上林湖越窑唐宋诗文集

溪山剑桥

<p class="ql-block">上林湖风景 沈建乔摄</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">  上林湖越窑青瓷产生于东汉,兴盛于唐宋间,止于南宋初。在这近千年的发展过程中,上林湖及周边越窑烧制规模之宏大,器形釉色和纹饰之精美,文化内涵之丰富,影响范围之深远,世所罕见。特别是制作出进贡皇家的秘色瓷器,成为千古一绝,是世界陶瓷史和文化史上的一座丰碑,为促进人类的文明发展作出了巨大贡献。</p><p class="ql-block"> 上林湖秀丽的风景和蕴藏的越窑青瓷文化内涵相得益彰,成为唐宋间文人墨客描述的对象,现缉录如下。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">唐代秘色瓷碗 沈建乔摄</p><p class="ql-block">法门寺博物馆藏 </p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"> 茶经 </p><p class="ql-block"> 唐 陆羽 器</p><p class="ql-block"> (约733一804年)</p><p class="ql-block"> 碗:越州上,鼎州次、婺州次;岳州上,寿州、洪州次。或者以邢州处越州上,殊为不然。若邢瓷类银,越瓷类玉,邢不如越一也;若邢瓷类雪,则越瓷类冰,邢不如越二也;邢瓷白而茶色丹,越瓷青而茶色绿,邢不如越三也。晋杜琉《荈赋》所谓:“器择陶拣,出自东瓯”。瓯,越州也,瓯越上。口唇不卷,底卷而浅,受半升以下。越州瓷、岳瓷皆青,青则益茶,茶作红白之色。邢州瓷白,茶色红;寿州瓷黄,茶色紫;洪州瓷褐,茶色黑;悉不宜茶。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="color: rgb(17, 17, 17); background-color: rgb(248, 248, 248);">陆羽,字鸿渐,号竟陵子,唐复州竟陵(今湖北天门)人。生于开元二十一年(733),卒于贞元二十年(804)前后。根据《陆文学自传》,在上元二年(761)前,《茶经》三卷已经完成,应是上元初年陆羽隐居湖州时所作。</span></p><p class="ql-block"><span style="color: rgb(17, 17, 17); background-color: rgb(248, 248, 248);"></span></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">唐代秘色瓷碗 沈建乔摄</p><p class="ql-block"> 法门寺博物馆藏 </p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block" style="text-align: justify;"> 逸史.奚陟</p><p class="ql-block" style="text-align: justify;"> 〔唐〕卢肇</p><p class="ql-block" style="text-align: justify;">(奚陟)为吏部侍郎,时人方渐以茶为上味,日事修洁。陟性素奢,先为茶品一副,余公卿家未之有也,风炉越瓯,碗托角匕,甚佳妙。时已热,飡罢,因请同舍坐者二十余人。两瓯缓行,盛又至少,揖客自西面始,杂以笑语,其茶益迟。</p><p class="ql-block" style="text-align: justify;">所述事约在唐贞元十一至十五年间,即795—799年。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">唐代秘色瓷盘 沈建乔摄</p><p class="ql-block">陕西法门寺博物馆藏</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="background-color: rgb(248, 248, 248); color: rgb(17, 17, 17);"> 凭周况先辈于朝贤乞茶</span></p><p class="ql-block"><span style="background-color: rgb(248, 248, 248); color: rgb(17, 17, 17);"> 唐. 孟郊</span></p><p class="ql-block"><span style="background-color: rgb(248, 248, 248); color: rgb(17, 17, 17);"> 道意勿乏味,心绪病无悰。</span></p><p class="ql-block"><span style="background-color: rgb(248, 248, 248); color: rgb(17, 17, 17);"> 蒙茗玉花尽,越瓯荷叶空。</span></p><p class="ql-block"><span style="background-color: rgb(248, 248, 248); color: rgb(17, 17, 17);"> 锦水有鲜色,蜀山饶芳丛。</span></p><p class="ql-block"><span style="background-color: rgb(248, 248, 248); color: rgb(17, 17, 17);"> 云根才剪绿,印缝已霏红。</span></p><p class="ql-block"><span style="background-color: rgb(248, 248, 248); color: rgb(17, 17, 17);"> 曾向贵人得,最将诗叟同。</span></p><p class="ql-block"><span style="background-color: rgb(248, 248, 248); color: rgb(17, 17, 17);"> 幸为乞寄来,救此病劣躬。