探拾平遥“古十二景”

绝顶苍松

<p style="text-align: justify;">  <span style="color: rgb(60, 60, 61);">清光绪八年(1882)《平遥县志》载:“旧有八景为一邑之胜,骚人逸士所寄游览者。”旧八景即:贺兰仙桥、市楼金井、凤鸟栖台、于仙药迹、源池泉涌、婴溪晚照、超峰晓月、麓台叠翠。光绪年间人们又将清虚仙迹、书院弦歌、河桥野望、仙观古柏四景增入邑胜,故合称“平遥古十二景”。这些景点有些尚在,凤鸟栖台、书院弦歌、仙观古柏已毁灭无存。</span></p><p style="text-align: justify;"> 市楼金井 城内南大街建有市楼,跨街而立,雄踞全城中心。楼南东侧有井,水色如金,故名金井联称市楼,雅名金井楼。</p><p style="text-align: justify;">市楼金井</p><p style="text-align: justify;">清 王绶</p><p style="text-align: justify;">沉火举异难同,潜蓄金波养不穷。</p><p style="text-align: justify;">官舍移阑思甄济,故墙无恙号韩公。</p><p style="text-align: justify;">行气正民生遂,百尺楼高物象雄。</p><p style="text-align: justify;">向景阳陈琐事,仲宣宅在万山东。</p><p><br></p> <p style="text-align: justify;">  贺兰桥 位于城内东部贺兰桥街中段。旧传有仙人贺兰过此,故称。贺兰仙子,其人不详。桥始建年代无考。清乾隆元年(1770)“重整旧迹”。同治十二年(1873)重修。新中国成立后,景观大体如帮故,拱桥纵贯南北,左右各有形状不规整的大水池。老树成荫,碑石点缀。至本世纪60年代,水池日渐淤平,桥身亦渐埋没。如今景观旧物,一无所有。古人题咏有:</p><p style="text-align: justify;">贺兰仙桥</p><p style="text-align: justify;">清 王绶</p><p style="text-align: justify;">杖作清风履作云,侧欹桥畔水成文。</p><p style="text-align: justify;">丹还大鼎仍游世,鹤唳中宵却溷群。</p><p style="text-align: justify;">瀛海药篮归绝峤,陶成花气醉微醺。</p><p style="text-align: justify;">何时馈到胡麻饭,问我神仙骨几分。</p><p><br></p> <p style="text-align: justify;">  清虚仙迹 位于县城内东大街清虚观内玉皇阁上。传说清康熙年间仙人吕洞宾来游,题:“一心二人仁”五字于柱上,字画绝奇。古人题咏有:</p><p style="text-align: justify;">清虚观仙迹断顺七首</p><p style="text-align: justify;">清 康乃心</p><p style="text-align: justify;">贺兰一去几时回,种药于公圃尚开。</p><p style="text-align: justify;">此地真人原有迹,山城莫怪大仙来。</p><p style="text-align: justify;">古观清虚老岁华,苍茫柏影似龙蛇。</p><p style="text-align: justify;">黄冠久住浑闲事,只作寻常道士家。</p><p style="text-align: justify;">玉皇高阁对青山,王屋终南指顾问。</p><p style="text-align: justify;">为爱烟光聊一憩,休疑烂醉岳阳还。</p><p style="text-align: justify;">素帻蒙头柱下栖,逢人常住说非非。</p><p style="text-align: justify;">却题半行神仙字,剑戟纵横望欲飞。</p><p style="text-align: justify;">嵩山老友得新诗,作赋陆郎笔阵奇。</p><p style="text-align: justify;">共叹辽东华表鹤,为怜海上采药时。</p><p style="text-align: justify;">一心若个二人仁,五字华阳秘诰真。</p><p style="text-align: justify;">无限卢生炊里劫,故园却忆梦中身。</p><p style="text-align: justify;">云游天下挂诗飘,石上三生匪浪招。</p><p style="text-align: justify;">无标赤松入万里,只应叶县问王乔。</p><p><br></p> <p style="text-align: justify;">  河桥野望 河桥指县城东北距城墙0.5公里处的惠济桥,清光绪八年《平遥县志》载:“惠济桥成,环城植柳,春秋登眺,烟光如画。”新中国成立后,惠济桥几经修葺,面貌如故,然桥旁建筑日渐增多。昔旷野,今已变为古城市区。