“平戎策”与“种树书”,---中国读书人的仕与隐

徹 空【不加微☆拒私信】

<p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">Pictures/ </span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">庄学琳</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"> Characters/ </span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">庄学琳 </span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">Place/ </span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">深圳方所书店</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"> </span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(57, 181, 74);">却将万字平戎策,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(57, 181, 74);"> 换得东家种树书。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(57, 181, 74);"> --- 辛弃疾</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251); font-size:18px;">中国士大夫率多以清高自诩,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251); font-size:18px;">或相推许,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251); font-size:18px;">有许多隐逸、放达的佳话。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251); font-size:18px;">从诗词来看好像很多人都向往出世。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251); font-size:18px;">但是细细一看,却不尽然。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74); font-size:22px;">中国知识分子得意时信孔子,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74); font-size:22px;">失意时信老庄,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251); font-size:18px;">可谓高度概括。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">最典型的放达</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">当属</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">魏晋南北朝</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">的名士。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其产生的独特背景</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">当然是长期的乱世。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">政权更迭之频繁,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">使一个人一生可以经历几个朝代,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在哪一朝出仕都很危险,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">就是在本朝,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">宗室夺权亦很激烈,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一不小心就“站错队”。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">儒家的忠君思想,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">士大夫的气节失去了依托,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">该把忠诚给谁?</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">谁是值得拼命的君子?</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">那改朝换代于国于民何干?</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">对士大夫来说,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">从老庄学说中找出路比较顺理成章,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">玄学、清淡于焉成风。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">有所谓</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">“更始名士”、“竹林名士”、</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">“中朝名士”、“渡江名士”,</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">等等。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但是事实上</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他们大多数并非出世的隐士,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">大小都做过官。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">就以最有名的“"</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">竹林七贤</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">”而言,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其中与司马氏有亲戚关系的</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">山涛</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">先仕魏,后仕晋,官至吏部尚书。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">嵇康</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">与曹家有亲,在魏是做过官的,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不过拒绝仕晋。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">刘伶</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">原亦在朝,因倡导“清静无为”</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">与晋武帝不合而被罢官。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">那</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">王戎</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不但做了高官,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">且是出名的守财奴。</span></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">所以这些名士有反传统的处世哲学,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">以为世所嘱目的怪诞言行</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">表达强烈的愤世嫉俗之情,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但是并不是真的淡泊名利。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">所谓“大隐隐于朝市”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他们多半是“隐于朝”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">亦就是一面做着官,实际不做事,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">照样游山逛水,纵酒清谈,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">身在官场,心在山林,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">所以有“</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">清谈误国</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">”之讥。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">如果不在位,如何误得了国?</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这种情况只有</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在魏晋南北朝之世才行得通,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">因为高官的职务为几大家族所垄断,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">只有世家子弟有此特权,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">同时亦只有出身名门,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">才能成为名士,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一句俏皮话,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一种怪癖都有人传颂,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">还有人记录,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"><span class="ql-cursor"></span>流传后世。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">若是一介寒士,谁来注意呢?</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">以那个长醉装疯</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“能为青白眼”的</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">阮籍</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">为例,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">时下已被用滥了的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">“青睐”</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一词即典出于他。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">主要因为他是名士,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">时人在乎他的看法,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">被他用黑眼珠一瞧便倍感荣幸,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这才成为典故。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">若是普通老百姓整天翻白眼,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">就可能被认为有眼疾,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">谁理他呢?</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">还有那先于西方1800年</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">提倡裸体的</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">刘伶</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">(这倒可以</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">为“西学东源论”做一旁证。),</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一丝不挂在家接待客人,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">还说是“以室为裤衣”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“诸君何为入我裤中?”</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">若是穷措大为此,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">大约是要以有伤风化捉将官里去的。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">所以放诞与名士互为因果,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">因放诞而成其名士,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">亦只有名士行为放诞才有意义。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不过,同为“竹林七贤”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">人品各不相同,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">阮籍</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">是才、智、识超常之人,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">且独具风格,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">惟其如此,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">才能把世态看得那么透,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">那样不同流合污。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">嵇康</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">可以说是以生命殉其高傲。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">阮籍的《咏怀诗》</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">所表现的那种深刻的悲愤和绝望,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">无论在思想上还是在艺术上</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">都达到很高的境界。