二十四节气

包姥爷

<p class="ql-block">二十四节气蕴藏着中国人洞察天地的智慧,蕴含着生存智慧与生活哲学,是先人立身处世的生活方式,是与自然天人合一的精神追求,是中华民族极具个性的科学和文化遗产。</p> <p class="ql-block">二十四节气歌诀</p><p class="ql-block">春雨惊春清谷天,夏满芒夏暑相连。</p><p class="ql-block">秋处露秋寒霜降,冬雪雪冬小大寒。</p><p class="ql-block">每月两节不变更,最多相差一两天。</p><p class="ql-block">上半年来六廿一,下半年是八廿三。</p> <p class="ql-block">1、立春</p><p class="ql-block">其含意是开始进入春天,“阳和起蛰,品物皆春”。过了立春,万物复苏生机勃勃,一年四季从此开始了。</p><p class="ql-block">东郊众打春,户户接芒神。</p><p class="ql-block">岁岁由此始,时光不待人。</p> <p class="ql-block">2、雨水</p><p class="ql-block">这时春风遍吹,冰雪融化,空气湿润,雨水增多,所以叫雨水。</p><p class="ql-block">冰融雁北飞,草木复萌归。</p><p class="ql-block">细雨霏霏后,遥山渐翠微。</p> <p class="ql-block">3、惊蛰</p><p class="ql-block">表示“立春”以后天气转暖,春雷开始震响,蛰伏在泥土里的各种冬眠动物将苏醒过来开始活动起来,这个时期过冬的虫排卵也要开始孵化。</p><p class="ql-block">响雷惊蛰动,柳绿玉桃红。</p><p class="ql-block">九九艳阳下,春回大地蓬。</p> <p class="ql-block">4、春分</p><p class="ql-block">是春季90天的中分点,这一天南北两半球昼夜相等,所以叫春分。这天以后太阳直射位置便向北移,北半球昼长夜短,所以春分是北半球春季开始。</p><p class="ql-block">祭日沐东风,莺飞草长匆。</p><p class="ql-block">千金亏一刻,无处觅闲翁。</p> <p class="ql-block">5、清明</p><p class="ql-block">气候清爽温暖,草木始发新枝芽,万物开始生长,农民忙于春耕春种。从前,在清明节这一天,有些人家在门口插上杨柳条,还到郊外踏青,祭扫坟墓。</p><p class="ql-block">慎终追远日,郊外踏青时。</p><p class="ql-block">传统承千载,天人合一熙。</p> <p class="ql-block">6、谷雨</p><p class="ql-block">就是雨水生五谷的意思,由于雨水滋润大地五谷得以生长,所以谷雨就是“雨生百谷”。</p><p class="ql-block">百谷生霖雨,杜鹃啼夜鸣。</p><p class="ql-block">田边忙侧耳,拔节一声声。</p> <p class="ql-block">7、立夏</p><p class="ql-block">夏季的开始,从此进入夏天,万物旺盛大。习惯上把立夏当作是气温显著升高,炎暑将临,雷雨增多,农作物进入旺季生长的一个最重要节气。</p><p class="ql-block">蝼蛄鸣立夏,万物竞葳蕤。</p><p class="ql-block">四月闲人少,桑麻不觉疲。</p> <p class="ql-block">8、小满</p><p class="ql-block">从这时开始,大麦、冬小麦等夏收作物,已经结果、籽粒饱满,但尚未成熟,所以叫小满。</p><p class="ql-block">东田麦灌浆,西地正栽秧。</p><p class="ql-block">小满无大满,曲恭谦敛藏。</p> <p class="ql-block">9、芒种</p><p class="ql-block">这时最适合播种有芒的谷类作物,如过了这个时候再种有芒和作物就不好成熟了。同时,“芒”指有芒作物如小麦、大麦等,“种”指种子。</p><p class="ql-block">夺秒又争分,种收忙断筋。</p><p class="ql-block">天公能作美,忙后雨纷纷。</p> <p class="ql-block">10、夏至</p><p class="ql-block">阳光几乎直射北回归线上空,北半球正午太阳最高。此时北半球白昼最长、黑夜最短,从这一天起进入炎热季节,天地万物在此时生长最旺盛。</p><p class="ql-block">新蝉一嗓鸣,夏至已登程。</p><p class="ql-block">六月三时雨,田家笑满盈。</p> <p class="ql-block">11、小暑</p><p class="ql-block">天气已经很热了,但还不到最热的时候,所以叫小暑。此时,已是初伏前后。</p><p class="ql-block">夏天刚入伏,四处没凉风。</p><p class="ql-block">蟋蟀墙边靠,枭鹰躲碧空。</p> <p class="ql-block">12、大暑</p><p class="ql-block">是一年中最热的节气,正值勤二伏前后,长江流域的许多地方,经常出现40℃高温天气。</p><p class="ql-block">酷热居中伏,火烘人畜熟。</p><p class="ql-block">暴雨爽然过,刹时回烤屋。</p> <p class="ql-block">13、立秋</p><p class="ql-block">从这一天起秋天开始,秋高气爽,月明风清。此后,气温由最热逐渐下降。</p><p class="ql-block">风自西窗入,案头凉意萦。</p><p class="ql-block">起身忙侧耳,落叶带秋声。</p> <p class="ql-block">14、处暑</p><p class="ql-block">夏季火热已经到头了,暑气就要散了,是温度下降的一个转折点,是气候变凉的象征,表示暑天终止。</p><p class="ql-block">暑气终消尽,清凉浸斗斋。</p><p class="ql-block">阴阳相合处,必定有神差。</p> <p class="ql-block">15、白露</p><p class="ql-block">天气转凉,地面水汽结露。</p><p class="ql-block">遍野生白露,孤蝉鸣诀音。