</span></p><p class="ql-block"><span style="background-color: rgb(248, 248, 248); color: rgb(17, 17, 17);"></span></p> <p class="ql-block">作于唐元和三年至九年之间(808—814)。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">孟郊,字东野,唐湖州(今浙江湖州)人,生于天宝十年(751),贞元十二年(796)进士,卒于元和九年(814),人称贞曜先生。诗题中“先辈”是唐时进士之间互相推敬的称谓,该诗应作于周况中进士之后,华忱之先生认为周况于元和元年中进士,并将该诗系年于元和二年,似可商榷。据《登科记考》,周況是元和三年(808)进士,因此该诗不可能作于元和三年之前。当时孟郊居于洛阳,因此寄诗长安乞茶。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">秘色瓷花口碗 (水邱氏)</p><p class="ql-block">临安博物馆藏</p> <p class="ql-block">   蜀茗词</p><p class="ql-block"> 唐代.施肩吾</p><p class="ql-block"> 780—861年</p><p class="ql-block"> 越碗初盛蜀茗新,</p><p class="ql-block"> 薄烟轻处搅来匀。</p><p class="ql-block"> 山僧问我将何比,</p><p class="ql-block"> 欲道琼浆却畏嗔。</p> <p class="ql-block">施肩吾(公元780年-861年),字东斋,号栖真子。唐宪宗元和十五年(公元820年)举进士,后被钦点为状元,也是杭州地区第一位状元。生于唐睦州府分水县桐岘乡(今杭州市富阳区洞桥镇,唐属分水管辖,后从分水县划出。民国时复属分水。1961年,原富阳、新登两县行政区域和分水的贤德公社合并重置富阳县)。是集诗人、道学家、台湾澎湖的第一位民间开拓者于一身的历史传奇人物。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">唐代秘色瓷八棱净瓶 沈建乔摄</p><p class="ql-block">法门寺博物馆藏 </p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"> 秘色越器 </p><p class="ql-block"> 唐 陆龟蒙 </p><p class="ql-block"> (?一约881年)</p><p class="ql-block"> 九秋风露越窑开,</p><p class="ql-block"> 夺得千峰翠色来。</p><p class="ql-block"> 好向中宵盛沆瀣,</p><p class="ql-block"> 共嵇中散斗遗杯。</p> <p class="ql-block">陆龟蒙(?—约881年),字鲁望,自号天随子、江湖散人、甫里先生,长洲(今江苏省苏州)人,唐代诗人、农学家。</p><p class="ql-block">陆龟蒙举进士不第,曾作湖、苏二州刺史幕僚。后隐居松江甫里(今江苏吴县甪直)。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">秘色瓷盏 沈建乔摄</p><p class="ql-block">慈溪市上林湖博物馆藏</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"> 茶瓯</p><p class="ql-block"> 唐 皮日休 </p><p class="ql-block"> (约838一883年)</p><p class="ql-block"> 邢客与越人,皆能造瓷器。</p><p class="ql-block"> 圆似月魂堕,轻如云魄起。</p><p class="ql-block"> 枣花势旋眼,苹沫香沾齿。</p><p class="ql-block"> 松下时一看,支公亦如此。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 〔唐〕陆龟蒙《茶瓯》</p><p class="ql-block"> 昔人谢塸埞,徒为妍词饰。</p><p class="ql-block"> 岂如圭璧姿,又有烟岚色。</p><p class="ql-block"> 光参筠席上,韵雅金罍侧。</p><p class="ql-block"> 直使于阗君,从来未尝识。</p> <p class="ql-block">皮日休(约838年—约883年),字袭美,号逸少,晚唐官员、诗人、文学家,复州竟陵(今湖北天门)人,曾居住在襄阳鹿门山,道号鹿门子。</p><p class="ql-block">咸通八年(867年),皮日休进士及第,历任苏州从事(《吴越备史》)、著作佐郎、太常博士、毗陵副使。黄巢称帝后(《唐才子传》),被迫任翰林学士,最后不知所踪。</p><p class="ql-block">皮日休与晚唐诗人陆龟蒙齐名,世称“皮陆”。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">秘色瓷盏托 沈建乔摄</p><p class="ql-block">慈溪上林湖越窑博物馆藏</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">唐代诗人郑谷《送吏部曹郎中免官南归》诗中有“箧重藏吴画,茶新换越瓯。”句。《题兴善寺》诗中有 “藓侵隋画暗,茶助越瓯深。”句。</p> <p class="ql-block">《送吏部曹郎中免官南归》作于唐乾符元年或二年(874、875)。《题兴善寺》作于唐中和元年(881)以前。