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这些名士的行径带有个性解放的倾向,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但只能是消极的而不是奋进的。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">处乱世暂隐以待机而出</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">是有抱负的读书人常取的道路,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">自秦汉以来</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">每当末代都不乏这样的人,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">诸葛亮</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">是先处后出的典型。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在那种情况下“苛全性命”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“不求闻达”可能是真心话,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但是他决不甘心就此无所作为,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">否则见了刘备</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">怎能有那样现成的“隆中对”?</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">亦有下决心避世不出的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">如东汉</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">严光(子陵)</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他是</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">汉光武刘秀</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">的“老同学”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">无论汉光武帝如何敦请、礼遇,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">终不受官而隐于富春江。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">后人讥严子陵矫情,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">说他</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">“一着羊裘便有情</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">因为他披着羊皮祆在江边钓鱼,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">被刘秀派去的人发现,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">若是和渔夫一样穿蓑衣,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">就根本无处寻,亦就无人知。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不论此说确否,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">隐士而知名总有各种途径。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在那个时期越不肯出山,名望越高。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这种风气东汉已有,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">李固</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">与</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">黄琼</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">书中提到</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“盛名之下,其实难符”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">就是黄琼屡征不应,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">李固劝他该见好就收了,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">免得越晚出来,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">人们的期望就越高,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">落盗虚名之讥。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">那前提是终究要出的。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这个过程在晋朝称为“养望”。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“养望”最成功,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“隐”与“出”都达到</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">最高境界的是东晋</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">谢安</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他隐居东山二十年,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">享尽诗酒山水之乐,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">自己琴棋书画无所不精,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">谢安子弟个个如芝兰玉树,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">才华出众,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在朝野都表现不凡。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他的家族就是一个小小的社会,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他家人的一言一行都被广为传颂,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">且争相效仿,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">有点“领导新潮流”的味道。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"></span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">那“隐居”是一点也不寂寞的。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他不惜激怒朝廷</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">坚决不应召而名望更高,以致有</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“安石不出,如苍生何”的呼声。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">到了</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">晋穆帝</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">时,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他觉得时机已到,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">居然应召出仕了,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在位大约也是二十几年。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一旦进入官场,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他的老庄之学化为极其高明圆滑</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">以静止动的政治手腕,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">卒至取代</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">桓氏</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">掌握了至高的权力。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在他主持朝政时内举不避亲,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">重任侄子</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">谢玄</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">立下了</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">淝水之战</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">大败符坚的不世之功,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">谢安本人</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">由风流名士成为一代名相,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">谢氏家族的显赫亦如日中天。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但是他深知功高见疑,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">功成身退之古训,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">已经开始准备退路,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">只是还来不及归隐东山就死于任上。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">终谢安一生</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">可谓“仕”与“隐”都极尽辉煌,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">死也恰得其时,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">令后世读书人羡慕不已。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不过这是特例,几乎绝无仅有。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他的子孙就没有那么幸运,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">或仕或隐既没有那么潇洒、自由,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">亦没有那么显赫、辉煌。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在皇权更迭的腥风血雨中</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">每一代都有人不得善终,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">包括以山水诗闻名的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">谢灵运</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">和</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">谢脁</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">都未得幸免。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其中有人是自己进退失据而拥祸,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但有的祸避也避不了。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">套用一句现代名言:</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">你不问政治,政治要来问你。</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">”</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">所以兴于</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">东汉(再早期的暂时不论),</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">盛于魏晋南北朝的隐逸之风</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">是“士”为保身而逼出来的,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">是不得已的。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">东汉有那么多“高士”、“逸民”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">与</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">王莽</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">夺权而未能长久、</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">东汉朝政清明的时候又不多有关。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而朝廷方面却有</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“举逸民”为德政的风气,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">下至一方太守,上至皇帝,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">高士而不能用,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">面子上总不大好看,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">总要下功夫软硬兼施地去请,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">甚至去逼,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">隐逸之士才得以成其名。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但是已经在朝的忠臣却常不见用,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">甚至身遭刑戮。