛诗开始居于正统。其后,魏晋时期,郑学盛行,毛诗独尊,而三家诗遂亡。</span></p><p class="ql-block"><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 20px;"> “初,人以信三家者疑毛,继则以宗郑者暱毛(</span><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 15px;">以崇敬郑玄心情去亲近毛诗</span><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 20px;">),终且以从毛者屏三家,而三家亡矣。”</span></p><p class="ql-block"><span style="color: rgb(128, 128, 128); font-size: 20px;"> 至此,诗经中充斥着各种“后妃之德”的意淫与附会,洗脑着后面的读书人。</span></p><p class="ql-block"><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 20px;"> </span><span style="color: rgb(237, 35, 8); font-size: 20px;"> </span><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 20px;"> “众煦漂山,聚蚊成雷,乃至学问之途,亦与人事一辙。”</span></p><p class="ql-block"><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 20px;"> ——王先谦</span></p><p class="ql-block"><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 20px;"> 王先谦先生后面这一段话值得玩味。</span></p><p class="ql-block"><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 20px;"> 南宋年间,朱熹在他《诗集传》中对毛诗的注解进行了改革,其中部分解析不盲从毛诗,敢于突破陈规。如《野有死麕》,一反毛诗“淫诗”的定义,肯定了男女爱情之说。</span></p><p class="ql-block"><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 20px;"> 但是,在另外一些诗上,他还是跳不出毛氏的圈子,比如《樛木》,依然遵行着毛诗的后妃论调。</span></p><p class="ql-block"><span style="color: rgb(25, 25, 25); font-size: 20px;"> 清末,云南方玉润撰写的《诗经原始》最终打破了</span><span style="font-size: 20px;">毛氏和朱熹等前人的旧说,把《诗经》从牵强附会于某个具体历史事件以及诗教的旧说中,拉回</span><span style="font-size: 20px; color: rgb(237, 35, 8);">诗美学</span><span style="font-size: 20px;">的道路上来,还《诗经》一个原来面目。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;">  长庆斋《诗经》藏本为清雍正年间国子监刻本,太史连纸</span><span style="font-size: 15px; color: rgb(237, 35, 8);">(康乾年间殿本专用精致竹纸)</span><span style="font-size: 20px;">避讳康熙的“玄”字,雍正(胤禛)的“胤”字,乾隆以下弘、宁、奕包括孔子的“丘”皆不避讳。国子监本也称殿本,一函四册,书角以及书签皆为宫廷装帧。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 是书采用朱熹《诗集传》的注解,每半叶九行,行十七字,注文小字双行,框高二十一厘米,宽十四厘米,字大如钱,墨迹如新。</span></p>