</p><p class="ql-block">郑谷,字守愚,唐袁州宜春(今江西宜春)人,约生于大中二年(848),卒于五代后梁开平三年(909)。光启三年(887)进士,官右拾遗。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">秘色瓷花口盏 (康陵)</p><p class="ql-block">临安博物馆藏</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">秘色瓷盏托 (康陵)</p><p class="ql-block">临安博物馆藏</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"> 贡馀秘色茶盏 </p><p class="ql-block"> 唐 徐夤</p><p class="ql-block"> 捩翠融青瑞色新,</p><p class="ql-block"> 陶成先得贡吾君。</p><p class="ql-block"> 功剜明月染春水,</p><p class="ql-block"> 轻旋薄冰盛绿云。</p><p class="ql-block"> 古镜破苔当席上,</p><p class="ql-block"> 嫩荷涵露别江濆。</p><p class="ql-block"> 中山竹叶醅初发,</p><p class="ql-block"> 多病那堪中十分。</p><p class="ql-block">乾宁(894年正月至898年八月),是唐昭宗的第四个年号。</p> <p class="ql-block">徐夤字昭梦,莆田人。登乾宁进士第,授秘书省正字。依王审知,礼待简略,遂拂衣去,归隐延寿溪。著有《探龙》、《钓矶》二集,编诗四卷。</p><p class="ql-block"><span style="font-size: 18px; color: rgb(51, 51, 51);">注:乾宁(894年正月至898年八月),是唐昭宗的第四个年号。</span></p> <p class="ql-block">越瓷上的乐伎</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">  李户曹小妓天</p><p class="ql-block"> 善击越器以成曲章</p><p class="ql-block"> 唐 方干</p><p class="ql-block"> 越器敲来曲调成,</p><p class="ql-block"> 腕头匀滑自轻清。</p><p class="ql-block"> 随风摇曳有馀韵,</p><p class="ql-block"> 测水浅深多泛声。</p><p class="ql-block"> 昼漏丁当相续滴,</p><p class="ql-block"> 寒蝉计会一时鸣。</p><p class="ql-block"> 若教进上梨园去,</p><p class="ql-block"> 众乐无由更擅名。</p><p class="ql-block">方干字雄飞,新定人。徐凝一见器之,授以诗律,始举进士。谒钱塘太守姚合,合视其貌陋,甚卑之。坐定览卷,乃骇目变容,馆之数日,登山临水,无不与焉。咸通中,一举不得志,遂遁会稽,渔于鉴湖。太守王龟以其亢直,宜在谏署,欲荐之,不果。干自咸通得名,迄文德,江之南无有及者。殁后十余年,宰臣张文蔚奏名儒不第者五人,请赐一官,以慰其魂,干其一也。后进私谥曰玄英先生。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">越瓷上的乐伎</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"> 赠李粲秀才</p><p class="ql-block"> 唐 僧鸾</p><p class="ql-block"> 九嶷深翠转巍峨,</p><p class="ql-block"> 仙骨寒消不知处。</p><p class="ql-block"> 清同野客敲越瓯,</p><p class="ql-block"> 丁当急响涵清秋。</p><p class="ql-block"> 鸾雏相引叫未定,</p><p class="ql-block"> 霜结夜阑仍在楼。</p><p class="ql-block"> …………</p><p class="ql-block">僧鸾大约在晚唐作此诗</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">上林湖春景 沈建乔摄</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">《宋会要辑稿·食货》四一之四○:“神宗熙宁元年,尚书户部上诸道府土产贡物……越州绫一十匹、茜绯纱一十匹、秘色瓷器五十事。”</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">荷花芯码头春景 沈建乔摄</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"> 《寻余姚上林湖山》</p><p class="ql-block"> 宋 谢景初</p><p class="ql-block"> (1020一1084年)</p><p class="ql-block"> 山水有奇秀,何必耳目亲。</p><p class="ql-block"> 兹地世未知,仙游良可珍。</p><p class="ql-block"> 平湖瞰其中,翠巘围四垠。</p><p class="ql-block"> 青松千万植,落瀑如悬巾。</p><p class="ql-block"> 佛庙耸殿塔,装点纷图新。</p><p class="ql-block"> 清溪与断崖,水石声磷磷。</p><p class="ql-block"> 峰巅见沧海,日出常先晨。</p><p class="ql-block"> 花草时节异,宁问秋夏春。</p><p class="ql-block"> 陵谷千万古,岂无答道人。