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">就说</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">李固</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他忠心耿耿为朝廷求才,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">终于说动并举荐</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">黄琼</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">出来做官,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">自己却因直言得罪了</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">外戚</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">梁冀</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而遭灭门之祸,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">只有一个小儿子逃脱,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">连黄琼也保不了他。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">能不令旁观者寒心?</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">因此才会出现</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一批真心诚意坚决不仕,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">终老山林的“逸民”。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他们与魏晋的世家不同,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">是真的甘当布衣百姓,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">藐视王侯,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"><span class="ql-cursor"></span>宁愿以放猪、采药,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">甚至当长工为生,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">如</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">蓬萌</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">、</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">梁鸿</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">者流。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">与“隐于朝”的魏晋名士不同,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">看得更透,隐得彻底的是</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">陶渊明</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">从全部陶诗来看,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他不是一个没有济世抱负的人,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">诗中提到“猛志”的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不止</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">鲁迅</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">所引的一处。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但是无论如何,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“怒目金钢”决不是他的主流。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他不论从自己的切身经历还是从</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">前人的遭遇都看透了政治之险恶,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">对历代良士之不遇感触极深,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不存可以有所作为的幻想;</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而且物以群分,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">自己生性高洁,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">与那名利场就是格格不入。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“彼达人之善觉,乃逃禄而归耕”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“宁固穷以济意,不委曲而累己”</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">(《感士不遇赋》),</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">最好地概括了他的旨趣。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他不生于王、谢之类的世家,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">既没有那样的机遇,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也没有那样的麻烦。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他与黎民百姓同感离乱之苦,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">才幻想出一个桃花源的理想境界来。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他是真淡泊、真隐逸,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">归于田园并非“养望”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">只是想逃到皇权所能及的范围之外,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">享受“</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">帝力于我何有哉</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">”的自由天地,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">虽然也离不开酒,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">却不必故作怪诞引人注目之举。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">那个乱世造就了</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不朽的田园诗、山水诗,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也开创了中国读书人的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一种独特的保持独立人格的方式。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">那么处盛世当如何?</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">李白</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">是一个典型。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">我少时读了那么几首《三百首》</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">里选的李白诗,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一方面慑于那海阔天空的气势,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一方面感于“诗仙”之名,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">把他想成一个真的志在</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“散发弄扁舟”、或入山游仙的人,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">所以读</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">《与韩荆州书》</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">觉得大煞风景,文章是漂亮,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">可那吹和拍也够肉麻的。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">“生不用封万户侯,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">但愿一识韩荆州”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">实际“识韩荆州”就是“为封万户侯”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">因为“一登龙门则身价十倍”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">还露骨地要求“收名定价于君侯”。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">实在令人难以接受,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“诗仙”怎么能那么庸俗?</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这是少不更事之见,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">殊不知李白是功名心极重的,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他做梦都想上“天子堂”。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"></span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他确实也有山水之好,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但前提是先要建功立业,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">情之所系在长安。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">谢安的道路是他最高理想,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">效仿的楷模,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">羡慕之情溢于诗文之中。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但时代和门弟都不允许</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">李白效谢安那样“养望”待出,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而他自负才高,又不屑于考科举,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">犹今之不愿一级一级评职称,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而求破格,一鸣惊人。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">于是他选择了“干谒”的途径,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也就是奔走于公卿府弟,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">以诗文自荐,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">企图遇到慧眼识英才,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一举登上天子堂,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">然后大展鸿图,得成大业。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这是李白的得意算盘。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">像《与韩荆州书》那样的信和诗文</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他给不同的人写过多封,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而且一直到晚年还写。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但是对于官场政治,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他实在是山野村夫,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">哪有世代公卿的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">谢安那种天生的意识和手腕?</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他把官场晋升想得太简单、</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">太公平了,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">真以为“</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">天生我材必有用</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">何愁不遇?</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">结果他二十几岁</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">离家周游全国二十年,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">历尽坎坷、冷落、屈辱和辛酸,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这条通向天子堂之路比考科举还长。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">并不是没有人赏识他的才华,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他也敲开过一些朱门,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">成为座上客。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但是说穿了,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">只不过扮演了“清客”的角色,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">以他的丰采、谈吐、诗才</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">点缀高朋满座的华堂,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">为酒筵增色,为主人增光,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">最后得一笔盘缠继续上路。