</p><p class="ql-block">秋风吹一夜,暑气彻鸣金。</p> <p class="ql-block">16、秋分</p><p class="ql-block">这一天同春分一样,阳光几乎直射赤道,昼夜几乎相等。</p><p class="ql-block">昼夜又平分,黎民庆食新。</p><p class="ql-block">风调携雨顺,祭月祐来春。</p> <p class="ql-block">17、寒露</p><p class="ql-block">白露后天气转凉,开始出现露水,到了寒露,则露水日多且气温更低了。</p><p class="ql-block">心宿已西沉,金阳气转阴。</p><p class="ql-block">难寻欢雀雁,冬意朔边侵。</p> <p class="ql-block">18、霜降</p><p class="ql-block">天气已冷,开始有霜冻了,所以叫霜降。</p><p class="ql-block">寒露乍为霜,天凉菊愈香。</p><p class="ql-block">轻言无友伴,雪落腊梅黄。</p> <p class="ql-block">19、立冬</p><p class="ql-block">冬季的开始,冬作为终了之意是指一年的田间操作结束了,作物收割之后要收藏起来的意思。</p><p class="ql-block">五谷尽归仓,天寒水饺香。</p><p class="ql-block">堂前几青竹,清早染冰霜。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">20、小雪</p><p class="ql-block">气温下降,开始降雪,但还不到大雪纷飞的时节,所以叫小雪。</p><p class="ql-block">寒潮天际滚,小雪意犹犹。</p><p class="ql-block">常有零散顾,疑为青女留。</p> <p class="ql-block">21、大雪</p><p class="ql-block">黄河流域一带渐有积雪,而北方,已是“千里冰封,万里雪飘”的严冬了。</p><p class="ql-block">雪重堪折竹,冰封千里湖。</p><p class="ql-block">怎知红日里,万物在昭苏。</p> <p class="ql-block">22、冬至</p><p class="ql-block">这一天,阳光几乎直射南回归线,白昼最短,黑夜最长,开始进入数九寒天。</p><p class="ql-block">冬至大如年,民间数九天。</p><p class="ql-block">极阴阳气举,默默育坤乾。</p> <p class="ql-block">23、小寒</p><p class="ql-block">开始进入寒冷季节。冷气积久而寒,小寒是天气寒冷但还没有到极点的意思。</p><p class="ql-block">天寒在三九,滴水变冰团。</p><p class="ql-block">但见枝桠上,常常喜鹊欢。</p> <p class="ql-block">24、大寒</p><p class="ql-block">就是天气寒冷到了极点的意思,前后是一年中最冷的季节,正值三九刚过,四九之初。</p><p class="ql-block">节气轮回末,自然为大寒。</p><p class="ql-block">雪天冰地里,翘首盼年端。</p> <p class="ql-block">歌渔者新编《廿四节气歌》:</p><p class="ql-block">立春雨水渐,惊蛰虫不眠,</p><p class="ql-block">春分近清明,采茶谷雨前;</p><p class="ql-block">立夏小满足,芒种大开镰,</p><p class="ql-block">夏至才小暑,大暑三伏天;</p><p class="ql-block">立秋处暑去,白露南飞雁,</p><p class="ql-block">秋分寒露至,霜降红叶染;</p><p class="ql-block">立冬小雪飘,大雪兆丰年,</p><p class="ql-block">冬至数九日,小寒又大寒。</p> <p class="ql-block">东北版《廿四节气歌》:</p><p class="ql-block">立春阳气转,雨水沿河边,</p><p class="ql-block">惊蛰乌鸦叫,春分地皮干,</p><p class="ql-block">清明忙种麦,谷雨种大田;</p><p class="ql-block">立夏鹅毛住,小满雀来全,</p><p class="ql-block">芒种开了铲,夏至不拿棉,</p><p class="ql-block">小暑不算热,大暑三伏天;</p><p class="ql-block">立秋忙打靛,处暑动刀镰,</p><p class="ql-block">白露烟上架,秋分不生田,</p><p class="ql-block">寒露不算冷,霜降变了天;</p><p class="ql-block">立冬交十月,小雪地封严,</p><p class="ql-block">大雪河叉上,冬至不行船,</p><p class="ql-block">小寒近腊月,大寒整一年。</p> <p class="ql-block">另一个版本《廿四节气歌》:</p><p class="ql-block">立春梅花分外艳,雨水红杏花开鲜;</p><p class="ql-block">惊蛰芦林闻雷报,春分蝴蝶舞花间。</p><p class="ql-block">清明风筝放断线,谷雨嫩茶翡翠连,</p><p class="ql-block">立夏桑果象樱桃,小满养蚕又种田。</p><p class="ql-block">芒种育秧放庭前,夏至稻花如白练;</p><p class="ql-block">小暑风催早豆熟,大暑池畔赏红莲。</p><p class="ql-block">立秋知了催人眠,处暑葵花笑开颜;</p><p class="ql-block">白露燕归又来雁,秋分丹桂香满园。</p><p class="ql-block">寒露菜苗田间绿,霜降芦花飘满天;</p><p class="ql-block">立冬报喜献三瑞,小雪鹅毛片片飞。</p><p class="ql-block">大雪寒梅迎风狂,冬至瑞雪兆丰年;</p><p class="ql-block">小寒游子思乡归,大寒岁底庆团圆。</p> <p class="ql-block">无论是人间冷热寒暑,还是万物生长枯荣,都在二十四节气里,惊了岁月,醉了时光。</p>