</p><p class="ql-block"> 德微言不信,又恐远故堙。</p><p class="ql-block"> 樽酒且乐我,醉来事事均。</p> <p class="ql-block">谢景初(1020-1084):字师厚,号今是翁。今浙江富阳人。初以父荫为太庙斋郎。宋庆历六年(1045)进士,授大理评事。知余姚县,筑海塘以捍海潮,禁豪强侵湖为田,严盐政之课,尤以办学蜚声吴越。任海州通判,废淫祠三百余所。累官至湖北转运判官,益州路提点刑狱。因上疏反对青田、免役等法,受劾免官,以屯田郎致仕。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">荷花芯窑址春景 沈建乔摄</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"> 《观上林垍器》</p><p class="ql-block"> 宋 谢景初</p><p class="ql-block"> 作灶长如丘,取土深於堑。</p><p class="ql-block"> 踏轮飞为模,覆灰色乃绀。</p><p class="ql-block"> 力疲手足病,欲憩不敢暂。</p><p class="ql-block"> 发窑火以坚,百裁一二占。</p><p class="ql-block"> 里中售高贾,斗合渐收敛。</p><p class="ql-block"> 持归示北人,难得曾罔念。</p><p class="ql-block"> 几用或弃朴,争乞宁有厌。</p><p class="ql-block"> 鄙事圣犹能,今予乃亲觇。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">荷花芯窑址考古层 沈建乔摄</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"> 宋 叶寘《坦斋笔衡》</p><p class="ql-block"> (约1190一1200年)</p><p class="ql-block">末俗尚靡,不贵金玉,而贵铜瓷,逐有秘色窑器。世言钱氏有国日,越州烧进者,臣庶不得用,故云“秘”。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">荷花芯窑址考古层 沈建乔摄</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"> 宋 周煇(1116—1198年)《清波杂志》</p><p class="ql-block">越上秘色器,钱氏有国日,供奉之物,不得臣下用,故曰“秘色”。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">周辉南宋绍兴年间曾应试博学鸿词科,后来曾到金国,晚年隐居钱塘清波门。好收藏图书,数达近万卷。著有《清波杂志》12卷,为笔记体著作,内容多为宋人杂事,于宋代官制有一定史料价值。还著有《清波别志》三卷和《北辕录》。周辉在《清波杂志》中说:“汝窑宫中禁烧,内有玛瑙为釉。唯供御拣退,方许出卖,近尤难得。”</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">荷花芯窑址 沈建乔摄</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="color: rgb(51, 51, 51);">&nbsp;赵令畤《侯鲭录》卷六《秘色瓷器》记载:今之秘色瓷器,世言钱氏有国,越州烧进,为供奉之物,不得臣庶用之,故云‘秘色’。比见陆龟蒙集《越器》诗云:“九秋风露越窑开,夺得千峰翠色来。好向中宵盛沆瀣,共嵇中散斗遗杯。”乃知唐时已有秘色,非自钱氏始。</span></p><p class="ql-block"><span style="color: rgb(51, 51, 51);"></span></p> <p class="ql-block">图片选自网络</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"> 宋徐兢(1091一1153年</p><p class="ql-block">《宣和奉使高丽图经》有:“高丽及汝州新窑器,皆窃仿古秘色制度”句。</p><p class="ql-block"> 出自宋周煇(1126一1198年)《清波杂志》</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">荷花芯窑址春景 沈建乔摄</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">此文上林湖图片二零二零年三月二十日拍摄,越窑瓷器为慈溪博物馆《秘色在人间》展中所拍。编缉唐宋越窑诗文以宣传越窑文化为目的。</p><p class="ql-block">特别感谢厉祖浩先生提供《唐宋越窑文献考》</p><p class="ql-block">2021年1月5日重编</p><p class="ql-block">编者简介:</p><p class="ql-block">沈建乔,笔名溪山剑桥,浙江慈溪人。慈溪越窑秘色瓷文化促进会会员,慈溪画院画师。</p><p class="ql-block"><br></p> <a href="https://www.meipian6.cn/2v41rl4o?share_depth=2&user_id=ohbsluOtT-QTjdofdbmBSj8rEu3w&sharer_id=ojq1ttzh3T5WGxp4ghwJnLpRvQIg&first_share_to=singlemessage&first_share_uid=21007628&share_user_mpuuid=c5babd2831acaa4b5623f5139038792d&share_source=singlemessage" >查看原文</a> 原文转载自www.meipian6.cn,著作权归作者所有