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">况才高只有遭嫉,遑论推荐!</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">与此同时他创作如泉涌,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">诗名满天下,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而政治才能却始终得不到承认。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他终于见召进京时已是42岁,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">接诏后“</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">仰天大笑出门去,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">我辈岂是蓬蒿人!</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">”</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">那份得意和兴奋就别提了。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不过不久就梦想破灭,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他被放在翰林院“待诏”三年,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">曾有过皇帝赐食“亲为调羹”的殊荣,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">却根本没有献上</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">治国安邦之策的机会。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">唐玄宗需要于他的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">只不过是陪着寻欢作乐,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">赋诗凑词,本质上与优伶差不多。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">使他获宠也使他邀谤的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">著名的三首《清平调》,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">作为诗,美则美矣,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而想到那写作背景是唐明皇说</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“赏名花,对妃子,焉用旧词”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">紧急奉诏写出来给李龟年唱的,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">真为李白难堪。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他的“倚马才”用来体会上意,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">写出“名花倾国两相欢,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">常得君王带笑看”这样的句子。</span></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">同是写贵妃得宠的题材,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">杜甫</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">刺杨家权势炙手可热的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">《丽人行》</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">与之相比,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其境界高下立见(这里无意</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">对李、杜诗作全面比较)。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">当年汉文帝召见</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">贾长沙</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“不问苍生问鬼神”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也还比这尊重些。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这三年是他惟一上天子堂的机会,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">却连个正式的官职都没有。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">以李白狂傲不羁的本性</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不可能长期委屈,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">皇帝一时的优容也是有限度的,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">终于“赐金还山”了。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">遭此挫折,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他似乎对仕途险恶有所悟,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">曾一度有入山当道士之意,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但是实际做不到。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">直到安史之乱之后,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">还错误估计形势,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">做了皇家宗势夺权的牺牲品,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">落得身陷囹圄,长流夜郎。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但是他侥幸遇赦后</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">还是不放弃干谒求进,至死不悟。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">李白生性恃才傲物,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">然而实际上一生都在曲意求进。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他高呼“安能摧眉折腰事权贵”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但是他在干谒途中的那些诗文,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">那一次次的叩门,非此而何?</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“阊阖九门不可通,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">以额叩关阍者怒”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">简直到了碰得头破血流的地步!</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他到晚年哀叹:</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“何意百炼钢,竟成绕指柔!”</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">实在有锥心泣血之痛,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">关键就在于他太入世了。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他是死在最后的希望(或幻想)</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">---投奔</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">李光弼</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">的路上的。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">执著如此,令人掷笔三叹:</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">呜呼谪仙,执迷俗缘,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">蒙尘忍辱,长歌当哭,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">情可悯兮为君惜,何其痴兮不可及!</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">有点才识的人在朝廷为官</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而没有被贬过的大约不多。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">先有屈原,后有</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">贾谊</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">是想不开的典型。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其实贾谊是真正的少年得志,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">二十几岁就得汉文帝赏识,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">擢拔至中散大夫,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">司马迂说他“不可谓不遇”。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">对于那点暂时的挫折那么经不起,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">表现出心胸狭隘,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">尽管才气过人,恐怕是难当大任的,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">与屈原的处境不能相提并论。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">想得开的,因而形成另一种豁达、</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">豪爽的典型而达到</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">很高的精神境界的是苏东坡。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他也是“聪明天成”的不世之才,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">成名、出仕都很早,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">深得宋仁宗赏识。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">神宗时因反对新法而遭贬,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其政见的是非姑且不论,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他的态度是坚持自以为正确的意见,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">自知“满肚皮不合时宜”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">既不妥协也不牢骚满腹没完没了。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">每贬到一处,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">总为当地百姓做些好事,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">同时寄情翰墨,出入于庄、释,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">旁参孔孟、名法,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">清风明月都能助其参悟人生,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">宠辱不惊,出处自如,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">达到真正的博大和超脱,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而诗、文、书、画都卓然成大家。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在文学史上苏、辛是并提的,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但从本文主题的角度来看,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">二人的“出”“处”情况有所不同,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">最主要的是苏东坡</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">没有辛弃疾的国土沦丧之痛,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也就没有那样强烈的悲剧色彩。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">凭我的寡闻浅尝,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一直特别心仪辛弃疾---</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">人品、胸襟、才略、辞章</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">都有一种特别的震撼心灵的力量。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他本不是文人</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而是“壮岁旌旗拥万夫”的武将,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">同时是战略家,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">主要的抗金复国的韬略都陈述在</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">《美芹十论》</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">和</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">《九议》</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">中。