古人题咏有:</p><p style="text-align: justify;">河桥野望</p><p style="text-align: justify;">清 陆豹雯</p><p style="text-align: justify;">山明水秀绝纤埃,四顾云天画作堆。</p><p style="text-align: justify;">殿阁玲珑空翠接,凫鸥出没软沙开。</p><p style="text-align: justify;">行人历历长虹外,短笛萧萧暮雨来。</p><p style="text-align: justify;">珍重万行宫柳路,待成荫后好登台。</p><p><br></p> <p style="text-align: justify;">  麓台叠翠 自然景观,位于县城东约35公里处,海拔1770米。清光绪八年《平遥县志》有述:“奇峰叠出,翠秀可爱。”古人题咏有:</p><p style="text-align: justify;">麓台叠翠</p><p style="text-align: justify;">清 王绶</p><p style="text-align: justify;">豁天镂削碧层层,象外高浮自郁蒸。</p><p style="text-align: justify;">岸帻对人风肃穆,空青泼地色鲜澄。</p><p style="text-align: justify;">背联王屋趋汾渚,顶埒横参逼玉绳。</p><p style="text-align: justify;">石室芝房归便好,满山苍翠策枯藤。</p><p><br></p> <p style="text-align: justify;">  源池泉涌 指县城东南7.5公里岳壁乡西源祠村东沟之泉水。古人视为神水,建源神庙,并筑“神池”。池水源流不断,清撤见底。宜人胜景,闻名遐迩。本世纪50年代兴修水利,因在西源祠村北之梁村开凿深层井,挖截流沟,地下水流向改变,泉水骤减,几近枯竭。古人题咏有:</p><p style="text-align: justify;">源池泉涌</p><p style="text-align: justify;">清 王绶</p><p style="text-align: justify;">经不住讶天工,郁气山川泄此中。</p><p style="text-align: justify;">暗浸海波源自远,全浮地轴脉能通。</p><p style="text-align: justify;">鸥猜孤影徐徐下,日射重轮晃晃同。</p><p style="text-align: justify;">鉴我须眉尤古澹,新沙堤柳共春风。</p><p><br></p> <p style="text-align: justify;">  超峰晓月 系自然景观,位于县城东南25公里的超山峰顶。清光绪八年《平遥县志》记述:“峰顶嶙赠,月上如昼。”至今往观,仍名不虚传。古人题咏有:</p><p style="text-align: justify;">超峰晓月</p><p style="text-align: justify;">明 任良才</p><p style="text-align: justify;">耸出千山接太空,山头初晓月溶溶。</p><p style="text-align: justify;">晴岚蚤霁横青黛,湫沼洄潆映碧珑。</p><p style="text-align: justify;">五月花残无湛露,三春松古有寒风。</p><p style="text-align: justify;">幽人策杖登临日,天下奇观一望中</p><p><br></p> <p>  <span style="color: rgb(60, 60, 61);">婴溪晚照 位于县城东17公里南依涧乡婴溪村。距村三教寺东北约百米,有一高大的的砖石古桥直跨东西山腰,婴涧河水横贯桥下。桥体照实,桥面平坦。古井、凉亭、老树点缀桥头。每夕阳西坠之际,青蒲壁间,山崖宅墙,尽有霞光映红,艳丽夺目,一派非凡景象。清光绪八年《平遥县志》中记载:“红轮西坠,涧中犹有光映。”因近年河水流量渐减,反射面略逊于早年。</span></p><p><br></p> <p style="text-align: justify;">  于仙药迹 清光绪八年《平遥县志》载:“古有于仙修道超山,浚池引泉制药,病者饮之即瘥,水味如橘。”现超山百福寺内清泉依旧,水味仍佳,唯心史观于仙灵药无法寻觅,于仙其人难得其详。古人题咏有:</p><p style="text-align: justify;">于仙药迹</p><p style="text-align: justify;">清 王绶</p><p style="text-align: justify;">山通百谷花草香,采掇应存辟谷方。</p><p style="text-align: justify;">枣安生携海国,丹砂葛令贮穷荒。</p><p style="text-align: justify;">纡鸟道悬飞迹,钩注龙潭秘灶房。</p><p style="text-align: justify;">可许疲癃回大药,不遗名字祝琴堂</p><p><br></p>