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">我觉得他不当宰相</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也是兵部尚书的材料,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">结果却成了光照文学史的一代词宗,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">真是命运的讽刺,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也再次证明才智达到一定高度</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">可以在多方面表现出来。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">辛弃疾“</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">以气节自负,以功业自许</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">那功业就是北复中原,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">与</span><span style="color:rgb(57, 181, 74);">陆游</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一样,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这是他最执著的梦想。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">然而他只做过几任地方官,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">正当壮年就被迫赋闲,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">未告老而还乡(还不是真的故乡)</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">达二十余年,其痛苦可想而知。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">与许多文人不同的是</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他不故作潇洒以风月自娱,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">就是醉了也是</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“醉里挑灯看剑,梦回吹角连营”。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他词中不止一处表示他不要效</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74);">张季鹰</span><span style="color:rgb(22, 126, 251);">那样想起</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">家乡莼菜鲈鱼就弃官而归,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也不耻于求田问舍,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">于苛安中享清福。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他做了几任地方官,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">认真造福百姓,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">所到之处政绩斐然,而且对</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">治理地方也提出了许多高明的见解。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"></span></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但他事实上归隐田园二十多年,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">当然要设法求精神的解脱,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">否则是活不下去的。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在这方面从他的文化积淀中</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">还只能想到庄子,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">还有那个梅妻鹤子的林靖和,等等,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">能做的也还是以酒浇愁,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">以诗(词)言志,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">尽量在自然中求超脱。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">从量来说,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">稼轩词中写这种意境的相当多,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而且回归自然</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">确实达到“入化”的境界:</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“我见青山多妩媚,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">料青山见我应如是,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">情与貌,略相似”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">简直美不胜收,妙不可言!</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">然而他真正萦绕于怀无法排遣的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">悲哀在于眼睁睁看着北伐无望,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">国事日非,空怀良策而无所用。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74); font-size:22px;">“却将万字平戎策,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74); font-size:22px;">换得东家种树书”</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">才是他发自肺腑长叹,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也道出了千古报国无门的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">爱国志士的共同悲愤和无奈,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">真可以动天地而泣鬼神!</span></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">从屈原以来,中国知识分子</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">对君王都有一种单恋情结。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不论走到哪里,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不论受到什么样的虐待,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">心之所系,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">情之所钟还是魏阙之上那个君王,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">简直是朝思暮想,生死以之。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"></span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">《离骚》中“香草美人”之喻</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不是凭空想出来的,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">那心情与失恋差不多。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">李白有诗为证:</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“却望长安道,空怀恋主情”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">够直露的了。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">贾谊先见宠,后见疏,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">到了长安整天痛哭流涕,情同弃妇。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">杜牧的《阿房宫赋》所描述的情景:</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“雷霆乍惊,宫车过也,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">辘辘远听,杳不知其所之也。……</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">缦立远视而望幸焉,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">有不见者三十六年”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">说的是宫女望幸,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">用之于历代怀才不遇的士子</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">渴望见召的心情也很恰当。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">宫女是致力于</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“一肌一容,尽态极妍”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">读书人则致力于策论辞章,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其企盼得到垂青的对象都是一个人:</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">当朝的皇帝。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">除少数幸运者外,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其命运也常从青春到白头,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">空望帝京而不见者几十年,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">光景也真堪怜。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这样说似乎过于尖刻,太不堪了。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但我无意揶揄或唐突古人,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">毋宁是充满同情。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">中国才识较高的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">知识分子有两大特点:</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一是忧国忧民,以天下为己任;</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">二是多少有傲骨,有点傻气,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">甚至有几分狂。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在君主专制制度下,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">报国之途是极其狭窄的,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">唯一的职业是做官,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">唯一的机遇是“得君”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">就是得到皇帝的赏识和重用。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“国”和“君”是一回事。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">辛弃疾要收复失土是为了</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“好都取山河献君王”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">是“了却君王天下事”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">然后才“赢得生前身后名”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不像西方知识分子,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">可以独立研究许多与政治无关的事,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">对人类作出贡献。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“遇”与“不遇”的观念如果有,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也要宽泛得多,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不必总是盯着那个中央朝廷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">康德可以说出</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">国王与哲学家各有分工,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不能互相代替也应该</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">互不相扰(大意)这样的话,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">中国士大夫说得出来么?</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">敢这么想么?</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">所以中国知识分子的第一个特点</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">促使他们热衷于求仕进,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"><span class="ql-cursor"></span>企盼皇恩;</span></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">第二个特点又使他们很难适应</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">复杂黑暗的官场政治斗争。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">何况天意高难测,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">即使能受重于一时,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也极少能持久到足够完成一项</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">自己的救国或建国宏图。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">好容易有了机会,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他们凭着自负和责任感</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">急于“力陈”的政见大半不会是</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">歌功颂德而是直指时弊,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">不中听的,不遭贬黜者鲜矣。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这就造成了中国一大批有济世之才</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">的士大夫几乎是与生俱来的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">矛盾和痛苦。</span></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">况乱世多,盛世少,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“你方唱罢我登场”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">处于夹逢中的“士”为避祸保身计,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也只有隐逸之一途了。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">魏晋之风提供了一条退路,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">一种解脱,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"><span class="ql-cursor"></span>在无可奈何之中</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">保持一片心灵的净土,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">人格的尊严。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在经世致用之外出现了</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">优游林下寄情烟霞泉石</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">以诗酒自娱的另一种活法,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也提供了</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">另一种为士林认可的价值观。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">否则永远想不开,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">只有效屈原投江或贾谊忧伤而死,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">没有活路了。</span></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这样,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">读书人根据各自不同的处境、</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">气质和旨趣,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在“出世”与“入世”这两极之间</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在不同层次上以不同方式</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">找到自己安身立命之地,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">代代相传承,直到晚清接受了</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">西方思想的那一批改革家,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">若还能保全性命的话,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">结果也是或入佛,或入道,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">或耽酒颓唐,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这种传统可谓源远流长。</span></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其实不仅是老庄,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">在儒家那里也还是留有退路的。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“天下有道则见,无道则隐”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“邦有道则智,邦无道则愚”</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">(这“愚”就是装傻,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">比装疯含蓄一点),</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“邦有道,谷;邦无道,谷,耻也”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这类意思在《论语》中多处可见。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">有意思的是19世纪美国著名的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">隐逸思想家梭罗竟引《论语》中</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这些话作为倡导的</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“公民不服从”运动的参照。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">从这里回过头去想,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这种“隐”的确含有</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">某种消极抵制与不合作的内核。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">既然不能见用于朝廷,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">满腹才学就都化作诗、词、书、画,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">于是出了那么多</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">伟大的文学家、书画家,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">却都是业余的,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">而且作品多半是不得志之作,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">所以出世情怀成了主流,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其比例超过了真实的思想情况。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这里还得有两个条件:</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其一,他们回归乡里</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">似乎都不需要为稻粱谋,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">即使清贫也不必多考虑</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">“吃饭问题”这样的俗事。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">我没有研究过古代文人的经济生活,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">猜想大约多少总有几亩田,几间房。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"></span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">陶公显然是有片田园作后盾</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">才能赋“归去来”,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">虽然诗中也出现“饥来驱我去”之句,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">大概总不至于真的挨饿。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">没听说过</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">中国古代大文学家以卖文为生的。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其二,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">清朝以前文字狱还未兴起,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">好事之徒寻章摘句</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">告密以邀宠的风气也未形成。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">只要不是直接议论朝政,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">言论有相对自由。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">因此那些怀才不遇之士</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">可以从文学艺术尽情抒发,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">也有所用其才华。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这样的作品</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">既不必考虑市场而媚俗,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">又不必自我思想禁锢而欲言又止。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">写作的动机就是为了</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">抒胸中块垒不能自己,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">摆脱了功利的目的,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">因而能见真性情,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">想象力得以恣意驰骋。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"></span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">至于有多少读者,并不在乎,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">重要的是在</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">高品味的圈子中得到知音,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">互相推许,互相欣赏,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这才值得为之推敲琢磨精益求精。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">于是产生了</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">光耀千秋的文学、书画。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其瑰丽、其多姿、其博大、</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">其深邃、其宏伟,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">从内容到形式创造力之丰富,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">达到了人类创造的高峰。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">但是,假设(当然只能是假设)</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这些旷世才子</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">都遇到知人善任的明主,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">得以一展经国济世的报负,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">使太白叩开九重阊阖,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">使稼轩得拥十万貔貅,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">他们一个个都成贤相、成良将,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">春风得意,踌躇满志,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">我们还有这样的文化遗产么?</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);"></span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">人类文化的宝库中</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">还有这样瑰丽的奇珍吗?</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">对我中华民族来说,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">这祸福得失该怎么算?噫嘻!</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> <span style="color:rgb(57, 181, 74); font-size:22px;">- END -</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(57, 181, 74); font-size:20px;">AM 05:05 PRA 22,2022</span></p>